белоктар, майлар, көмірсулар, витаминдер

белоктар, майлар, көмірсулар, микроэлементтер

белоктар, майлар, көмірсулар, флеворлық заттар

витаминдер, флеворлық заттар

белоктар, майлар, көмірсулар, тағамдық талшықтар

13. Микронутриенттер:

1. 
   микроэлементтер, майлар, көмірсулар, витаминдер
   

2. белоктар, майлар, көмірсулар, микроэлементтер

3. майлар, микроэлементтер, флеворлық заттар

4. витаминдер, микроэлементтер, флеворлық заттар

5. микроэлементтер, тағамдық талшықтар

14. Жануар текті белоктардың құрамында:

1. 
   тек алмаспайтын амин қышқылдары бар
   
2. 
   тек алмасатын амин қышқылдары бар
   
3. 
   алмаспайтын және алмасатын амин қышқылдары бар
   
4. 
   май қышқылдары және алмаспайтын амин қышқылдары бар
   

5. май қышқылдары және алмасатын амин қышқылдары бар

15. Емдік тамақтану түсініктемесін белгіленіздер:

1. 
   Созылмалы аурулармен ауырған адамдардың тамақтануы
   
2. 
   Әр түрлі аурулар кезінде тағам нормаларын талқылайтын медициналық бөлім
   
3. 
   Емдік және профилактикалық мақсатта науқас адамға тағам үлесін тағайындау
   
4. 
   Тамақтану үлесінің сінуін белгілейді
   
5. 
   зақымдалған мүшені химиялық аялау
   

16. 
    Меню құрастырудың негізгі принциптерін көрсетіңіз.
    

1. 
   Ас блогінің жұмысын көрсетіңіз.
   
2. 
   Тағам өнімдерімен жұмыс істеуге қандай санитарлық-гигиеналық талаптар білесіз.
   
3. 
   Ас блогы қызметкерлері жеке гигиенасының негізгі ережелерін көрсетіңіз.
   
4. 
   Тамақтың рецептураға сәйкестігі туралы түсінік.
   

НУТРИЦИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ

Алматы, 2012

№1 сабақ

1. Тақырып: «Энергетикалық қажетілікті есептеу»

2. Мақсаты: Дені сау адамның энергетикалық қажеттіліктерін зерттеу.

3. Оқытудың мақсаты:

Білімдерді қалыптастыру:

1. 
   Энергияға ересектердің тәуліктік қажетілігі.
   
2. 
   Энергияға балалардың тәуліктік қажеттілігі.
   
3. 
   Тағам өнімдерінің энергетикалық сипаттамасы.
   

1. 
   Энергияға тәуліктік қажетілікті бағалау;
   
2. 
   Тәуліктік рационды құрастыру.
   
3. 
   Күнделікті және апталық энергия шығындарын есептеу.
   

1. 
   Энергияға тәуліктік қажетілігі.
   
2. 
   Энергияға балалардың тәуліктік қажеттілігі.
   
3. 
   Тағам өнімдерінің энергетикалық сипаттамасы.
   

(кестелер, бақылау сұрақтары, тесттер, ситуациялық есептер және DVD дәрістер)

1. 
   Лечебное питание (учебно-методическое пособие). /Под ред. Т.Ш.Шарманова. –Алматы, 1999. 157 с.
   
2. 
   Руководство по диетологии. /Под ред. Барановского А.Ю. – Санкт-Петербург, 2001.
   
3. 
   Дроздова Т.М. Физиология питания. Учебник Издательство: Сибирский университет 352 с.
   
4. 
   Новодержкина Ю.Г., Дружинина В.П.; Диетология. - Изд-во Феникс. 2004 г. - 384 с.
   
5. 
   Ахметов М.А. Емдәммен емдеу. Оқу-әдістемелік құрал. Алматы, 2002. 312 б.
   

6. 
   Гурвич М.М. Диета при заболеваниях органов пищеварения. - М., 2006. 288 с.
   

7. 
   Бекбосынов Т.К., Ахметов М.А., Бердыгалиев А.Б. и др. Лечебное питание в педиатрии. - Алматы. 2006. - 343 с.
   
