Жұқпалы аурулар және дерматовенерология кафедрасы ЖҰҚпалы аурулар пәні бойынша әдістемелік өҢдеулері мамандық

7. Ұйымдастыру бөлімі - 6% - 5 мин.

• 
  Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
  
• 
  Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
  
• 
  Сабақтың мақсаты мен міндеті.
  

• 
  Геморрагиялық қызба анықтамасын, этиологиясын, эпидемиологиясын
  
• 
  Патогенезін, клиникасын, алдын алу шараларын
  

• 
  АИЖВ-инфекциясы этиологияларын, инфекция көздерін
  
• 
  Берілу механизмдерін, патогенез, алдын алу шараларын
  
• 
  Емдеу, арнайы профилактикаларын
  
• 
  Эпид.ерекшеліктерін
  

АИЖВ–инфекция - перкутантты зақымдалу механизммен жүретін, оппортунистік инфекция, қатерлі ісік және аутоиммунды эффектінің дамуымен болатын иммунды жүйені зақымдайтын өршімелі антропонозды ауру.

Ауру жұқтырған адамдардың ағзасында HIV әртүрлі орталарда болып, көбіне көп мөлшерде қан, сперма, қынап бөліндісінде, ана сүтінде, жұлын сұйықтығында және ішкі мүшелерде аз мөлшерде көз жасында, сілекейде, тері бездерінің сөлінде болады.

HIV сыртқа ортаға тұрақсыз. Ол 56С-та қыздырғанда 30 мин. қайнатқанда 1-5 мин. ішінде активтілігі төмендейді. Орта рН өзгергенде (1-ден төмен және 13-тен жоғары) әртүрлі дезинфектанттардың қалыпты концентрациясына (3% -ті сутек асқын тотығы ерітіндісі, 5%-ті лизол ерітіндісі, 0,2% натрий гипохлорид ерітіндісі, 20% этанол, эфир, ацетон және т.б) инактивацияланады. Бірақ ультракүлгін сәулеге және йондаушы радиацияға тұрақты.

Эпидемиологиясы. Инфекция көзі –аурудың инкубация немесе кез-келген кезеңіндегі HIV жұқтырған адам. Жұғу механизмі –перкутантты, табиғи және жасанды жолдармен тері және кілегей қабаты зақымдалғанда іске асады. Бұл кездегі ең негізгі жол табиғи – жыныстық жол, ол гетеросексуалды, әсіресе гомосексуалды қатынаста, жыныстық перверсияда және промискуитетте (жыныстық партнер көптігі) болады. Сондықтан АИЖ –инфекция жыныстық жолмен берілетін ауру болып табылады.

Вирустың жасанды жолмен берілуі гемотрансфузия әртүрлі емдік диагностикалық парентералды манипуляциялар, мүше мен ұлпалар трансплантациясында, жасанда ұрықтандыруда және медициналық емес парентералды манипуляциялар барысында, наркотикалық заттарды күре тамырға енгізгенде, әртүрлі татуаж жасағанда беріледі. Сонымен қатар – трансплацентарлы, интранаталды және постнаталды жолмен де беріледі.

HIV иммунды клеткаларды Т-лимфоциттерді (хелперлер) зақымдап, нәтижесінде олар жойылады. Осылайша біртіндеп лифоциттер санының азаюының нәтижесінде иммунды жүйенің қызметі айтарлықтай төмендеп, кез келген инфекцияға төзімді болып, өлімге алып келеді.

