Кодексіне түсіндірме жалпы және Ерекше бөліктер алматы «жеті жарғЫ» 2015
жүктеу/скачать 7.26 Mb. Pdf көрінісі
|
| бірнешерет жасалуы
деп танылады. Қылмыс және кылмыстык теріс қылық өзара бірне- ше рет жасауды құрамайды (12-бап 1- бөлігі). Осы заңның мазмұнына сәйкес, кылмысты бірнеше рет жасады деп тану үшін бірінші жэне одан кейінгі қылмыстарды істеуде уақыты жөнінен үзіліс болуы жэне қылмыстық жауапка тартудың ескіруі болмаса, егер сотталған болса, сотталғандықтан арылма- са немесе сотталғандығы жойылмауы негізгі шарт болып табылады. Егер адам бұрын жасаған қылмысы үшін сотталған не заңда белгіленген негіздер бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатылған болса, қылмыс бірнеше рет жасалған деп танылмайды (12-баптың 2-бөлігі). Сол сияқты жалғаспалы қылмыстар да бірнеше мэрте жасалған қылмыс болып табылмайды (12-бап, 3-бөлігі). Қылмыстардың бірнеше рет жасалуы туралы Қазакстан Республикасы Жогарғы Сотының «Қылмыстардың бірнеше рет жасалуын жэне жиынтығын саралау туралы» 2006 жылғы 26 желтоксандағы № 11 нормативтік каулысында төмендегідей аныктама берілген: Қылмысты бірнеше рет жасау Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексі Ерекше бөлімінің белгілі бір бабында немесе бабының белгілі бір бөлігінде қаралған бірнеше кылмыстарды белгілі бір адамның жасауын көздейді. Қылмыстардың бірнеше рет жасалуының саралаушы белгісі қылмыстар үшін алынбаған немесе жойылмаған соттылықтарды жэне егер Қазақстан Республикасы Қылмыстык кодексі бабының диспозициясында соттылықтар осы қылмыстың дербес саралаушы белгісі ретінде көрсетілмеген жағдайда бұрын жасалған қылмыстар үшін соттылык жағдайын да камтиды. Әрекетті бірнеше рет жасалу белгісі бойынша саралау кезінде кәмелетке толмаған жаста жасаган қылмыстар үшін бұрынғы алынбаған немесе жойылмаған соттылықтар ескерілмейді. Қылмыстардың бірнеше рет жасалуын анықтау кезінде адамның заңмен белгіленген тэртіп бойынша кылмыстық жауаптылықтан босатылған қылмыстары немесе солар үшін қылмыстык жауаптылықтың ескіру мерзімдерінің өтуі ескерілмейді. Қылмыстардың бірнеше рет жасалуын анықтау кезінде адамның заңмен белгіленген тәртіп бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатылған қылмыстары немесе солар үшін қылмыстық жауаптылықтың ескеру мерзімдерінің өтуі ескерілмейді. 3. Егер бірнеше рет жасау қылмыстық-құқықтык нормада саралаушы белгі ретінде көрсетілсе, онда белгілі бір адамның бірнеше ұксас немесе біртектес қылмыстар жасауы осы қылмысты бірнеше рет жасағаны үшін жауаптылық көздейтін Қазақстан Респуб- ликасы Қылмыстык кодексі тиісті бабы (бабының бөлігі) бойынша тұтастай саралауга жатады. Әр түрлі саралаушы белгілерді көздейтін Қазақстан Республикасы Қылмыстық ко- дексі белі ілі бір бабының әр түрлі бөлімдерінде қаралған бірнеше қылмыстар жасалган кезде бүл әрекеттер тек баптың негұрлым қатаң жаза белгілейтін және барлык сара- лаушы белгілерін камтитын бөлігі бойынша гана тұгастай саралауга жатады. Мұндай жагдайларда қылмыстық заңның осы бабының өзге бөліктерінде көрсетілген әрекеттерге катысты анықталган кылмыстың саралаушы белгілері тагылуга жатады жоне үкімде көрсетілуі тиіс. 4. Қылмыстардың бірнеше рет жасалуын жалгаспалы қылмыстардан ажырата білу қажст. Белгілі 71 бір адамның кінәнің бірыңгай нысанымен және біріктірілген ортақ мақсатпен, материалдық құрамымен және келтірілген зардаптарының біркелкілігімен сипатталатын, қылмыс жасау тәсілі мен объектісі бойынша өзара ұксас екі жэне одан да көп