Пайдаланатын әдебиеттер жинағы

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. А., 2007.

2. ҚР Азаматтық кодекс А ., 2004.

3 Қазақстан-2030 А., 2004.

4. Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында

Н.Назарбаевтың халыққа жолдауы А., 2005.

5. Дулатбеков Н, Амандықова С, Турлаев А Мемлекет және құқық негіздері оқулық. А., 2002.

6. Баққұлов С. Құқық негіздері . Оқулық . А., 2004.

7. Сапарғалиев Ғ., Ибраева А. Мемлекет және құқық теориясы . Оқу құралы А., 1997.

8. Сапарғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының Конституциялық құқығы .Оқулық . А., 1999.

9. Төлеуғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы . Оқулық А., 2001.

10. Айымханов Н. ҚР еңбек құқығы. Оқу құралы. А., 2002.

11. Ағыбаев А. Қылмыстық құқық .Оқулық А., 2001.

12. Битеміров Қ.Т. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызметтің даму жолдары және құқықтық негіздері . А., 1998.

13. Лаптев В.В Предмет и системе хозяйственного права . М., 1969.

14. Лившиц А.Я. Введение в рыночную экономику. М., 1991.

15. Кәсіпкерлік нормативтік-құқықтық актілер жинағы

16. Долинская В.В. Предпринимательское право. М., 2002.

1. Жекешелендіру және мемлекет иелігінен алу ұғымдары. Бұл әрекеттің орындалуын қамтамасыз ететін заңдар.

2. Жекешелендіру жүзеге асыратын органдар жүйесі. Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау.

3. Жекешелендірудің мақсаты мен кезеңдері. Кәсіпорынды жекешелендірудің тәсілдері.

Жекешелендірудегі мақсат- мемлекеттік мүлікті жеке меншік иесіне беру арқылы оны ынталы әрі ұтымды пайдалану.

Мемлекет қарамағынан алудың басты мақсаты – мемлекеттік кәсіпорындар қызметіне төрешілдік басшылықты жою арқылы экономиканың тиімділігіне жету,оған тәуелсіз басшылық орнату,қаржы жағынан бағынышты болмау,шұғыл дербестік беру.Өнім өндірушілердің бәсекелестігіне жол бермейтін,мемлекеттік үстемдікті сақтауға жағдай жасайтын шектеулерді жоятын, экономиканы қайта реттеу шаралары мемлекеттің қарамағынан алудың құрамды бөлігі болып табылады.

Жекешелендіру дегеніміз – кең мағынасында алғанда, мемлекеттің экономикаға араласу процесін тұқырту, тікелей өнім өндірушілердің шаруашылық және технологиялық бастамасына кең өріс ашу,жеке секторларды дамыту саясатын жүргізу.Осы тұрғыдан түсіндіргенде жекешелендіру экономиканы смемлекет қарамағынан алу дегенге келіп саяды.Тар және кең ұғымды алатын болсақ, жекешелендіру мемлекеттік мүліктің қожайының ауысуы,мемлекеттің қолындағы және шаруашылық мақсатқа пайдаланып жүрген мүліктерді жеке адамдарға немесе олардың бірлестіктеріне сату деген ұғымды білдіреді.

Жекешелендірудің негізгі мақсаты – бір орталықтан жоспарланатын экономикадан нарықтық экономикаға көшуіне қажетті жағдайлар жасау болып табылады.Бұл мақсатқа қол жеткізу үшін мына төмендегі міндеттерді шешу қажет болады:

• 
  көптеген мемлекеттік кәсіпорындарды акционерлеу, мемлекеттің меншігіндегі обьектілерді шағын және жаппай жекешелендіру арқылы бағытталған шаруашылық құрылымдарды рынокқа сәйкес қалыптастыруды жеделдету;
  
• 
  шаруашылық жүргізуші субьект ретінде жеке меншік топтарын қалыптастыру;
  
• 
  бәсекелестік ортаны құру және өндірісті монополиясыздандыруды қамтамасыз етеді;
  
• 
  шағын және орта бизнесті дамыту;
  
• 
  ірі және бірегей шаруашылық обьектілерін қайта құруды дербес жобалау арқылы іске асыру;
  
• 
  жеке бизнестің артықшылығын және шетелдік инвесторларды тарту арқылы ұйымдастыру,шаруашылық құрылымдарын қалыптастыру;
  
• 
  құнды қағаздар рыногі ретінде инвестициялық құрылымдаржүйелерін нығайту және дамыту.
  

