Ж. У. Кобдикова педагогика ғылымдарының докторы
жүктеу/скачать 6.1 Mb. Pdf көрінісі
|
| Әң гі ме ле су ші– со бе сед ник – interlocutor
4.2 ЭМПАТИЯ Эм па тия (грек. empatheia – «сезіну, жаны ашу») – бас қа адамның эмо цио нал- дық жағ дай ын са на лы түр де түсіну. Тиі- сін ше эм пат – эм па тия ға қа бі лет ті адам. «Эм па тия» сө зі қан дай да бір эмо- ция лар мен бай ла ны сы жоқ (мы са лы, «аяушы лық» сө зі бол ған жағ дай да) жә- не кез кел ген эмо ция лық жай-күй лерді уайымдау сезімін бел гі леу үшін қол да- ны ла ды. Эм па ти яның мынадай түр ле рі бар: • Эмо ция лық эм па тия бас қа адам ның қозғаушы жә не аф фек тив ті реак ция- ла ры на еліктеу және кескіндеу ме ха- ни зм де рі не не гіз дел ген; • Ког ни тив ті эм па тия зият кер лік про цес тер ге – са лыс ты ру, ана ло гия жә не т. б. не гіз дел ген; • Пре ди ка тив ті эм па тия адам ның нақ ты жағ дай лар да бас қа адам ның аф фек тив ті реак ция ла рын бол жау қа бі ле ті ре тін де кө рі не ді. Эм па ти яның ерек ше ны сан да ры ре тін де уайымдау және жа ны ашу сезім- дерін атауға болады: • Уайымдау – субъ ек ті нің бас қа адам ның ба сы нан ке ші рген эмо ция лық жағ дай лар ын оны мен тең дәрежеде сезінуі. • Жаны ашу – эм па ти яның әлеу мет тік ас пек ті ле рі нің бі рі, бас қа адам ның уай ымдауына қарап, өз күй іңді біл ді ру дің фор мал ды ны са ны. «Эм па тия» тер ми нін Эд вард Тит че нер ен гіз ді, ол 1885 жы лы Тео дор Липпс өнерге әсер ету тео рия сы ның кон текс тін де қол дан ған Einfühlung не міс сө зін каль калады. Эм па ти яның ал ғаш қы анық та ма ла ры ның бі рін 1905 жы лы Зиг мунд Фрейд жа са ған: «біз емделушінің пси хи ка лық жағ дай ын ес ке ре міз, осы жағ дай ға өзімізді қоямыз жә не оны са лыс ты ра оты рып, тү сі ну ге ты ры са мыз». Дамыған эмпатия қабілеті – жұмыстары адамдармен тікелей байланысты мамандар үшін кә сі би ма ңыз ды са па (ше неунік тер, бас шы лар, са ту шы лар, пер- со нал ме нед жер ле рі, пе да гог тер, пси хо лог тар, пси хо те ра пев тер жә не бас қа лар). Әңгімелесушінің эмоционалдық жағдайын түсінуге көмектесетін эмпа- тикалық тыңдау техникасын дайындау үшін психотерапевтерде дамыған эмпатия қабілетінің болуы аса маңызға ие. жүктеу/скачать 6.1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|