Жоба php5, css, html және JavaScript тілдерін қолдана отырып құрылған, ал
HTML гипермәтіндік тілі туралы түсінік
жүктеу/скачать 3.75 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1.4.1 HTML гипермәтіндік тілі туралы түсінік
HTML (Hyper Text Markup Language) – гипермәтіндік өлшеуіш тілі күрделі SGML (Standard Generalized Markup Language) өлшеуіш тілінің мүшесі болып табылады. HTML кез келген тілдер сияқты программа құрудың стандартты құрылымынан тұрады. Бұл жағдайда ол HTML – құжат. HTML – тег директивалары бұрыштама жақшаларына алынады. Бұрыштама жақшаға алынбаған барлық объектілерді интерпретатор экранда бейнеленетін мәтін ретінде қабылдайды. Тег – браузер интерпретаторына тиісті нақты әр мәнді қалай өңдеуді көрсететін HTML командасы. Бұл мән тег атрибуты деп аталады. Тегтің атрибуты болуы да, болмауы да мүмкін. Мысалы, <HTML> тегінің атрибуты болмайды. HTML – құжаты қысқа түрде құжат тақырыбынан және құжат денесінен тұрады. Осындай қолайлы да қызықты тілді үйрену арқылы өз білімімізді дамыта алдық. Интернеттің барлық WEB парақтарына ортақ белгі бар, олардың барлығы HTML тілінде жазылған. WEB парақтарды құру процесі программалау процесіне өте ұқсас болғанменен, HTML программалаудың ерекше тілі. HTML– гипертекстті белгілеу тілі. Ол жай мәтінді WEB парақ түрінде көрсететіндей ережелерді анықтайды. Интернет дамуының жаңаша кезеңі 90-шы жылдары ақпарат алмасудың жаңа қаттамаларының пайда болуымен басталды. Бұл қаттама HTTP (Hyper Text Transfer Protocol – гипертекстті мәтін беруқаттамасы). Бұл қаттамамен бірге файлдарды интернет арқылы беретін HTML серверінің ауқымды желісін көрсететін World Wide Web қызметі пайда болды. Бұл файлдардың негізгі бөлігі HTML тілінде жазылған Web парақтар арнайы файлдарды көрсетеді. Интернетте Web парақтар осындай файлдардың HTTP серверінде орналастырылуымен көрсетіледі. Web парақтар әр түрлі болуы және еркін тақырыптарға арналуы мүмкін. Бірақ олардың барлығы бір негізді – HTML тілін қолданады. Әдетте, HTML 21 құжаттарының кеңейтулері мынадай болады: HTM немесе HTML. HTML тілі, ол World Wide Web қызметімен қатар пайда болып, онымен бірге дамып отырды. Гипермәтін – бұл форматтау, илюстрация, мультимедиялық қойылымдар және гиперссылкалар сияқты қосымша элементтерді басқаратын арнайы кодтары бар мәтін. Бұл баяндамадағы ең маңыздысы – тіл. Web парақтардың компьютер экранында өңделген түрде берілуіне қарамастан HTML тілі құжаттарды өңдеу үшін тағайындалмаған. Мысалы, Word мәтіндік процессор көмегімен мәтін өңделген кезде оның баспаға қандай принтер және қағазға басып шығарылатыны туралы алдын – ала анық болды. Ал құжат интернетте орналасса, оның қандай компьютерде қолданылатыны беймәлім болады. Әртүрлі құрылғылар үшін құжаттарды дайындау қажет болғандықтан HTML тілі құжат форматын баяндауға арналмаған. Ол құжаттың функцияналды белгіленуі үшін, яғни мәтін фрагменттерінің тағайындалуын анықтау үшін қолданылады. Мысалы, егер мәтінде тақырып кездессе, онда HTML коды бұл фрагменттің тақырыбы екенін көрсетеді. Көру бағдарламасы (броузер) осындай кодты алып, тақырыппен не істеу керек екенін өзі шешеді. Шығыс мәтінді белгілеу үшін қолданылатын HTML кодтары тегтер деп аталады. Тег – символдар жинағы. Барлық тегтер (<) символымен басталып, (>) символымен аяқталады. Осындай символдар жұбын кейде бұрыштық жақшалар деп те атайды. Ашылатын бұрыштық жақшадан кейін тегті анықтайтын кілттік сөз жүреді. HTML тілінде әр тегтердің арнайы тағайындалуы бар. Тегтер атауындағы әріптер регисторының маңызы жоқ– кіші әріп сияқты үлкен әріпті де қолдана беруге болады. HTML – дің 1 тегі құжаттың бір бөлігіне ғана әсер етеді. Мысалы, абзацқа. Мұндай жағдайда жұп: ашып–жабушы тегтері қолданылады. Ашушы тег әсер тудырады. Ал жабушы оның орындалуын тоқтатады. Жабушы тегтер (1) символымен басталады. Кейбір тегтер бір ретті әсер тудырады. Бұл кезде жабушы тегтін қажеті жоқ. Егер де тегте HTML тілінде жоқ кілттік сөз көрсетілсе, онда тег орындалмайды. Құжаттардың броузерде көрсету барысында тегтің өзі көрінбейді, бірақ құжаттың көріну әдісіне әсер