Жетписбаев батыр адамович
§5. Төтенше мəн-жайлардың салдарынан жазадан босату мен жазаны өтеудi кейiнге қалдыру
жүктеу/скачать 1.57 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- §6. Айыптау үкiмiнiң ескiру мерзiмi өтуiне байланысты жазаны өтеуден босату
| §5. Төтенше мəн-жайлардың салдарынан жазадан босату мен жазаны өтеудi кейiнге қалдыру
Ауырлығы онша емес немесе орташа ауырлықтағы қылмысы үшiн сотталған адамды, егер жазаны өтеу өрт немесе кездейсоқ апат, отбасының еңбекке жарамды жалғыз мүшесiнiң ауыр науқастануы немесе қайтыс болуы немесе басқа да төтенше мəн-жайлардың салдарынан сотталған адам немесе оның отбасы үшiн оның жазасын өтеуi аса ауыр зардапқа əкелiп соқтыруы мүмкiн болса сот жазадан босатуы мүмкiн. Ауыр немесе аса ауыр қылмысы үшiн бас бостандығынан айыру сотталған адамның жазасын өтеуiн сот ҚК-тiң 74-бабының 1-бөлiгiнде аталған негiздер болған жағдайда үш айға дейiнгi мерзiмге кейiнге қалдыра алады. Сонымен ҚК 74-бабы екi түрлi қылмыстық құқықтың институтын бiрiктiрiп отыр: – жазадан босату; – жазаны өтеудi кейiнге қалдыру. Осы аталған екi жағдайды Қылмыстық кодексте қолданудың негiзi болып, кiнəлiнi соттауда төтенше мəн-жайлардың пайда болуы, яғни өрт, кездейсоқ апат, отбасының еңбекке жарамды жалғыз мүшесiнiң ауыр науқастануы немесе қайтыс болуы табылады. Бұл аталған мəн-жайлар осы бапты қолдануда тағы басқа ұқсас мəн-жайлардың болуымен де iске асырылады. ҚК-тiң 74-бабын қолдануда, төтенше мəн- жайлардан басқа мынадай негiздер болуы қажет: - адам ауырлығы онша емес немесе орташа ауырлықтағы қылмысы үшiн сотталуы қажет; - сотталған адам немесе оның отбасы үшiн оның жазасын өтеуi аса ауыр зардапқа əкелiп соқтыруы мүмкiн болуы. Аса ауыр зардаптар деп қайтыс болуы, жылдың суық уақытында отбасының тұрақсыз қалуы. Төтенше мəн-жайлардың салдарынан ауыр немесе аса ауыр қылмыс iстегендер үшiн бас бостандығынан айыруға сотталған адамның жазасын өтеуiн сот үш айға дейiн кейiнге қалдыра алады. §6. Айыптау үкiмiнiң ескiру мерзiмi өтуiне байланысты жазаны өтеуден босату Айыптау үкiмiнiң ескiру мерзiмi етуiне байланысты жазаны өтеуден босатудың негiздерi ескiру мерзiмiнiң өтуiне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босатумен ұқсас болып келедi. Қылмысы үшiн сотталған адам, егер айыптау үкiмi оның заңды күшiне енген күннен бастап есептегенде, мынадай мерзiмдерде орындалмаған болса, жазаны өтеуден босатылады: а) ауырлығы онша емес қылмысы үшiн сотталғанда – 3 жыл; б) орташа ауырлықтағы қылмысы үшiн сотталғанда – 6 жыл; в) ауыр қылмысы үшiн сотталғанда – 10 жыл; г) аса ауыр қылмысы үшiн сотталғанда – 15 жыл. Сонымен, айыптау үкiмiнiң ескiру мерзiмi деп айыптау үкiмi заңды күшiне енген күннен бастап заңда белгiленген мерзiмдердiң iшiнде орындалмағандығын айтуға болады. Айыптау үкiмiнiң ескiру мерзiмi, айыптау үкiмiнiң заңды күшiне енген күннен бастап есептелiнедi. Егер сотталған адам жазаны өтеуден жалтарса, ескiру мерзiмiнiң өтуi тоқтатыла тұрады. Бұл жағдайда ескiру мерзiмiнiң өтуi адам ұсталған немесе айыбын мойындап келген кезден басталады. Сотталған адамның жазаны өтеуден жалтаруы кезiне қарай өткен ескiру мерзiмi есептелуге тиiс. Бұл орайда, айыптау үкiмi, егер оның шығарылған уақытынан бастап жиырма бес жыл өтсе жəне ескiру мерзiмi жаңа қылмыс жасау арқылы үзiлмеген болса, орындалмауы керек. Егер адам мерзiм өткенге дейiн жаңа қасақана қылмыс жасаса, ескiру мерзiмi үзiледi. Мұндай жағдайда ескiру мерзiмiнiң өтуi жаңадан қылмыс жасаған күннен бастап қайта есептеледi. Жазаны орындаудың ескiру мерзiмi екi үкiмге де бiрдей жүрiп отырады, яғни сот жаңа қылмысқа үкiм шығарғаннан кейiн, алдыңғы үкiмдi ескерген жəйттердiң болуымен ғана мұндай екi жақты ескiру мерзiмi өтуi болады. Егер жаза үкiмдердiң жиынтығы бойынша тағайындалса, ауыр қылмыстар үшiн белгiленген айыптау, үкiмiнiң ескiру мерзiмi бiрдей мерзiмде өтедi, ал алдыңғы қылмыс үшiн белгiленген үкiм өзiнiң мəнiн жоғалтады. Өлiм жазасына немесе өмiр бойы бас бостандығынан айыруға сотталған адамдарға ескiру мерзiмiн қолдануға байланысты заңда ерекше ережелер қарастырылған. Өлiм жазасына немесе өмiр бойы бас бостандығынан айыруға сотталған адамға ескiру мерзiмiн қолдану туралы мəселенi сот шешедi. Егер сот ескiру мерзiмiн қолдану мүмкiн деп таппаса, өлiм жазасы өмiр бойы бас бостандығынан айыруға ауыстырылады, ал өмiр бойы бас бостандығынан айыру жиырма бес жыл мерзiмге бас бостандығынан айыруға ауыстырылады. Бейбiтшiлiк пен адамзаттың қауiпсiздiгiне қарсы қылмыс жасағаны үшiн сотталған адамдарға ескiру мерзiмi қолданылмайды. жүктеу/скачать 1.57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|