Жас ғалымдар, магистранттар, студенттер мен мектеп оқушыларының «хxi сәтбаев оқулары»
жүктеу/скачать 4.43 Mb. Pdf көрінісі
|
| «XXI Сәтбаев оқулары»
«СТУДЕНТТЕР» сериясы деп бекер айтпаған. Фантастика жанрында жазылған шығармаларсыз даму болмас еді, өйткені біз оқу арқылы ойлау жүйесін дамыта аламыз.Баланың өмірінде қиял шешуші рөл атқарады. Балалардың ойыны толығымен қиялға құрылған және бұл мектеп жасына дейінгі баланың іс-әрекетінің жетекші түрі екенін айтсақ та жеткілікті. Ойында бала үйренеді, ойын арқылы өзара әрекеттесу негіздерін алады, қоршаған әлемді біледі. Фантастикаға үндеу-қазіргі қазақ әдебиетінде кең тараған құбылыс. Тіпті реалист жазушы болып саналатын М. Магауин осы жанрдың кейбір қағидаларын басшылыққа ала отырып, «Мисс Қыпшақ» повесінде постмодерндік шығарма жазады. Кеңестік кезеңде, қазақ социалистік реализмінің идеологиялық жүйесі құлай бастаған кезде, ұлттық фантастиканың алғашқы символы танымал жазушылар М. Дүйсенов, Б. Соқпақбаев, Р. Тоқтаров, Т. Рымжанов және т.б. шығармаларында пайда бола бастады, ғылыми фантастика Кеңес өкіметіне қызмет еткен кезде, қиялға берілмеді. Себебі сана мен логикаға емес, сезімдер мен армандарға сүйене отырып, ол бейсаналық болады және кез- келген идеологияның азғырылуына жол бермейді. Сондықтан, бұл жанрда ескі назар белгілері басылып, билеуші таптың қарттары болған жазушылар басылып шықты. Постмодернизм элементтерінің әдебиетімізге сыни енуі осы жанрдың бағын ашты. Мысал ретінде Т. Рымжанов пен Р. Тоқтаровтың жұмыстарын келтіруге болады. Бұрын қазақ фантазиясы балалар әдебиеті мен ғылыми фантастика маскасын киген. Жұмыс жас балаларға емес, ақыл-есі кем жасөспірімдерге арналған. Сондықтан біз жазушыны балалар жазушысы деп атаған кезде, ертегілер мен ертегілердің жас айырмашылықтарын ескеруіміз керек. Жазушы мен батыс пен орыс қиялының айырмашылығы-ол бүкіл халыққа ортақ коммерциялық үлгілерді пайдаланбайды, тек Қазақстанға түсінікті өзінің ұлттық уәждері туралы ой жүгіртеді. Процесс соңында таза қиял, мәңгіге кетпей, қазақ постмодернизмінің дәстүрлі элементі ретінде қайта пайдаланылады. Ғылыми фантаст жазушыларды не қызықтырады? Бұл автордың қиялының кең жол ашатындығына және адамға қол жетімді емес элементтер баяндаудың өзегіне айналатындығына байланысты. Бірақ, біз мұны теориялық тұрғыдан айтсақ та, қазақстандық және әлемдік авторлар үшін мұның өз шектері мен ережелері бар екенін ұмытпаймыз. Қорытындылай келе, фантастика – шығармашылықтың қайнар көзі. Шығармашылық процесс стандартты емес ойлауға, өзіндік белсенділікке, өзін-өзі тыңдай білуге негізделген. Қиялдың көмегімен бала өзін ашады. Сондықтан балалардың қиялын дамыту өте маңызды. Егер бала күнделікті өмір тұрмысын көруден шаршаса,ол фантастикалық шығармалар арқылы сиқыр, айдаһар, ханшайым, эльф және сиқырлы тастармен әлемді таба алады. Бұған дәлел ретінде,кезінде әжеміздің ұйықтар алдында айтатын қызықы ертегілерін айта аламыз. Қай бала болмасын ерте десе ішкен асын жерге қойып, қызыға тындайды. Қазіргі 21 ғасырда бала қиялын теледидар, компьютерлік ойындар, ұялы телефондар арқылы дамықанша, әртүрлі фантастикалық шығармалар арқылы дамытқан өте пайдалы. Себебі кітап оқу ешқашан да сәннен шықпайды. ӘДЕБИЕТТЕР 1 Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. – Алматы: «Аруна » ЖШС, 2010. – 573 б. 2 Қазақстан: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998. – 719 б. 3 Машани А. Жер асты саяхаты. – Алматы, 1957. – 55 б. 4 Сәрсеке М. Ғажайып сәуле. – Алматы, 1959. – 56 б. жүктеу/скачать 4.43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|