етеді. Кейде ашушы тегтерде эффектке әсер ететін атрибуттар болуы мүмкін. Атрибуттар – бұл қосымша кілттік сөздер. Кейбір атрибуттар, атрибуттардың мәнін көрсетуді талап етеді. Бұл мән кілттік сөзден (=) белгісімен бөлінеді. Атрибут мәні тырнақшада тұру керек. Жабушы тегтердің ешқашан атрибуттары болмайды. Бағдарламалау тілдерінде коментарий – мәтіндік қатарларды қолдану мүмкіндігі бар. Олар бағдарламаның бөлігі емес. HTML тілінің де осындай мүмкіндігі бар. HTML тілінде коментарий ( Осы тегтің артынан жүретін сөз коментарий болып табылады. Коментарийді символы аяқтайды. Коментарийде (<) символынан басқа, барлық символдар бола алады. 22 HTML құжаты құжаттың негізгі мәтінінен және жәй символдар жиыны болып табылатын белгілеу тегтерінен тұрады. Осылайша HTML құжаты жәй текстік файл. Оны құру үшін текстік редактор пайдаланылады. Мәтіндік процессорлармен жұмыс істеу барысында әдетте тізімнің екі типі қолданылады: реттелген (нөмірленген) және реттелмеген. HTML тілі тізімнің S түрін құруға мүмкіндік береді. Бірақ қазіргі кезде тізімнің үш түрі кеңінен қолданылады: реттелген, реттелмеген, және анықтамалар тізімі. Реттелген және реттелмеген тізімдер бір жолмен құрылады. Тізім әрқашан реттелген тізім үшін
элементтері бар. Олар үшін
23 онан кейін кесте қатарларын анықтайтын жүреді. Кесте қатары келесі қатар алдында немесе кестемен аяқталатындықтан, жабушы тегін жазбауға болады; кестенің әрбір қатары ұяшықтардан тұрады. Олар қатар мен баған тақырыбы бар немесе жәй мәліметі бар | тегтерімен белгіленеді;
| ұяшықтар ішінде құжат денесінде бола алатын кез келген мәлімет пен HTML тегтер болуы мүмкін. Мысалы, кесте ұяшығында қосалқы кесте болу мүмкін. Броузерлер автоматты түрде ұяшықтар мен бүкіл кестенің өлшемдерін есептейді; атрибуттардың бір BORDER = кестені және бөлек ұяшықтарды қоршауға мүмкіндік береді; төменде келтірілген мысалда ұяшықтар аралығын кеңейтетін және биіктігі үлкен ұяшықтар құратын атрибуттар қолданылған. HTML тілі программа – броузер терезесін бірнеше бөлікке бөліп, соңында оларды бөлек құжат етіп көрсетуге мүмкіндік береді. Мұндай аймақтар деп аталады. Фреймдерді құру үшін құрылымы жағынан ерекшеленетін ерекше HTML құжат қолданылады. Мұндай құжатта денесі және ешқандай мәтін болмайды. Оның орнына тегтерге алынған фреймдердің баяндалуы болады: және терезесінде орналасу ретін, сонымен қатар осы аумақтарда жүктелу керек құжаттарды көрсетеді. ROWS = атрибуттары болу керек. COLS = атрибутын қолданғанда терезе аумақтарға тік сызықтармен, ал ROWS = –та көлденең сызықтармен бөлінеді. Егер екі атрибут та берілсе, онда терезеде аумақ тор пайда болады. Бұл атрибуттардың мәні терезе аумағының биіктігін (енін) анықтайды. Әрбір қатар (бағанның) параметрлерін үтір арқылы, пиксельмен немесе пайызбен (%) береді. Соңғы параметр ретінде (*) – ны қолдануға болады. аумақтардың тағайындалуын көрсететін қосымша тегтер орналасады. Ол үшін терезені қосымша бөлетін құжаттарды анықтайтын жалғыз тегтері қолданылады. және сәйкес келу керек. тегінде берілген аумақта жүктелетін құжатты анықтайтын SRC= міндетті атрибуты болу керек. Парақтың түрлі беттерін безендіру мен өзгерту үшін қолданылатын негізгі құралдарының бірі CSS стилі болып табылады. Стандартты HTML–да белгілі бір элементке белгілі қасиеттерді (мысалы түс, өлшем, парақта орналасуы т.б.) меншіктеу үшін ол қасиеттерді әр қолданған кезде сипаттап отыру қажет болатын. Ал CSS болса басқа тиімді әрі үнемді әдіспен әрекет етеді. Кез–келген элементке ойлаған қасиеттеріңізді меншіктеу үшін сіз оларды бір рет стиль ретінде сипаттайсыз да, ары қарай сіз 24 қолданғыңыз келген элементтің стилі сондай екендігін көрсетіп қана отырасыз. Сонымен қатар, сіз стильдің сипаттамасын бөлек файлда да сақтай аласыз– бұл сізге стильдің сипаттамаларын бір ғана емес бірнеше Web–парақтарда қолдануыңызға мүмкіндік береді. Сонымен қатар CSS беттерді шрифттік безендірудің стандартты HTML– дан да жоғары деңгейде, бетті графикамен ауырлатпай–ақ жасауымызға жол береді. жүктеу/скачать 3.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|