8. 
   Сивохина И.К. /Справочник по лечебному питанию. - М.: ООО «Издательство Новая Волна», 2000. - 352 с.
   
9. 
   Лечебное питание /Под общ. Ред. Акад. Латогуза И.К.-Харьков: «Торсинг»; Ростов н /Д: изд-во «Феникс», 2002. –544 с.
   

Тақырып бойынша сұрақтар, тесттер.

1. 
   Ыдырау өнімдерінің организмнен шығарылуы және тотығуы
   
2. 
   Қажетті заттардың синтезі және олардың сіңірілуі
   
3. 
   Энергияның бөлінуі
   
4. 
   Ассимиляция
   
5. 
   Диссимиляция
   

1. 
   Заттардың ыдырау процесі, олардың оттегімен тотығып, организмнен шығарылуы
   
2. 
   Ішкі ағзалардың қызметіне жұмсалатын энергия
   
3. 
   Организмнің өсуіне және дамуына қолданылатын қажетті заттардың синтезі
   
4. 
   Органикалық заттардың ыдырау процесі мен олардың түсуін қамтамасыз ету
   
5. 
   Белок, май, көмірсулардың синтезі
   

1. 
   Заттардың ыдырау процесі, олардың оттегімен тотығып, организмнен шығарылуы
   
2. 
   Органикалық заттардың ыдырау процесі мен олардың түсуін қамтамасыз ету
   
3. 
   Организмнің өсуіне және дамуына қолданылатын қажетті заттардың синтезі
   
4. 
   Организмге қажетті биохимиялық реакциялары үшін энергияның түзілуі
   
5. 
   Бір тәулікте түсетін және жұмсалатын энергияның сәйкестігі
   

1. 
   Гормондардың ыдырауы мен синтезі
   
2. 
   Ферменттердің ыдырауы мен синтезі
   
3. 
   Көмірсулардың ыдырауы мен синтезі
   
4. 
   Катаболизм мен анаболизм
   
5. 
   Ассимиляция мен диссимиляция
   

1. 
   Тамақ мөлшерінің жеткіліксіздігі
   
2. 
   Тиімсіз тамақтану
   
3. 
   Жасы
   
4. 
   Жынысы
   
5. 
   Дене салмағы
   

1. 
   Семіздік
   
2. 
   Маразм
   
3. 
   Атеросклероз
   
4. 
   Алиментарлық дистрофия
   
5. 
   Квашиоркор
   

1. 
   Егер рационда көмірсулардың саны нормадан көп болса
   
2. 
   Рационда жануар текті белоктардың жеткіліксіздігі кезінде
   
3. 
   Аминқышқылдарының жеткіліксіз түсуі кезінде
   
4. 
   Витаминдердің жеткіліксіз түсуі кезінде
   
5. 
   Алмастырылатын аминқышқылдарының жеткіліксіз түсуі кезінде
   

1. 
   Алиментарлық дистрофия
   
2. 
   Маразм
   
3. 
   Атеросклероз
   
4. 
   Семіздік
   
5. 
   Гипертониялық аурулар
   

1. 
   Тағамдық заттектердің организмде айналымы үшін
   
2. 
   Еңбек қызметі барысында
   
3. 
   Тіршілік үшін маңызды жүйелердің қызметін ұстап тұру
   
4. 
   Тағамның арнайы динамикалық әсері
   
5. 
   Ақыл-ой жүктемесі кезінде
   

1. 
   Ішкі ағзалардың қызметіне жұмсалатын энергия
   
2. 
   Тағамдық заттектердің организмде айналымы
   
3. 
   Организмнен ыдырау өнімдерінің тотығып шығарылу процесі
   
4. 
   Ақыл-ой жұмысын орындау үшін
   
5. 
   Физикалық жұмыстарды атқару үшін
   

1. 
   Негізгі тағами заттектерге тәуліктік қажетілікті.
   
2. 
   Негізгі тағами заттектерге балалардың тәуліктік қажеттілігін.
   