Республикалық бағдарлама мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру процесін өрістетуді қарастырады.

Бұл бағыттар төмендегіше болады:

• 
  Ірі және бірегей мүліктік кешендерді жеке жоба арқылы жекешелендіру;
  
• 
  Орта кәсіпорындарды жаппай жекешелендіру;
  
• 
  Шағын кәсіпорындар – сауда, коммуналдық шаруашылық, тұрмыстық қызмет көрсетуді аукциондар және конкурстар арқылы шағын жекешелендіру.
  

шешуші салалары ьазалық кәсіпорындарының оңтайлы ұйымдық құрылымдарын жасау, оларды басқарудың жекеше және мемлекеттік қатысуының арақатынасын анықтау,жобаны әзірлеу сатысынан бастап отандық және шетелдік инвесторларын қатыстыруға мүмкіндік береді.

Жеке жобаларды шешу мына төмендегі әдістермен жүзеге асырыла бастады:

• 
  келісілген жағдайда белгілі инвесторларға сату;
  
• 
  аукциондар немесе конкурстар арқылы сату;
  
• 
  нығайту үшін өзара шарт жасау;
  
• 
  акцияларды ашық сату.
  

• 
  сатушы – жекешелендіруді жүзеге асыруды қамтамасыз ететін уәкілетті мемлекеттік орган;
  
• 
  сатып алушы – жеке тұлғалар, мемлекеттік емес заңды тұлғалар немесе жекешелендіру процесінде мүлікті пайдаланылатын шетелдік заңды тұлғалар.
  

• 
  мемлекеттік кәсіпорын және мүлік кешені ретіндегі мекемелер;
  
• 
  өндірістік және өндірістік емес бөлімшелер және мүліктік кешені ретіндегі өндіріс құрылымының бірлігі;
  
• 
  кәсіпорынның мүліктері;
  
• 
  акциялар және шаруашылық серіктестіктердің жарғылы қорныдағы үлестері
  

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. А., 2007.

2. ҚР Азаматтық кодекс А ., 2004.

3 Қазақстан-2030 А., 2004.

4. Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында

Н.Назарбаевтың халыққа жолдауы А., 2005.

5. Дулатбеков Н, Амандықова С, Турлаев А Мемлекет және құқық негіздері оқулық. А., 2002.

6. Баққұлов С. Құқық негіздері . Оқулық . А., 2004.

7. Сапарғалиев Ғ., Ибраева А. Мемлекет және құқық теориясы . Оқу құралы А., 1997.

8. Сапарғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының Конституциялық құқығы .Оқулық . А., 1999.

9. Төлеуғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы . Оқулық А., 2001.

10. Айымханов Н. ҚР еңбек құқығы. Оқу құралы. А., 2002.

11. Ағыбаев А. Қылмыстық құқық .Оқулық А., 2001.

12. Битеміров Қ.Т. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызметтің даму жолдары және құқықтық негіздері . А., 1998.

13. Лаптев В.В Предмет и системе хозяйственного права . М., 1969.

14. Лившиц А.Я. Введение в рыночную экономику. М., 1991.

15. Кәсіпкерлік нормативтік-құқықтық актілер жинағы

16. Долинская В.В. Предпринимательское право. М., 2002.

1. Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеудің әдістері мен тәсілдері.

2. Экономикалық қызметтің кезеңдері және оларға қойылатын талаптар. Мемлекеттің экономикалық ролі.

