Қаржы ресурстары дегеніміз, жалпы алғанда, – бұл кәсіпорынның қарамағындағы және оның қаржылық міндеттемелерін орындауға, өндірісті қаржыландыруға бағытталатын ақша қаражаттарының жиынтығы болып табылады. Қаржы ресурстары өндіріс барысын дамытуға, өндірістік емес сала объектілерін қолдауға және дамытуға, сондай-ақ резервтік қорларды қалыптастыруға бағытталады.
Кәсіпорынның қаржы ресурсы—бұл қаржылық міндеттемелерді орындауға және кеңейтілген қайта жаңғыртуды қамтамасыз етуге арналған ақша қаражаттарының табыстары және амортизациялар, сыртқы табысдер мен кідіртілген төлемдер түріндегі бір бөлігі.
Кәсіпкерлік ұйымдарды қаржыландыру дегеніміз– жай және үдемелі өндірісті қаржыландыру шарттары мен формаларының, әдістерінің және принциптерінің жиынтығы. Қаржыландыру ұғымы ұйымның барлық салаларында ақша құралдарының пайда болуын көрсетеді.
“Қаржыландыру” түсінігі инвестициялау түсінігімен тығыз байланысты, қаржыландыру – ақшаның пайда болуы, ал инвестициялау – сол ақшаны пайдаға асыру, пайдалану. Олардың тығыз байланыстылығы сол, қаржы көзін анықтаудан бұрын, ол қайда жұмсалатынын алдын ала жоспарлау қажет.
Қаржыландыру көзін таңдауда төмендегідей негізгі 5 міндетті шешу керек:
Қажетті капитал қысқа немесе ұзақ мерзімге керек пе, анықтау керек.
Қолайлы қаржылық құрылымды анықтау үшін капитал активі құрамында болатын өзгерістерді анықтау керек.
Тұрақты төлем қабілетін қамтамасыз ету, яғни қаржылық тұрақтылық.
Жеке меншік және қарызға алынған қаржыларды барынша пайда келтіретіндей пайдалану.
Шаруашылық қызметті қаржылыандыру көлемін азайту.
Кәсіпорынды қаржыландыру көзі ішкі және сыртқы болып екіге бөлінеді. Ішкі қаржыландыру дегегніміз өзінің (меншік) қаржысы–таза пайда мен амортизациялық төлемдер жиынтығы.
Пайда экономикалық категория ретінде – кәсіпкерлік істерден түскен таза табыс, ол кәсіпкерлік қызметтің тиімділігін көрсетеді. Пайданың өз алдына бірнеше функциялары бар.
Әлеуметтік функциясы – салық ретінде бюджетті толықтырып, мемелекеттің инвестициялық, өндірістік, ғылыми-техникалық және әлеуметтік функцияларын орындауына ықпал етеді. Сонымен бірге әлеуметтік функциясы ұйымның басқа зиян шеккен ұйымдарға көмегі, әлеуметтік сфераны қаржыландыру , және азаматтарға материялдық көмек арқылы орындалады.
Жеделдетуші функциясы – пайда қаржылық нәтиже болғандықтан ұйымның негізгі қаржылық элементі болып саналады. Пайда неғұрлым көп болса , стратегиялық мақсаттарды орындауда сыртқы қаржыландыру қажеттігі азайып, өзінің ішкі қаржысын пайдалану мүмкіндігі туады.
Ішкі қаржы көзі ретінде меншіктегі негізгі қорлардың амортизациялық төлемдерінің маңызы зор. Амортизация төлемдерінің объекті меншіктік негізгі қорлар болып табылады.
Өзінің меншіктік қаражаттары арқылы қаржыландырудың бірқатар артықшылықтары бар :
пайданың көбеюі арқылы кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы артады;
өз қаржысын қалыптастыру және пайдалану бірқалыпты жүзеге асады;
сыртқы қаржыландыру болмағандықтан , қарыздар азаяды;
қосымша шығындардың орнын толтыру өз қаржысы есебінен болғандықтан, кәсіпорынның дамуын басқару шешімін қабылдау мәселесі жеңілдейді;
Өзін-өзі қаржыландыру тек қана ішкі мүмкіндіктер емес сыртқы шығындарға да (салық төлемдері, кедендік төлемдер, мемелекеттің қаржы несие саясаты) байланысты.
Сыртқы қаржыландыру мемлекет қаржысын пайдалануға, қаржы-несиелік мекемелерге де байланысты. Сонымен бірге құрылтайшылардың қаржыларыда үлкен роль атқарады. Ондай қаржы мол болса, кәсіпорын басқаларға тәуелді болмайды және банктен несие алу жеңілдейді.
Кәсіпкерлікті қаржыландырудың бірнеше түрлері бар:
бағалы қағаздар эмиссиясы;
банк несиелерін пайдалану;
ұйымдармен несиелік келісім жасау;
коммерциялық несиені пайдалану;салықтық және инвестициялық-салықтық несие;
факторинг;
лизинг;
овердрафт;
инвестициялық несие;
форфейтинг және т.б.
Нарықтың экономика жағдайында кәсіпкерлік іс-әрекеттер жоғарыда аталған сыртқы қаржыландырусыз мүмкін емес. Сыртқы қаржыландыру сомасы міндетті түрде қайтарылу қажеттігін және пайдаланғаны үшін үстеме пайыз төленетіні ескерілуі тиіс.
Түрлі қаржыландыру жолын салыстыру арқылы кәсіпорын өзінің шаруашылық істеріне қажет қаржының қандай түрін пайдаланатынын таңдайды.
Кәсіпорын қызметін қаржы ресурстарымен қамтамасыз ету – бұл өндіріс барысын қаржыландыру нысандарының, әдістерінің және принциптерінің жиынтығы болып табылады. Бір сөзбен айтқанда кәсіпорынның қаржы ресурстарының көздерін қалыптастыру деп кәсіпорын капиталының қалыптасу процесін айтады.
Достарыңызбен бөлісу: |