3. 
   Тағам өнімдерінің энергетикалық сипаттамасы.
   

1. 
   Энергияға тәуліктік қажетілікті бағалауды;
   
2. 
   Тәуліктік рационды құрастыру.
   
3. 
   Күнделікті және апталық негізгі тағами заттектерге қажеттілікті есептеу.
   

1. 
   Негізгі тағами заттектерге тәуліктік қажетілікті.
   
2. 
   Негізгі тағами заттектерге балалардың тәуліктік қажеттілігін.
   
3. 
   Тағам өнімдерінің энергетикалық сипаттамасы.
   

(кестелер, бақылау сұрақтары, тесттер, ситуациялық есептер және DVD дәрістер)

1. 
   Лечебное питание (учебно-методическое пособие). /Под ред. Т.Ш.Шарманова. –Алматы, 1999. 157 с.
   
2. 
   Руководство по диетологии. /Под ред. Барановского А.Ю. – Санкт-Петербург, 2001.
   
3. 
   Дроздова Т.М. Физиология питания. Учебник Издательство: Сибирский университет 352 с.
   
4. 
   Новодержкина Ю.Г., Дружинина В.П.; Диетология. - Изд-во Феникс. 2004 г. - 384 с.
   
5. 
   Ахметов М.А. Емдәммен емдеу. Оқу-әдістемелік құрал. Алматы, 2002. 312 б.
   

6. 
   Гурвич М.М. Диета при заболеваниях органов пищеварения. - М., 2006. 288 с.
   

7. 
   Бекбосынов Т.К., Ахметов М.А., Бердыгалиев А.Б. и др. Лечебное питание в педиатрии. - Алматы. 2006. - 343 с.
   
8. 
   Сивохина И.К. /Справочник по лечебному питанию. - М.: ООО «Издательство Новая Волна», 2000. - 352 с.
   
9. 
   Лечебное питание /Под общ. Ред. Акад. Латогуза И.К.-Харьков: «Торсинг»; Ростов н /Д: изд-во «Феникс», 2002. –544 с.
   

Тақырып бойынша сұрақтар, тесттер.

а) дене салмағының 1 кг-ш. 0,5 г белок

б) дене салмағының 1 /сг-на 2 г белок

в) дене салмағының 1 кг-на 3 г белок

г) дене салмағыньщ 1 /сг-на 1 г белок

д) дене салмағының 1 /сг-на 0,3 г белок

а. семіздік

б. алиментарлық маразм

в. атеросклероз

г. гипертония

д. қант диабеті

а) 45 г

в) 120 г

а) 140 г

в) 400 г

д) 100 г
5. Тәуліктік рационда тағами заттардың үйлесімді арақатынасын көрсетіңіздер (белок, май және көмірсу):

а. 1:2:3

б. 2:1:3

г. 1:2:4

1. 
   25%-75%
   
2. 
   20%-80%
   
3. 
   55%-45%
   
4. 
   65% -35%
   
5. 
   7О%-30%
   

7. Тәуліктік рацион құрамында жануар майы мен өсімдік майының проценттік (пайыздық) ара қатынасы қандай болу керек?

1. 
   45%-55%
   
2. 
   50%-50%
   
3. 
   70%-30%
   
4. 
   85%-15%
   
5. 
   25%-75%
   

8. Қандай май қышқылдарына линол, линолен және арахидон қышқылдары жатады?

а. қаныққан май қышқылдарына

б. моноқанықпаған май қышқылдарына

в. полиқанықпаған май қышқылдарына

г. жануар текті қаныққан май қышқылдарына

д. өсімдік текті қанықпаған май қышқылдарына
9. Лейцитин қандай биологиялық - белсенді заттардың тобына жатады?

а. стериндерге

б. қанықпаған май қышқылдарына

в. қаныққан май қышқылдарына

г. фосфолипидтерге

д. белоктарға

а. лецитин

б. қаныққан май қышқылдарына

в. эссенциалды белоктар

г. көмірсулар

д. пролин

1. 
   Витамин және минералдық заттектерге тәуліктік қажетілікті.
   