3. Кәсіпкерлік қызметті салықтық реттеу. Салық заңдардың жүйесі, оның құрамы. Салық түрлері

1. 
   « Экономика» термині сонау Ежелгі Грецияда пайда болған. Ғылым атауының авторы ежелгі грек философы Ксенофонт. Термин гректің екі сөзінен тұрады: «ойкос»- үй, шаруашылық, « номос»-заң. Яғни шаруашылықты жүргізудің заңдары, шаруашылықты пайдалана білудің, ұлғайтудың тәсілдері.
   
2. 
   Экономика-материалдық және материалдық емес игіліктерді өндірумен байланысты ілім.
   
3. 
   Экономика-өндірістен жайша көрініп қоймайды, ол қоғамдық өндірістен шығады. Яғни, адамдар бір-бірлерімен сол өндірісте қатынасқа түседі.
   

Экономиканы реттеудің екі әдісі белгілі: біріншісі-рыноктық тетіктер-тауар-ақша қатынастары мен баға арқылы; екіншісі-әкімшілік-әміршілік, директивалық әдіс. Бірінші әдіс бойынша өндірістің өсіп дамуы төлем қабілеті бар сұранысқа байланысты. Сонымен қатар рыноктық тетіктер экономиканың дамуын ғана сипаттап қоймайды, оның құлдырауын, дағдарысқа ұшырайтынын да көрсетеді. Дағдарысты болдырмау немесе жеңілдету мақсатында, мемлекет алдын ала ұлттық экономиканың даму бағдарламасын жасайды.

Екінші әдіс бойынша кәсіпорын өндірістің тұрақты өсуі үшін өзіндік мақсат пен бағдар ұстайды. Бұған тек жоспар ғана емес, басшылардың жеке мүдделерін көздейтін ойлары да ықпал етеді. Олар үшін өндіріс көлемінің өсуі-тұрақты жеке табыстың көзі.

Орталық өзіне жүктелген міндетті сенімді түрде атқаруы үшін, мемлекеттің экономикаға араласу формалары мен әдістерін анықтау қажет. Ең алдымен маңызды екі форманы ажырата білу керек.

Олар: мемлекеттің өндірс құрал-жабдықтарын сатып алуды заңдастыруы мен өндірістік кәсіпорындарды басқаруға тікелей араласуы және экономикалық саясаттыңәр қилы шаралары арқылы жанама араласуы.

Экономиканы мемлекеттік реттеудің басты міндеті-мемлекет мүддесін сақтау, тұтас алғанда қоғамды нығайту, халықтың кедей топтарын әлеуметтік жағынан қорғау. Мемлекеттік реттеу болашақ ұрпақты тәрбиелеу, табиғатты қоршаған ортанның ластанып құрып кетуінен сақтау үшін де қажет.

1. 
   Тікелей мемлекеттік басқару-жекелеген салаларды, обьектілерді толықтай немесе жартылай басқаруды, экономика мен қоғам қауіпсіздігін қамтамасыз ететін салаларды мемлекет тарапынан қолдауды талап етеді.Оған: әскери-қорғаныс, энергетикалық, қорықтар, ұлттық маңызы бармәдени-тарихи обьектілер, демалыс, емдеу сауықтыру орындары, қазбалы кен байлықтар, су ресурстары т.б. мемлекеттік маңызы бар обьектілер жатады.
   

Сыртқы экономикалық қызметті реттеу.

2. 
   Мемлекеттің заң шығарушылық функциясы қоғамның қалыпты өмір сүруіне көмектесіп, заңдардың баптарымен жұмыс істеу механизмін жасап шығаруды қалыптастырады.
   

- монополияға қарсы заңдар;

- меншік туралы заңдар;

• 
  шарттар мен келісімдер, міндеттемелер туралы заңдар;
  
• 
  тұтынушыны қорғау меноның алдындағы жауапкершілік туралы заңдар;
  
• 
  салық салу заңдар;
  
• 
  еңбек және халықтың кедей топтарын әлеуметтік қорғау туралы заңдар;
  
• 
  табиғатты қорғау туралы заңдар.
  

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. А., 2007.

2. ҚР Азаматтық кодекс А ., 2004.

3 Қазақстан-2030 А., 2004.

4. Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында

Н.Назарбаевтың халыққа жолдауы А., 2005.