I. Жасырын кезеңі.

II. Біріншілік көріністер кезеңі.

А) жедел қызбалы фаза

Б) симптомсыз фаза

В) персистенттік жайылмалы лимфоаденопатия

III. Екіншілік аурулар кезеңі

А) дене салмағын 10%-ке жоғалту, тері дәне кілегейлі қабаттың беткей саңырауқұлақтық, бактериалды және вирусты зақымдалуы, белдемелі ұшық, қайталамалы фарингиттер, синуситтер

Б) өршімелі дене салмағын 10%-дан көп жоғалту, түсініксіз диарея немесе 1 айдан көп қызба, «түкті» тілдің лейкоплакиясы, өкпе туберкулезі, тері және кілегей қабаттың қайталамалы немесе тұрақты бактериалды, саңырауқұлақты, вирусты және протозойлы зақымдалуы, қайталамалы немесе жайылмалы белдемелі ұшық, Капоши саркомасының ошақты түрі.

В) тері және кілегей қабаттың жайылмалы бактериалды, саңырауқұлақты, вирусты және протозойлы зақымдалуы, пневмоцисті пневмония, өңеш кандидозы,атипиялық микобактериоз, өкпеден тыс туберкулез, кахексия, жайылған Капоши саркомасы, әртүрлі этиологиялы орталық жүйке жүйесінің зақымдалуы.

IV. Терминалды кезең.

Жасырын кезеңі орташа 1-3 айға, кейде 6 айға дейін созылады. Біріншілік көріністер кезеңінің жедел фазасында клиникалық симптомдар көбіне айқын емес ағымда өтеді, бірақ кейбір науқастарда (20-25 %) ұзаққа созылмаған қызба болуы мүмкін, перифериялық лимфа түйіндерінің (әсіресе мойын) үлкеюі, тонзиллит, жоғарғы тыныс жолдарының катаралды зақымдалуы, бауыр мен көк бауырдың үлкеюі, эфимерлі бөртпе 1-2 ай ішінде бұл «тұмау тәрізді» немесе «мононуклеоз тәрізді» симтомдар өшеді, симтомсыз фазасы дамиды. Бұл бірнеше айдан бірнеше жылға дейін созылады. Кейіннен персистерленген жайылмалы лимфаденопатия фазасына өтеді . Бұл фазада бірнеше ай немесе жыл көлемінде екі топтың немесе бірнеше перифериялық лимфа түйіндерінің үлкеюі байқалады (шап түйіндерінен басқасы).

Біріншілік көріністер кезеңінде науқастарда АИЖ-инфекцияның спецификалық маркерлері анықталады, вирусты антиген түрінде немесе оларға антидене түрінде науқастың биологиялық субстратынан қоздырғышты бөліп алуға болады.

Екіншілік аурулар кезеңінде аурудың тұрақты белгісі тері және кілегейлі қабатты әртүрлі зақымдалулар болады. Науқастардың көп бөлігінде бірінші және екінші типтегі герпесті инфекция дамиды. Белдемелі ұшықтың қайталанулары терінің атрофиясына және тыртықты өзгерістеріне, көп науқастарда ірі ойылулар болып, бактериалды инфекциямен асқынады. Аурудың өршу кезеңінде кандидозды зақымдалу жұтқыншақ, өңеш, трахея және бронхтарға таралады. Кейде токсикодермия, инфекциялы-аллергиялық васкулит дамиды. Өкпенің ең ауыр және қолайсыз болжамы пневмоцисті пневмония – қарапайымдалармен шақырылатын.

Терминалды кезеңінде кахексия, психикалық бұзылыстармен жүретін энцефалопатия, полиорганды декомпенсация және науқас өлімі. Аурудың өршуі ЖИТС-ның кері көрінісінде көбінесе ерте жастағы балалар, гомосексуалистерде және нашақорларда болады.

Күтім ерекшеліктері.

3. 
   ол кезге дейін ғылыми жетістіктердің арқасында жаңа препараттар табылуы және жасырын кезең ұзақ уақытқа созылуы мүмкіндігін, науқасқа өзінің ауруы туралы медбике толық ақпарат беруі керек. Науқас мұнымен қатар зиынды әдеттерінен арылуы қажет (темекі тарту, алкоголды ішімдіктерден бас тарту), спортпен шұғылданып, иммунитетін күшейту керек.
   