2. 
   Витамин және минералдық заттектерге балалардың тәуліктік қажеттілігін.
   
3. 
   Тағам өнімдерінің витамин және минералдық сипаттамасы.
   

1. 
   Витамин және минералдық заттектерге қажетілікті бағалауды;
   
2. 
   Тәуліктік рационды құрастыру.
   
3. 
   Күнделікті және апталық витамин және минералдық заттектерге қажеттілікті есептеу.
   

1. 
   Витамин және минералдық заттектерге тәуліктік қажетілікті.
   
2. 
   Витамин және минералдық заттектерге балалардың тәуліктік қажеттілігін.
   
3. 
   Тағам өнімдерінің витамин және минералдық сипаттамасы.
   

(кестелер, бақылау сұрақтары, тесттер, ситуациялық есептер және DVD дәрістер)

1. 
   Лечебное питание (учебно-методическое пособие). /Под ред. Т.Ш.Шарманова. –Алматы, 1999. 157 с.
   
2. 
   Руководство по диетологии. /Под ред. Барановского А.Ю. – Санкт-Петербург, 2001.
   
3. 
   Дроздова Т.М. Физиология питания. Учебник Издательство: Сибирский университет 352 с.
   
4. 
   Новодержкина Ю.Г., Дружинина В.П.; Диетология. - Изд-во Феникс. 2004 г. - 384 с.
   
5. 
   Ахметов М.А. Емдәммен емдеу. Оқу-әдістемелік құрал. Алматы, 2002. 312 б.
   

6. 
   Гурвич М.М. Диета при заболеваниях органов пищеварения. - М., 2006. 288 с.
   

7. 
   Бекбосынов Т.К., Ахметов М.А., Бердыгалиев А.Б. и др. Лечебное питание в педиатрии. - Алматы. 2006. - 343 с.
   
8. 
   Сивохина И.К. /Справочник по лечебному питанию. - М.: ООО «Издательство Новая Волна», 2000. - 352 с.
   
9. 
   Лечебное питание /Под общ. Ред. Акад. Латогуза И.К.-Харьков: «Торсинг»; Ростов н /Д: изд-во «Феникс», 2002. –544 с.
   

Тақырып бойынша сұрақтар, тесттер.

1. Қараңғылық адаптация мен түнгі көргіштікті қай витамин реттейді?

1. 
   фолий қышқылы
   
2. 
   биотин
   
3. 
   рибофлавин
   
4. 
   пиридоксин
   
5. 
   биофлавоноид
   

1. 
   көздің қасаң қабағының ауруы
   
2. 
   Уров ауруы
   
3. 
   стронцийлі рахит
   
4. 
   алиментарлы-токсикалық алейкия
   
5. 
   флюороз
   

1. 
   балық
   
2. 
   дән өнімдері
   
3. 
   сүт өнімдері
   
4. 
   сусындар
   
5. 
   көкөністер
   

1. 
   балық
   
2. 
   +сүт пен сүт өнімдері
   
3. 
   нан
   
4. 
   ет
   
5. 
   жұмыртқа
   

1. 
   С авитаминозы
   
2. 
   В авитаминозы
   
3. 
   А гиповитаминозы
   
4. 
   С гипервитаминозы
   
5. 
   Д гипервитаминозы
   

1. 
   Д авитаминозы
   
2. 
   В1 авитаминозы
   
3. 
   А гиповитаминозы
   
4. 
   С гипервитаминозы
   
5. 
   Д гипервитаминозы
   

1. 
   кобальт
   
2. 
   темір
   
3. 
   мыс
   
4. 
   фтор
   
5. 
   йод
   

1. 
   көздің қасаң қабағының ауруы
   
2. 
   Уров ауруы
   
3. 
   рахит
   
4. 
   кариес
   
5. 
   флюороз
   

1. 
   Флюороз
   
2. 
   B. Жүкті әйелдердің және балалардың мегалобластикалық анемиясы
   
3. 
   Семіздік
   
4. 
   Қант диабеті
   
5. 
   Подагра
   

1. 
   Тиамин
   
2. 
   B. Рибофлавин
   
3. 
   Ниацин
   
4. 
   Пиридоксин
   
5. 
   Цианокобаламин
   

1. 
   В тобы витаминдері
   
2. 
   С витамині
   
3. 
   К витамині
   
4. 
   Д витамині
   
5. 
   А витамині
   

1. 
   Гипотрофияда даму себептерін ескере отырып үлес құрастыру.
   