5. Дулатбеков Н, Амандықова С, Турлаев А Мемлекет және құқық негіздері оқулық. А., 2002.

6. Баққұлов С. Құқық негіздері . Оқулық . А., 2004.

7. Сапарғалиев Ғ., Ибраева А. Мемлекет және құқық теориясы . Оқу құралы А., 1997.

8. Сапарғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының Конституциялық құқығы .Оқулық . А., 1999.

9. Төлеуғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы . Оқулық А., 2001.

10. Айымханов Н. ҚР еңбек құқығы. Оқу құралы. А., 2002.

11. Ағыбаев А. Қылмыстық құқық .Оқулық А., 2001.

12. Битеміров Қ.Т. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызметтің даму жолдары және құқықтық негіздері . А., 1998.

13. Лаптев В.В Предмет и системе хозяйственного права . М., 1969.

14. Лившиц А.Я. Введение в рыночную экономику. М., 1991.

15. Кәсіпкерлік нормативтік-құқықтық актілер жинағы

16. Долинская В.В. Предпринимательское право. М., 2002.

.Тақырыпқа байланысты талданатын сұрақтар:

2. Экономика саласындағы құқық бұзушылық үшін заң алдындағы жауаптылық түрлері.

3. Шаруашылық құқық бұзушылық ұғымы, оның құрамы, құқық бұзушылық түрлерін жіктеу.

4. Құқық бұзушылық себептері. Азаматтық – құқық жауаптылық. Әкімшілік жауаптылық. Қаржылық - құқықтық жауаптылық әкімшілік жауаптылықтың бір түрі ретінде. Қылмыстық жауаптылық.

Қылмыстың тікелей обьектісі-экономикалық қызмет саласын реттейтін нақты қоғамдық қатынастар болады. Кейбір нақты қылмыстардың құрамы қосымша тікелей обьектіге қол сұғуға мүмкін.

Көптеге экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың белгісі-оның заты болып табылады. Мысалы: жалған ақша немесе бағалы қағаз (206-бап); қымбат металдар мен табиғи асыл тастар немесе інжу-маржан (210-бап); тауарлық белгі (199-бап); осы топқа жатқан қылмыстардың обьективті жағы әрекет немесе әрекетсіздікпен сипатталады. Біршама экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың құрамын міндетті белгісі-қоғамға қаупті іс-әрекеттердің істеу тәсілі болып табылады. Мысалы: экономикалық контрабанданы істеу тәсілдері (209-бап); салық төлеуден жалтару (221,222-баптар); кеден төлемдері мен алымдарын төлеуден жалтару тәсілдері (214-бап).

Көптеген қылмыстардың обьективтік жағының белгісі- қоғамға қаупті зардаптың-зиян келтірудің орын алуы болып табылады. Зиян келтіру-едәуір, ірі, аса ірі болуы мүмкін, бұларға тиісінше түсінік кейбір баптардың ескертуінде берілген, (Мысалы 189,190,193-баптар).

Обьективтік жағынан экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың барлығы кінәнің қасақаналық түрімен жүзеге асырылады. Бұл тұрғыдағы қылмыстардың ішінде бірде-бір абайсыздықпен істеген қылмыс құрамы жоқ. Бірақта жекелеген қылмыс түрлері кінәнің екі нысанымен жасалады (іс-әрекетті қасақаналықпен, ал қоғамға қаупті зардапты абайсыздықпен) (Мысалы 189-бап).

Қылмыстың субьектісі-жалпы, сондай-ақ арнаулы субьекті болуы мүмкін. Осы тараудағы барлық қылмыстар үшін субьектінің жауаптылығы 16-жастан басталады.

Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың арнаулы субьектілері болып қызмет бабын пайдаланып жасаған мемлекеттік органның лауазымды адамдары, сондай-ақ коммерциялық немесе басқа ұйымдардың басқарушылары немесе жеке кәсіпкерлер танылуы мүмкін.

