Жарақаттың жіктелуі
Хирургиялық патологиядағы патогенетикалық терапия
жүктеу/скачать 418.29 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Новокаин терапиясы.
| 63. Хирургиялық патологиядағы патогенетикалық терапия
Патогенетикалық терапия-бұзылған функцияларды қалыпқа келтіру және бейімделу реакцияларын, қорғаныс механизмдерін және дененің регенеративті-қалпына келтіру процестерін бағытталған басқару мақсатында нейроэндокриндік жүйе арқылы әсер ету әдістері мен құралдарының кешені. Макроорганизмге әсер ететін күшті тітіркендіргіштерді әлсіз немесе қарама-қарсы әсер ететін тітіркендіргіштермен алмастыру патогенетикалық терапияның негізі болып табылады. Ол ең алдымен новокаин блокадаларын, новокаин ерітінділерін тамырішілік енгізуді қамтиды; антипсихотиктерді, гормондарды, рефлексотерапияны қолдану (акупунктура, каутеризация, электро - және лазерлік пунктура); дәрілік ұйқы; тіндік терапия; физиотерапиялық процедуралар (массаж, гипо - және гипертермия, жарық және электр процедуралары, токв. Бернард, магнит өрісі, ультрадыбыстық, басқа физикалық факторлар); пироген терапиясы, эндокринотерапия және ауру ағзаға әсер етудің басқа да спецификалық емес құралдары.Осылайша, патогенетикалық терапияның негізі-жоғары ұйымдастырылған ағзаға әлсіз физикалық, химиялық немесе биологиялық факторлардың әсерінен пайда болатын антипатогенетикалық әсер, толыққанды теңдестірілген диетамен, жануарлардың мазмұны мен физиологиялық рұқсат етілген эксплуатациясымен үйлеседі. Новокаин терапиясы. Новокаин блокадасының әсер ету механизмі өте күрделі және әлі жеткілікті түрде нақтыланбаған. Новокаин блокадасының механизмін түсіну үшін келесі ережелерді есте ұстаған жөн. 1. Соматикалық жүйке жүйесі вегетативті нейрондардың иннервация аймағының барлық нүктелерінен және олардың өздерінен импульстар алады. Алынған ақпаратқа сәйкес жүйке орталықтары вегетативті жүйке жүйесіне әсер етеді. 2. Симпатикалық нервтер цереброспинальды және парасимпатикалық нервтермен нервтендірілген барлық органдарда болады. 3. Әрбір ішкі орган мен жүрек-тамыр жүйесі вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдерінің Қос антагонистік иннервациясында болады. Бұл антагонизм, А. и. Акаевскийдің пікірінше, өзара тежелуді тудырады. Оның мәні келесідей: парасимпатикуста пайда болған тежелу тиісті органның функционалдық белсенділігінің төмендеуіне және симпатикустың қозуына әкеледі, нәтижесінде қан тамырларының люмені азаяды және органның қанмен қамтамасыз етілуі төмендейді; симпатикустың тежелуі органның қызметін және ондағы қан айналымын күшейтеді. 4. Денедегі барлық процестер нейроморальды трофикалық әсерге ие, метаболизмді басқарады және ұлпалар мен мүшелерді өзіне тән құрылым мен функциямен қамтамасыз етеді. Бүкіл жүйке жүйесі тіндер мен мүшелерге трофикалық әсер етеді. Алайда, бұл вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық бөлімінде айқын көрінеді, оған академик Л. А. Орбели бейімделу-трофикалық рөл берді. Осы бөлімнің импульстарының әсерінен тіндерде физикалық-химиялық өзгерістер орын алады, олар қозғыштық, қозғалғыштық, реакциялардың жылдамдығы және т. б. сияқты функционалдық қасиеттер түрінде көрінеді. 