Жылдардағы ашаршылық куәгерлері сөйлейді талдықОРҒАН
Асхат Әлімовтің «Заң» гәзетінде жарияланған
жүктеу/скачать 7.01 Mb.
|
| Асхат Әлімовтің «Заң» гәзетінде жарияланған
«Өксікке толы өткенді жылап тұрып еске алайық» атты мақаласы жайында ПІКІР Қазақ халқының басқа да халықтар сияқты өз тарихы, өзінің жүріп өткен жолы бар. Бұл - ақын Ж.Молдағалиев айтқандай, «Мың өліп, мың тірілеген» жол. Қай халық болмасын оның өрлеу, құлдырау, қайта өрлеу, тіпті заман ағысына төтеп бере алмай жер бетінен жойылып кету тарихы бар. Бірақ біздің халқымыздай тағдыр тәлкегіне түсіп, қаншама зұлмат, апаттарды басынан өткеріп, сыналып, шыңдалып бүгінгідей еркін, тәуелсіз күнге жеткен халық көп емес. Бар шындық салыстыру, бәрін қатар қойып саралау арқылы анықталады. Қазақ халқының тарихын жер жүзіндегі басқа да халықтардың тарихымен салыстыра таразыласақ осындай байламға келуге болады. Асхат Әлімовтің біздің тарихымыздың бір қаралы бетін ашып, ой таразысына өткізуін, мұндай сындарлы істі өскелең ұрпақты тарта отырып жүргізуге ұмтылуын сол тарихымызды таразылау бағытындағы бір сүбелі іс деп бағалау керек. Расында да өткен ғасырдың 1931-33 жылдарында қазақ халқы бастан кешірген ашаршылық туралы өте аз айтылып, аз жазылып келеді. Бұл нәубет әлі өзінің әділ бағасын алған жоқ. Халқымыз талай қилы заманды басынан өткерді, бірақ солардың ішіндегі ең ауыры да, қасіреттісі де 1931-33 жылдардағы ашаршылық. Тарихта ел басшыларының не қате шешімінен, не қауқарсыздығынан, не білімсіздігінен, не қатігездігінен, не басқыншылық шабуылдардан, не соғыстан халық басына зобалаң орнаған кездер болған. Ал 1931-33 жылдардағы ашаршылық қазақ халқына - өз еркіндігі, тәуелсіздігі жоқ халыққа - сырттан таңылған, турасын айтсақ, қолдан жасалған кесапат еді. Басқаша айту мүмкін емес. Егер қазақ елі Ресейдегі 1917 жылғы революциядан кейін Алашорда партиясының бастауымен өзінің тәуелсіз даму жолына түскенде бұл зұлмат ешқашан болмас еді. Бірақ тарих басқаша шешті. Қазан төңкерісінен кейін билік басына келген большевиктер партиясы Ресейдің отар елдерін өзінің уысынан шығармады, оларға (Финляндиядан басқасына) тәуелсіздік бермеді. Оның орнына Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы деген атпен бүркемеленген тоталитарлық мемлекет дүниеге келді. «Бар дүниені түп тамырымен жоямыз. Содан соң біз өз әлемімізді құрамыз» деп ұрандаған большевиктер қазақ халқының өткенімен, келешегімен санасқан жоқ. Оның болмысына жат тұрмыс салтын, тап күресі деген саяси науқанды күштеп таңды. Халық екіге айрылды. Байлар тап ретінде жойылып, олардың бар малы, дәулеті күштеп тартып алынды. Елдің басты байлығы, күнкөріс көзі – малы әуелде жарлы-жақыбайларға бөлініп беріліп, талан-таражға түссе, кейін Голощекиннің солақай саясатымен олардан да тартылып алынып, бір орталыққа жиналды. Елге бас-көз болып, ағайынның мапақасын айырып беріп отырған дәулет иесі - байлар атылды, айдалды, жер аударылды. Олардың орнын дені шаш ал десе, бас алатын, шаруа жүргізуге ебі жоқ сауатсыз белсенділер басты. Сөйтіп иесіз қалған мал есепсіз шығын болды. Содан кейін амандық сұрасуды әуелі малдан бастайтын қазақтың өзі де қырғынға ұшырады. 