2. 
   Мешелде үлес құрастыру.
   
3. 
   Балалардың темір тапшылық анемиясында үлес құрастыру. Балаларға қосымша тамақ еңгізу ережелері, темірмен байытылған өнімдердің қолдануы.
   
4. 
   Йодты тапшылығында үлес құрастыру. Үлесті түзету әдістері, йодпен байытылған өнімдерді тамақтануда қолдану.
   

1. 
   Балалар арасында гипотрофияның дәрежесіне байланыс үлес құрастыруды.
   
2. 
   Мешел, теміртапшылық анемияда үлес құрастыруды.
   
3. 
   Алиментарлық - тәуелді жағдайлардың белгілерінің нақтамасын жүргізу.
   

1. 
   Гипотрофияда даму себептерін ескере отырып үлес құрастыру.
   
2. 
   Мешелде үлес құрастыру.
   
3. 
   Балалардың темір тапшылық анемиясында үлес құрастыру. Балаларға қосымша тамақ еңгізу ережелері, темірмен байытылған өнімдердің қолдануы.
   
4. 
   Йодты тапшылығында үлес құрастыру. Үлесті түзету әдістері, йодпен байытылған өнімдерді тамақтануда қолдану.
   

Дискуссияларды жүргізу ситуациялық есептерді шешу.

1. 
   Лечебное питание (учебно-методическое пособие). /Под ред. Т.Ш.Шарманова. –Алматы, 1999. 157 с.
   
2. 
   Руководство по диетологии. /Под ред. Барановского А.Ю. – Санкт-Петербург, 2001.
   
3. 
   Дроздова Т.М. Физиология питания. Учебник Издательство: Сибирский университет 352 с.
   
4. 
   Новодержкина Ю.Г., Дружинина В.П.; Диетология. - Изд-во Феникс. 2004 г. 384 с.
   
5. 
   Ахметов М.А. Емдәммен емдеу. Оқу-әдістемелік құрал. Алматы, 2002. 312 б.
   

6. 
   Гурвич М.М. Диета при заболеваниях органов пищеварения. - М., 2006. 288 с.
   

7. 
   Бекбосынов Т.К., Ахметов М.А., Бердыгалиев А.Б. и др. Лечебное питание в педиатрии. - Алматы. 2006. - 343 с.
   
8. 
   Сивохина И.К. /Справочник по лечебному питанию. - М.: ООО «Издательство Новая Волна», 2000. - 352 с.
   
9. 
   Лечебное питание /Под общ. Ред. Акад. Латогуза И.К.-Харьков: «Торсинг»; Ростов н /Д: изд-во «Феникс», 2002. –544 с.
   

Тақырып бойынша сұрақтар, тесттер.

6. 
   Жоғары нерв қоздырғыштық
   
7. 
   Теріде дисрофиялық өзгерістер
   
8. 
   Эритроциттердің гипохромдылығы
   
9. 
   Сүйектену жылдамдығы төмендеу
   
10. 
    Бұлшық еттердің ширақтығы төмендеу.
    