5. Ағзалар мен тіндердің қозуға реакциясының дұрыстығы, жеткіліктілігі симпатикалық бөлімнің функционалдық әсерімен, оның вегетативті жүйке жүйесінің парасимпатикалық бөлімімен өзара қарым-қатынасымен, сондай-ақ соматикалық жүйке жүйесімен және ішкі секреция бездерімен конъюгацияланған (тікелей және кері байланыс принципі бойынша әрекет ететін) қатынасымен анықталады. Бұл жағдайда вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдерінің импульсивті әсері ішкі секреция бездерінің инкреторлық қызметіне әсер етеді, ал олардың гормондары медиаторларға ұқсас жүйке жүйесіне және қозудың нервтерден перифериялық жұмыс органдарына өтуіне әсер етеді. Л.А. Орбели атап өткендей, вегетативті жүйке жүйесінің қызметі ми қыртысымен үнемі үйлестіріліп, интеграцияланатынын ескеру қажет. 6. Нервтің кез-келген аймағына әсер ететін күшті және одан да күшті тітіркенулер парабиозға әкелетіні анықталды. Нервтің парабиотизацияланған бөлімі экстеро - және интерорецепторлардан жүйке орталықтарына және кері қарай импульстарды өткізбейді. Парабиотизацияланған аймаққа іргелес жүйке аймағында қозғыштық өте жоғары. Нәтижесінде нервтің қозған аймағынан жүйке орталықтарына қатты тітіркенудің үздіксіз ағымы жүреді, бұл қозуға, содан кейін жеке жүйке орталықтары мен ми қыртысының тітіркенуіне және парабиотикалық күйіне әкеледі, нәтижесінде жүйке орталықтарының периферияға трофикалық әсері тоқтайды. Бұл периферия мен ішкі ағзалардың бейімделу-трофикалық реттелуінің нашарлауымен бірге жүреді және жүйке-дистрофиялық құбылыстардың, ең алдымен патологиялық ошақтың дамуына әкеледі 7. Антипарабиотикалық әсерге ие: новокаин, тұрақты ток, анод, сілтілі жер металдарының екі валентті катиондары (Са, Ва), адреналин, инфрақызыл сәулелер және т.б. Парабиотикалық факторлар парабиозды төмендету немесе толығымен жеңілдету арқылы парабиотизацияланған нервтегі өткізгіштікті қалыпқа келтіреді. Дегенмен, дозаланған салқындату, әлсіз катодты ток және т.б. сияқты әлсіз тітіркенудің парабиотикалық факторлары да шамадан тыс қозған нервтің, жүйке жүйелері мен оның орталықтарының жекелеген буындарының функционалдық күйін қалыпқа келтіруі мүмкін екенін есте ұстаған жөн. Емдік мақсатта новокаиннің әлсіз ерітінділері (0,25-ші 0,5%) кеңінен қолданылады, тек олардың Арабияға қарсы әсері бар, олардың ішінде новокаиннің 0,25% ерітіндісін қолдану айқын әсер етеді. Арабияға қарсы әсерден басқа, новокаин ерітінділері анықтамаға химиотерапиялық әсер етеді. Тіндік ферменттер мен қан сарысуының әсерінен новокаин гидролизденіп, диэтил миноэтанол және парааминобензой қышқылын (PABA) түзеді. Соңғысы антигистаминдік әсерге ие, қан тамырларының өткізгіштігінің төмендеуіне және қабыну реакциясына ықпал етеді, ал диэтиламин этанол тамырларды орташа кеңейтіп, патологиялық фокус аймағында қан айналымын жақсартады. Жоғары концентрациядағы новокаин ерітінділері (2% немесе одан да көп патологиялық процестен туындаған парабиозды тереңдетеді, сондықтан емдік патогенетикалық әсерге әкелмейді, бірақ терең анестезияны тудырады. Новокаин блокадасының