Экономикалық қызмет саласындағы қылмыстардың нақты түрі:

1. 
   заңды кәсіпкерлік қызметке кедергі жасау -189бап
   
2. 
   Заңсыз кәсіпкерлік-190 бап
   
3. 
   Заңсыз банктік қызмет-191 бап
   
4. 
   Жалған кәсіпкерлік-192бап
   
5. 
   Заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге мүлікті заңдастыру -193бап
   
6. 
   Несиені заңсыз алу және мақсатсыз пайдалану-194бап
   
7. 
   Несиелік берешекті өтеуден әдейі жалтару -195бап
   
8. 
   Монополистік іс-әрекеттер және бәсекені әдейі шектеу-196бап
   
9. 
   Көпшілік сауда –саттықтар мен аукциондарды өткізудің белгіленген тәртібін әдейі бұзу-197бап
   
10. 
    Көрінеу жалған жарнама беру-198бап
    
11. 
    Тауарлық белгіні заңсыз пайдалану-199бап
    
12. 
    Коммерциялық немесе банктік құпияны құрайтын мәліметтерді заңсыз алу мен жария ету-200бап
    
13. 
    Кәсіптік спорт жарыстарының және ойын-сауықтық коммерциялық конкурстардың қатысушылары мен ұйымдастырушыларын сатып алу-201 бап
    
14. 
    Бағалы қағаздарды шығару тәртібін бұзу-202бап
    
15. 
    Бағалы қағаздарды ұстаушылар тізіміне көрінеу жалған мәліметтер енгізу-203бап
    
16. 
    Бағалы қағаздармен жүргізілген операциялар туралы көрінеу жалған мәліметтер беру-204бап
    
17. 
    Бағалы қағаздармен операциялар жүргізу ережелерін бұзу-205бап
    
18. 
    Жалған ақша немесе бағалы қағаздар дайындау немесе өткізу -206бап
    
19. 
    Жалған төлем карточкалары мен өзге төлем және есеп құжаттарын дайындау немесе өткізу-207бап
    
20. 
    Акциздік алым маркаларын қолдан дайындау және пайдалану-208 бап
    
21. 
    Экономикалық контрабанда-209бап
    
22. 
    Шетел валютасындағы қаражатты шетелден қайтармау-213 бап
    
23. 
    Кеден төлемдері мен алымдарын төлеуден жалтару-214бап
    
24. 
    Банкроттықжағдайындағы заңсыз іс-әрекеттер -215бап
    
25. 
    Әдейі банкроттық-216бап
    
26. 
    Жалған банкроттық-217бап
    
27. 
    Бухгалтерлік есеп ережелерін бұзу-218бап
    
28. 
    Банк операциялары туралы көрінеу жалған мәліметтер беру-219бап
    
29. 
    Банктың ақша қаражатын заңсыз пайдалану-220бап
    
30. 
    Азаматтың салық төлеуден жалтаруы-221бап
    
31. 
    Ұйымдарға салынатын салықты төлеуден жалтару-222бап
    
32. 
    Тұтынушыларды алдау-223бап
    
33. 
    Заңсыз сыйақы алу-224бап
    
34. 
    Табиғат пайдалану жөніндегі заңсыз мәмілелерді тіркеу-225бап
    
35. 
    Мәміле жасауға немесе жасаудан бас тартуға мәжбүр ету-226бап
    
36. 
    Компьютерлік ақпаратқа заңсыз кіру, ЭВМ үшін зиянды бағдарламаларды жасау, пайдалану және тарату-227бап
    

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. А., 2007.

2. ҚР Азаматтық кодекс А ., 2004.

3 Қазақстан-2030 А., 2004.

4. Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында

Н.Назарбаевтың халыққа жолдауы А., 2005.

5. Дулатбеков Н, Амандықова С, Турлаев А Мемлекет және құқық негіздері оқулық. А., 2002.

6. Баққұлов С. Құқық негіздері . Оқулық . А., 2004.

7. Сапарғалиев Ғ., Ибраева А. Мемлекет және құқық теориясы . Оқу құралы А., 1997.

8. Сапарғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының Конституциялық құқығы .Оқулық . А., 1999.

9. Төлеуғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы . Оқулық А., 2001.

10. Айымханов Н. ҚР еңбек құқығы. Оқу құралы. А., 2002.

11. Ағыбаев А. Қылмыстық құқық .Оқулық А., 2001.

12. Битеміров Қ.Т. Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызметтің даму жолдары және құқықтық негіздері . А., 1998.

13. Лаптев В.В Предмет и системе хозяйственного права . М., 1969.

14. Лившиц А.Я. Введение в рыночную экономику. М., 1991.

15. Кәсіпкерлік нормативтік-құқықтық актілер жинағы

16. Долинская В.В. Предпринимательское право. М., 2002.

Құқықтық, адамгершілік, патриоттық тәрбиені жүзеге асыру.

1. Экономикалық дауларды шешу тәсілдері мен нысандары.

2. Кәсіпкердің мүліктік құқықтары мен заңды мүдделерін сот қорғауы

3. Нотариаттық қорғау. Нотариат туралы заң. Құқықтар мен заңды мүдделерін нотариаттық қорғаудың сот қорғауынан ерекшелігі мен айырмашылығы.

3)мұрагерлікке қалған мүлікті қорғайды; 4) мүлікке мұрагерлік құқық беретін құжаттарды береді; 5) ортақ мүліктеі әркімнің ү.лесі туралы куәлік береді;

6) мүлікті иелену мен пайдалану құқығынан айырады және иелену мен пайдалану құқығын қайтарады; 7) құжаттардың көшірмелерін заңдастырады; 8) құжаттарды басқа тілге аударғанда оның көшірмеснің заңды екенін куәландырады; 9) құжаттарды сақтайды; т.б. нотариаттық әректтер жасайды. ҚР әділет министрлігі ҚР « Әділет органдары туралы» (18.03.2002 ж.)

Заңында әділет органдары өз құзреті шеңберінде мемлекеттік органдардың мемлекеттік кызмет атқарушы лауазымды адамдардың қызметінде заңдылықтың сақталуын қадағалай отырып жеке азаматтар мен ұйымдардың құқықтары, бостандықтары және заңды мүдделерін қорғауды жүзеге асыратын атқарушы орган болып табылады. әділет министрлігі сонымен қатар ел өмірінде экономикалық, саяси,әлеуметтік салаларда заңдылықты нығайтып, заңдық жобаларды жасау,заңдардың тиімділігін арттыру, құқықтық және криминалистикалық экспертизалар жасауды қамтамасыз етумен айналысады.

Тоғызыншы бөлімшесінің қызметі, экономикалық қылмыстар мен сыбайлас жемқорлыққа байланыстықылмыстарды анықтау, жедел іздестіру, алдын-ала тергеу жұмыстары жүктелді. Агенттіктің құзреті мен мақсат- міндеттері

ҚР үкімет інің 29 қаңтар 2004 жылы шыққан ережеде нақтыланған. Агенттіктің мақсаты: 1) салықтар, т. б. мемлекетке төленетін төлемдерді төлемеумен байланысты қылмыстық істерді анықтау, тексеру; 2) мемлекетке шығын әкелген тағы да басқа экономикалық қылмыстарды анықтау және тексеру; 3) Экономикалық қылмыстармен күресу бағытындағы мемлекеттік бағдармамаларды жасауға қатысу; 4) Халқаралық деңгейде экономикалық қылмыстармен күрес жүргізу; Агенттіктің қызметі: 1) елдегі кримогендік жағдайға, экономикалық қылмыстарды туғызатын жағдайларды анықтап, оған талдау жасау; 2)салық полициясы органдарының жұмысының негізгі бағыттарын анықтау; 3) Өте күрделі салықтық және экономикалық қымыстарды тексеру; т.б. Кеден ісі ҚР кедендік шекара арқылы елдің территориясына келетін товарлвр мен транпорттан кедендік кедендік салық мөшерін белгілеу, салықты жинау, кедендік құжаттарды беріп кедендік бақылауды жүзеге асыру. Кеден ісі «ҚР Кеден ісі туралы» ҚР заңымен айқындалады.