Жылдардағы ашаршылық куәгерлері сөйлейді талдықОРҒАН
Нұрбаева Аққайша Қалиасқарқызы
жүктеу/скачать 7.01 Mb.
|
| Нұрбаева Аққайша Қалиасқарқызы
«Өлі риза болмай, тірі жарымас», «Аштықта жеген құйқаңды тоқтықта ұмытпа» сияқты қазақтың өмір тәжірибесінен қалған дана сөздері көп. Осыған орай ел жұртшылығының жыл сайын 31-мамырды Ұлы Нәубет құрбандарын аза тұту күні ретінде атап өтеді. Әйтсе де, кейбір адамдардың, әсіресе сол кездердің куәсі болған үлкен кісілердің «Қалғанын келістіріп, сүйегі қурап қалған аруақтарды азалау қалып па?!» деген ғайбат сөздер айтатыны қынжылтады. 1931-1933 жылдардағы Ашаршылық нәубетін бастан кешірген жандардың бірі Сарқан қаласының тұрғаны Нұрбаева Аққайша Қалиасқарқызымен кездесіп, қазақтың қаралы жылдары туралы өзінің көрген-білгендерін әңгімелеуін сұрадым. - Қайсыбір халықтың болмасын бастарынан талай нәубеттер өтті. Бірақ олар басынан өткен мұндай қайғылы оқиғаларды әрдайым естерінде ұстап, ұрпақтан-ұрпаққа қалдырып отырады. Ал біздің қазақ халқы болса осы тұрғыда кешірілмес енжарлық танытады. Біз тіпті 31-мамырды Республика Жоғарғы Кеңесі атап өту жөнінде қаулы қабылдаса да, бұл күнді ұмтып кете жаздадық. Алдағы уақытта бұл күнде аза тұту әр отбасы, ошақ қасында да өткені абзал. Себебі сол ұлы нәубетте құрбан болғандар бұлардың бәрінде де кездеседі. Сондықтан ең болмаса жеті шелпек пісіріп, аруақтарға бағыштау – бәріміздің де борышымыз... - «Ұжымдастыру» деген желеумен қолдағы малды сыпырып алудың аяғы мешін, тауық жылдарына ұласып, ел арасын ашаршылық жайлағанда біздің отбасы Аманбөктер совхозында тұратын нағашым Құрманбайдың үйіне барып еді. Алайда оның да шиеттей бала-шағасының көріп отырған күндері өлмешінің аз-ақ алдында екен. Әкем мен шешем «аштан өлсек біз өлейік, тек сен тірі қал» деп 10 жасар мені нағашымның қолына тастап, өздері әрі қарай кетті. Кейін нағашымнан олардың қазіргі Матай кентінде аштықтан өлгендерін естідім... Бір күні нағашым «қалада құрият бар екен, өкімет аштан өлтірмейді, сені соған тапсырайын» деп, мені өзім құралпы аш балаларды жинап жатқан жерге әкеліп тапсырды. 800-дей жиналған баланы байлардан қалған үйлерге орналастырды. Жан сақтарлық қана тамақтың түрі – тас бұршақ, қара нан. Бір тілім нанның жұқалығы сондай, қолға ұстап тұрғанда өз салмағымен сынып кетеді. Оны да есік алдынан ересек балалар қағып алып жейді. Кейде бұрын егілген егістікке барып, сол жердің ара-арасында қалып қойған бидай, арпа дәндерін жинап, соларды азық ететінбіз. 1932 жылдан 1933 жылға қараған қыста жер қазып, балалардың денелерін көмуге мүмкіншілік болмағансын жетімдер үйінің шаруашылық меңгерушісі күн сайын балалардың өліктерін погребке тастай беріпті. Егер нәубет құрбандарына белгі орнатса, сол қыршын кеткендердің мүрделері көмілген жер дұрыс болар еді. Балалардың барлығы қазақ балалары, бір-ақ орыс баласы болды, оның өзі тірі қалды. Тірі қалған балалар кейін ер жеткесін Ұлы Отан соғысына қатысып, көпшілігі сонда опат болды... Ұлы нәубеттің бүгінгі тірі куәсі Аққайша Қалиасқарқызының балалық шағындағы тартқан азабы – сол кездегі қазақ балаларының азабы болған. Тарих сол кездегі солардың тағдырына тап келтіргенде, бізді сол кездің жария болған кезеңіне келтіріп отыр. Оқулықтарда жазылмай, кейінгі ұрпақтан көлегейленген бұл нәубетті бәріміз ұдайы еске ұстап, аза тұтуымыз керек. Жазып алған жүктеу/скачать 7.01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|