емдік әсер ету механизмі. А. в. Вишневский новокаин блокадасының әсерінің мәнін жүйке жүйесінің күшті тітіркендіргішін әлсіздермен алмастыруға дейін төмендете отырып, қатты тітіркену трофикалық иннервацияның нашарлауына ықпал етеді және нейродистрофия құбылыстарына және қабынудың деструктивті компонентінің регенеративті-қалпына келтіргіштен басым болуына әкеледі, бұл аурудың ағымын нашарлататын перергиялық қабыну реакциясы түрінде көрінеді. Жүйке жүйесінің қатты тітіркенуін әлсіздермен алмастыру трофикалық иннервацияның қалыпқа келуіне, нейродистрофияның төмендеуіне немесе толық төмендеуіне әкеледі. Нәтижесінде қабыну ошағында регенеративті-қалпына келтіретін компонент деструктивті компоненттен басым бола бастайды және ауру қолайлы бағытқа ие болады. А. в. Вишневскийдің бұл ұстанымы мызғымас күйінде қалып отыр. Жинақталған ғылыми және клиникалық деректер оны нақтылайды және толықтырады. Алайда, новокаин блокадасының емдік әсері соматикалық және вегетативті жүйке жүйесінің бастапқы күйімен анықталатынын ескеру қажет, яғни.шамадан тыс тітіркену дәрежесіне (парабиоз фазасына) байланысты. А. в. Вишневский жүйке жүйесінің шамадан тыс қатты тітіркенуімен бірге жүретін өте ауыр патологиялық процестерде новокаин блокадасы, нервтердің қосымша тітіркенуі ретінде, периферияда тіндердің некрозына дейін теріс әсер етуі мүмкін екенін атап өтті. Парасимпатикус пен симпатикус өзара өзара қарым-қатынаста екенін ескере отырып, әрқайсысының новокаин блокадасы физиологиялық тұрғыдан бірдей әсер етпейтінін есте ұстаған жөн, дәл сол сияқты екі бөлім де жүйке плексусын құрайтын рефлексогендік аймақтардың новокаин блокадасы. Бұл жағдайда новокаин блокадасының әсері парасимпатикустың немесе симпатикустың функционалды басымдылығына байланысты әр түрлі болуы мүмкін. Сондықтан вегетативті жүйке жүйесінің аталған бөлімдерінің әрқайсысының новокаиндік блокадасынан айқын және сараланған әсер күтуге болады. Вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық бөлімінің жекелеген буындарының новокаиндік блокадасы тіндік трофиканың айқын жақсаруына және регенеративті процестердің жоғарылауына әкелетіні анықталды Соматикалық және одан да көп вегетативті өткізгіш жолдар мен ганглийлердің новокаиндік блокадасының әсерінен перифериядан немесе ішкі мүшелерден келетін күшті немесе монотонды, ұзақ әсер ететін тітіркендіргіштердің әсерінен пайда болған жүйке орталықтарының тітіркенуі төмендейді немесе толығымен жойылады. Новокаин блокадасының бұл әсері, ең алдымен, субкортикалық орталықтар мен ми қыртысына қатты тітіркену ағынының тоқтауымен және новокаиннің блокада аймағының перифериялық жүйке ұштарына ұзақ әсер етуімен, сондай-ақ оның орталық жүйке жүйесінің әртүрлі бөліктерімен ұзақ уақыт байланыста болуымен байланысты. Е.