1931-33 жылғы ашаршылықтың қысқаша жылнамасы осындай. Қазір кейбір тарихшылар 1931-33 жылғы ашаршылықты егіннің шықпауынан, құрғақшылықтан деп түсіндіруге тырысады. Қазақтың басында талай жұт, талай қуаңшылық болған. Бірақ тар заманда қолында малы барлар малы жоқтармен бөлісіп жеп, еш ашаршылыққа, күйзеліске ұшырамаған. Көшпелі тұрмыс кешкен қазақ тіпті егіншілкке, отырықшылыққа тәуелді емес те еді. Алайда Голощекин малды көшпенді қазақты осының бәрінен жұрдай етті. «Қазақты отырықшы тұрмысқа бірте-бірте бейімдеу керек, оны жаңа тұрмыс салтына жайымен тарту керек» деген Алаш көсемдерінің пікірі есепке алынбады. Олар да жат элемент ретінде атылды, айдалды. Асхат Әлімовтің мақаласы осы шындықпен терең астасып жатыр. Онда ұлтымыздың өткеніне терең үңіліп, таразылап, одан тағлым алуға деген ұмтылыс жатыр. 1931-33 жылдардағы ашаршылық шындығы, әсіресе, кейінгі жас ұрпаққа қажет. Сондықтан А. Әлімовтың осы ащы шындықтың бет пердесін ашу жолындағы еңбегін ұлт үшін, оның келешегі үшін пайдалы, керек бастама деп бағалау қажет. Өткенді ескеру, оны ой елегінен өткізу «Өткеніңді елемесең, келешегіңді болжай алмайсың»,- деген халық даналығымен астасып жатыр. Расында да біз тарихымыздың 1931-33 жылдырдағы ашаршылық сияқты қаралы да қасіретті парақтарына терең үңілмей, зерттемей, оған тиісті бағасын бермей келеміз. Мұның бір себебі өзіміздің салғырттығымыздан десек, екінші бір себеп белгілі бір космополит топтардың: «Бұл біздің бірлігімізге нұқсан келтіреді, ел ішінде дүрбелең туғызады. Бәрі өтті, кетті, қырылғандарды тірілте алмайсың. Қажеті жоқ бос әңгіме» деген керіағар пікірлері, тіпті қарсылықтары. Олар қазақ тарихының бір ғана сәтін пайымдамақ түгіл, қазақи ділді, тілді, дәстүрді, мәдениетті жаңғыртуға да қарсы. Рас, тәуелсіздік алғаннан бері тарихымыз қайта таразыланып, көптеген жайлардың беті ашылды. Елі үшін еңіреп туған, халқының қамын жеп өткен талай ерлерімізге ескерткіш қойылып жатыр. Мұның бәрі халқымыз үшін, келер ұрпақ үшін қажет тірліктер. Ұрпақ тәрбиесі үшін тарихымыздың жақсы жақтарымен қатар, оның қаралы тұстарын да ашып көрсету, жазықсыз құрбан болған жандарды аза тұту, қастерлеу де ауадай қажет. «Садақаңды саушылықта бер», - дейді халқымыз. Есімізді жиып, етегімізді жапқан кезде 1931-33 жылдардағы ашаршылық құрбандарына барлық жерде ескерткіш орнатып, оларға гүл шоқтарын қойып, құрбандарға арнап дұға оқытып, ас беру рәсмдерін жасау үшін бір арнайы демалыс күнін белгілеу - күн тәртібінен түпейтін мәселе. Осы тұрғыдан алғанда А.Әлімовтың көтеріп отырған мәселесі билік тарапынан, бүкіл халқымыздан қолдау табуы тиіс. Мұны ашаршылықтан қаза болған, тіпті көмусіз қалған, үдере ауып, жат елдерде көз жұмған 5 миллион қандастарымыздың аруағы талап етеді. жүктеу/скачать 7.01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|