4. 
   науқас біріншіден өз туыстарына өзінің ауруы туралы айтып білдіруі керек, бұл кезде медбике науқастың туыстарына айту барысында кеңесші болуы керек.
   
5. 
   науқас инфекция көзі ретінде өзінің жағдайын қай кезде қауіпті екенін (жыныс жолдары арқылы, парентералды, трансплацентарлы), қандай жыныстық жолдар қауіпсіз екенінде толық ақпарат алуы тиіс. Науқас қарсыласқан жағдайда қылмыстық жауапкершілікке тартылады.
   
6. 
   науқас жұмыс орнын және достық айналасын жоғалтпау үшін медбике науқастың ауруын медициналық құпия түрінде ұстауы қажет.
   
7. 
   медбике әркезде барлық адамдарға АИЖВ-инфекциясының тұрмыстық жағдайда қауіпті емес екенін түсіндіріп отыру керек.
   
8. 
   егер науқас және оның жолдасы бала босануды көздейтін болса, онда медбике 50% жағжайда босану барысында берілу мүмкіндігін, ал емделген жағдайда ол 8-2%-ға төмендеуіне ықпал ететінін ескерту мідетті.
   
9. 
   клиникалық симтомдарды жеңілдету.
   
10. 
    максималды түрде науқас ағзасының қарсы тұру қабілетін жоғарлату керек.
    
11. 
    науқасты қоршаған ортадан қорғау.
    

Науқастың күтім жағдайы туындаған ауруларына байланысты жүргізіледі, егер ол шигеллез болса онда ол ішек аурулары кезіндегі күтімді талап етеді.

1. 
   Қорғау-психомоторлық режиммен қамтамасыз ету.
   
2. 
   Вирусқа қарсы емді өз уақытында бастау.
   
3. 
   Екіншілік ауруларды мүмкіншілігінше ерте анықтау және емдеу.
   
4. 
   Дезинтоксикациялық терапия контрикал, гемодез, декстранды қосумен және т.б.
   
5. 
   Симптоматикалық ем.
   
6. 
   Иммунитетті көтеретін ем (лейкомасса, эритромассаны, сары суды құю, тимоген, тималин, интерферондар, интерферонның индукторын қолдану).
   

Егер иммунды процесс айқын болса, онда иммунодепрессанттар қолданылады.

7. 
   Витаминдер.
   

Өзіндік жұмысты орындау үшін қажетті материалдар мен тапсырмалар беру

Сабақты қорытындылау, оқушылардың білімін бағалау

1. 
   Инфекционные болезни и эпидемиология: учебник. Покровский В.И., Брико Н.И., Данилкин Б.К., Пак С.Г. – 2-е изд, -М., ГЭОТАР-Медиа, 2008г.
   
2. 
   Инфекционные болезни: учебник для медучилищ. Антонов Т.В. – 2000г.
   
3. 
   Инфекционные болезни с эпидемиологией. Муратбеков С.К., Лученко Н.В., Юрашик Л.Н., издательство «Арман-ПВ», 2003г.
   

1. 
   Атлас детских инфекционных заболеваний/под ред. К.Дж.Бэйкер; пер. с англ. под ред. В.Ф.Учайкин – М., ГЭОТАР-Медиа, 2009 г.
   
2. 
   Атлас детских инфекционных заболеваний: пер. с англ. под ред. В.В.Малеева, Д.В.Усенко, Эмонд Р.Т.Д., Уэлсби Ф.Д., Роулэнд Х.А.К. – М., ГЭОТАР-Медиа, 2001г.
   
3. 
   ВИЧ-инфекция и СПИД. Клинические рекомендации/под ред. В.В.Покровского. -2-е изд., перераб. и доп. – М., ГЭОТАР-Медиа, 2010г.
   
4. 
   Инфекционные болезни с курсов ВИЧ-инфекции и эпидемиологии. Рубашкина Л.А. – 2002 г.