Н. Воротынцева қояндарға таңбаланған новокаиннің көмегімен парентеральды новокаин блокадасынан немесе новокаинді көктамыр ішіне енгізгеннен кейін ол дененің барлық тіндерінде, соның ішінде диенцефалонда енгізілгеннен кейін 4 сағаттан кейін табылатынын анықтады. Оның жұлындағы және әсіресе ми қыртысындағы максималды мөлшері 48 сағаттан кейін анықталады, содан кейін оның мөлшері біртіндеп төмендейді. Бұл жағдайда ол ми қыртысында ең көп сақталады-72 сағатқа дейін. Жоғарыда айтылғандар новокаиннің жүйке орталықтарына, атап айтқанда, ми қыртысына ұзақ уақыт әсер етуі оның қозу ошақтарын азайтуға немесе жоюға ықпал етеді деп санауға негіз береді. Бұл фонда қан айналымы, жасушаішілік және жалпы метаболизм жақсарады, капиллярлардың өткізгіштігі төмендейді, әсіресе патологиялық фокус аймағында; фагоцитоз және басқа иммунологиялық реакциялар белсендіріледі; нейродистрофия құбылыстары азаяды, регенеративті-қалпына келтіру процестері артады; ішкі органдардың қызметі қалыпқа келеді және жалпы жағдайы жақсарады. ДӨҢГЕЛЕК НОВОКАИНОВАНИЯ БЛОКАДА И. И. МАГДЕ бойынша Блокаданың бұл түрі зақымдануды білек пен төменгі аяғынан жоғары емес локализациялау кезінде аяқ-қолдарда қолданылады. Жылы 0,25% инъекция новокаин ерітіндісі зақымданудан жоғары, тіндердің барлық жүйке-тамыр діңдері сүзгіден өтетіндей етіп есептеледі. At атом тамыр-жүйке байламдары өтетін аяқтың фассиялық жағдайларының астына инемен ену маңызды. Олар бірнеше инъекциялық нүктелерден новокаин ерітіндісімен тегіс, серпіліссіз толтырылады. Қатысты анатомиялық-топографиялық бағдарлау жеткіліксіз болған кезде аяқтың корпустық құрылымы инъекцияны сүйекке дейінгі терең тіндерге 3-4 пункттен жасау керек. Циркулярлы новокаин блокадасында, қысқа блокададағыдай, новокаин ерітіндісіне қан немесе пенициллин қосуға болады. Қабыну процестері мен аяқтарда метакарпальды (метатарсальды) ортаңғы үштен бір бөлігінде немесе білектің (жіліншіктің) ортаңғы және төменгі үштен бір бөлігінің шекарасында локализацияланған жаралар үшін В.М. Нелюбин гемоновокаин блокадасын қолданды және жақсы емдік нәтижелерге қол жеткізді. Автор гемоновокаин қоспасын барлық тіндердің сүйекке дейін тығыз (бірақ тым көп емес) инфильтрация принципі бойынша зақымданудан жоғары енгізді. Тіндердің инфильтрациясы кезінде мыналарға ұмтылу керек гемоновокаин қоспасы бұғатталған жерде өтетін негізгі жүйке діңдерін жуып тастады. Іріңді қабыну процестеріне (іріңді артрит, парарти - кулярлы флегмон, іріңді тендоваг - НИТ) байланысты қолданылатын дөңгелек блокада кезінде автор гемоновокаин қоспасына 300 мың бірлік пенициллин қосуды ұсынады. Новокаин қоспасының қажетті мөлшері оны енгізу орнына байланысты. Метакарпальды және метатарсальды циркулярлық блокада әдетте 160-тан 250 мл-ге дейін гемоновокаин қоспасын қажет етеді (0,75% натрий хлориді ерітіндісіндегі новокаиннің 0,5% концентрациясы және ауру жануардың қанының тең мөлшері, яғни қан мен сұйылтқыштың арақатынасы 1:1). Білек пен жіліншік аймағындағы дөңгелек блокада үшін 300-ден 400 мл-ге дейін гемоновокаин қоспасы қажет. Бұл жағдайда қан мен сұйылтқыштың арақатынасы 1 : 2 және 1 : 3 болуы керек (аутогемотер - ТШИ өндірісінде, әсіресе бірінші инъекция кезінде бірқатар авторлар 100-ден жоғары аутоқан дозасын қолдануға кеңес бермейді кіші). Гемоновокаин қоспасы инеге резеңке түтік арқылы қосылған 20 немесе 100 грамм шприцпен енгізіледі. жүктеу/скачать 418.29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|