Дегенмен, бірдей уақытты деген не? Бұл сұраққа жауап беру үшін келесідей ойша экспериментті қарастырады. санақ жүйесі санақ жүйесіне қатысты жылдамдықпен қозғалатын вагонмен байланысты болсын. Вагонның центрінде жарық көзі болсын және оның жарқылы вагонның қарама-қарсы жағындағы терезені штормен жабқанда шықсын деп ұйғарайық.
20-сурет
| Вагонмен байланысқан жүйеде терезе жарық сигналы бойынша бірмезгілде шторланады, себебі олар жарық көзінен бірдей қашықтықта. (сурет 5). Бірақ санақ жүйесіндегі бақылаушының пікірінше, оңнан солға қарай қозғалатын вагонмен салыстырғанда вагонның алдыңғы бөлігі жарық сигналынан жылдамдықпен алыстайды, сондықтан сигнал | қашықтықты жүріп өтеді (мұндағы -вагон ұзындығы).Артқы қабырғасы оған жылдамдықпен қозғалады, сондықтан сигналдың жүріп өткен жолы мынаған тең болады: . Нәтижесінде сигнал артқы пердені алдыңғы пердеге қарағанда жылдам ашады. Сондықтан бөлінген оқиғалар жүйесіндегі бақылаушы үшін бірдей, ал жүйесімен салыстырғанда вагон қозғалатын жүйедегі бақылаушы үшін бірдей емес. Сонымен, кеңістікпен бөлінген оқиғалардың бірмезгілділігі салыстырмалы. жүйесімен салыстырғанда тыныштықта тұрған бақылаушы үшін центрі болатын сфералық беттің нүктелеріне жарық бір мезгілде жетеді, ал жүйесімен байланысты бақылаушының пікірі бойынша, жарық бұл нүктелерге уақыттың әр түрлі мезеттерінде жетеді. Керісінше де дұрыс болады: центрі нүктесіндегі сфералық беттің нүктелерінде жүйесіндегі жарық, жүйесіндегі бақылаушыға бір мезгілде жететін болып көрінгенімен, түрліше уақыт мезетінде жетеді. Мектеп оқушылары қозғалмайтын бақылаушы әр қашан Жерде болады, деп ойлауға бейім, осы уақытта арнайы салыстырмалылық теориясын түсіну үшін тең құқылықты және барлық инерциялық санақ жүйесінде қозғалысты, тыныштықтағы бақылаушы деп меншікті бақылаушыны санайтынын, яғни сағат, ұзындық және бізді қысықтыратын оқиға өтетін сол санақ жүйесіндегі бақылаушыны айтатынын баса айту керек. Бұл жағдайлар қарастырылп отырған материалдың мәнін түсіну үшін өте маңызды болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