а. бойы және салмағы

б. психомоторлық дамуы

в. тері асты майдың жуандығы

г. басының шеңбері

д. жыныстық дамудың сатысы

а. нақты дене салмағына

б. сол жасқа сәйкес болатын дене салмағына

в. туылғандағы дене салмағына

г. гипогликемияның деңгейіне

д. нақты дене салмағына май компонентін есеке отырып

а. 1-2 күні- нақты дене салмағына

б. сол жасқа сәйкес болатын дене салмағына

в. туылғандағы дене салмағына

г. гипогликемияның деңгейіне

д. нақты дене салмағына май компонентін есеке отырып

а. нақты дене салмағына

б. сол жасқа сәйкес болатын дене салмағына

в. туылғандағы дене салмағына

г. гипогликемияның деңгейіне

д. нақты дене салмағына май компонентін есеке отырып

а. дегидратация дамуын

б. гипогликемия дамуын

в. электролиттік балансты

г. тері асты майының қалындығын

д. сүйектер қатаю темпі бұзылуын

а. май компонентіне тұрақтылық төмендеуі

б. белок компонентіне тұрақтылық төмендеуі

в. аш іектің атрофиясы

г. баурдың дезинтоксикациялық қасиеті төмендеуі.

д. жүрек қан-тамыр жүйесінің бұзылуы

а. бала анасының жеткіліксіз тамақтануы және оның аурулары

б. бүйрек және бауыр ферменттік жүйелерінің жетілмеуі

в. емшекпен емізбеу, тиімсіз тамақтану

г. жеткілікті инсоляция және физикалық белсенділік

д. ЖҚЖ бұзылуы

а. стериндарға

б. қаныққан май қышқылдарына

в. қанықпаған май қышқылдарына

г. фосфолипидтарға

д. белоктарға

а. кофе

в. ұн бұйымдары

г. сүзбе

д. ет
11. Өсімдік талшықтарының (клечатка) негізгі қасиетін көрсетіңіздер:

а. жеңіл қорытылады

б. жылдам ериді

в. стериндерді абсорбциялайды жєне олардың қайта сіңуіне кедергі болады

г. ерігіш қосылысты түзеп жылдам ыдырайды

д. организмде маңызды роль атқармайды
12. Тєуліктік рационда тағами заттардың үйлесімді арақатынасын көрсетіңіздер (белок, май жєне көмірсу):

а. 1:2:3

в. 1:1:4

д. 1:2:2
13. Тәулік үлесінде белоктың мөлшері қанша грамм 1 кг салмаққа болу қажет:

6. 
   1,5-1 кг салмаққа
   
7. 
   0,5-1кг салмаққа
   
8. 
   2,0-1кг салмаққа
   
9. 
   1,0-1кг салмаққа
   
10. 
    0,3-1кг салмаққа
    

14. Тәулік үлесінде майдын мөлшері қанша грамм болу қажет:

6. 
   140
   
7. 
   130
   
8. 
   120
   
9. 
   80
   
10. 
    30
    

15. Тәулік үлесінде көмірсудың мөлшері қанша грамм болу қажет:

6. 
   140
   
7. 
   230
   
8. 
   400
   
9. 
   600
   
10. 
    100
    

16. Шартты эсенцалды аминқышқылдарына қандай аминқышқылдар жатады;

6. 
   L-карнитин
   
7. 
   Таурин
   
8. 
   Глютамин қышқылы
   
9. 
   Глицин
   
10. 
    Жауаптардың бәрі дұрыс
    

17. 1 жастан 3 жасқа дейінгі балалардың өсімдік белоктармен жануар тегі белоктардың қарамақатынасы қандай болуы керек:

6. 
   25:75
   
7. 
   80:20
   
8. 
   55:45
   
9. 
   35:65
   
10. 
    70:30
    

16. 7 жастан кейінгі жастағы балалардың өсімдік белоктармен жануар тегі белоктардың қарамақатынасы қандай болуы керек:

6. 
   25:75
   
7. 
   80:20
   
8. 
   55:45
   
9. 
   35:65
   
10. 
    70:30
    

17. Алмаспайтын амин қышқылын атап өтіңіз?

а. глютамин

б. пролин

в. цистеин

г. лизин

д. аргигин
18. Алмаспайтын амин қышқылын атап өтіңіз?

а. метионин

б. аланин

в. гистидин

г. аспарагин

д. цистин

а. серин

в. цистеин

г. фенилаланин

д. цистеин

а. глютаминовая кислота

б. валин

в. цистеин

г. пролин

д. аргигин

№5 сабақ

1. Тақырып: «Өңеш, асқазан, ұлтабар ауруларында үлес құрастыру»