қылмыстык әрекеттерді жасауы кылмыстың бірнеше рет жасалуын құрамайды. Мұндай жагдайларда барлық жасалган әрекеттерді тұтастай жалгаспалы қылмыс ретінде танып, осы қылмысты жасағаны үшін жауаптылық көздейтін Қазакстан Республикасы Қылмыстық кодексінің бір бабы немесе бабының бөлігі бойынша саралаган жон. Егер жалгаспалы қылмыс кезеңінде қылмыстық заңга осы әрекет үшін негұрлым қатаң жауаптылықты белгілейтін өзгерістер енгізілсе жэне кылмыс көріністерінің ең болмағанда біреуі заңның жаңа редакңиясы күшіне енген кезенде жасалса, онда жалғаспалы қылмыстың барлық көріністері жаңа заң бойынша тұтастай бір қылмыс ретінде саралауга жатады. Қылмыстық құқық теориясында бірнеше рет жасалған қылмыс жалпы жэне арнаулы болып екі түрге бөлінеді. Бірнеше рет жасалған кылмыстың жалпы қайталануы деп істелген қылмыстың қоғамға қауіптілігінің мэні мен дәрежесіне қарамастан кез келген басқа бір қылмысты қайталап жасаушылықты айтамыз. Қылмыстың жалпы қайталануы қылмысты саралауга әсер етпейді, бірақ жаңа тагайындалғанда жазаны ауырлататын мән-жай ретінде есепке алынуы мүмкін (54-баптың 1- бөлігі, «1» тармагы). Бірнеше рет жасалған қылмыстың арнаулы қайталануы - адамның ұқсас іс-әрекетті тагы да жасауы болып табылады. Бұл жердегі сөз болып отырган ұқсас кылмысқа бір қылмыстың құрамына жататын қылмыстың қайталанып істелуі жатады (Мысалы, бұрын адам өлтірген адамның адам өлтіруі 99-бап, 2-бөлігі, «13» тармакшасы, денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіруді бір- неше рет жасаса 106-бап, 2-бөлігі, «10» тармағы). ¥ксас қылмыстар ғана қылмыстардың бірнеше рет жасалгандыгын түзеді. Біртектес қылмыстар деп объективтік, субъективтік белгілері ұқсас, кінәнің бір түрлі нысаны орын алатын, бір немесе бірнеше ұқсас объектіге қылмысты қол сұғатын қылмыстарды айтамыз (мысалы, ұрлық, тонау, қарақшылық жэне т. б.). Сондықтан бір- неше бір тектес қылмыстарды жасау бірнеше рет жасалған кылмыс дей саналмайды, мұидай ретте іс-әрекет кылмыстардың жиынтыгы ретінде сараланады. Мысалы, кінэлі адам ұрлык жэне тонаушылык жасаса, оның іс-әрекеті қылмыстардың жиынтыгы болып саралануға жатады (ҚК-тің 188 жэне 191-баптары). Бірнеше мэрте жасалган қылмыс деп тану үшін кінэлі адам бұрынғы қылмысы үшін сотталуы немесе сол іс-әрекеті үшін ол элі де қылмыстык жауапқа тартылмауы қажет. Бірнеше мэрте қылмыс жасады деп тану үшін оны қылмыстық жауапқа тартудың мерзімі ескерілмеуі, сондай-ак оның сотталгандыгы жойылмауы немесе одан арылмауы қажет. Бұл мәселеге Республика Жогаргы Согы бір- неше рет мән берген. Бұрынгы істеген қылмыс біткен немесе бітпегеніне, кінәлінін сол қылмыс үшін орын- даушы ретінде немесе қылмысқа қатысушы ретінде катысуына карамастан тағы да істе- ген қылмысы, іс- әрекеті бірнеше рет жасалган деп танылады. Үнемі (үдайы) жасаған қылмыстар да бірнеше мәрте жасалган қылмыска жатады. Үнемі қылмыс жасау кейбір қылмыс күрамдарының қажетті белгісі болуы мүмкін. Мы- салы, 110-бапта көрсетілген қинау. Мұнда ұдайы үрып-согу немесе өзге де күш колдану әрекеттері жолымен тэн зардабын немесе психикалык зардап шеккізу кинау деп бел- гіленген. Қылмыстардың бірнеше рет жасалуы Қылмыстык кодексте негұрлым катаң жазаға әкеп соқтыратын мән-жай ретінде көзделген жағдайларда кінэлінің істеген қылмысы Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімінің қылмыстарды бірнеше рет жасағаны үшін жа- залауды көздейтін бабының тиісті бөлігі бойынша сараланады (ҚК-тің 12-бабы 4-бөлігі). Қылмыстың теріс қылықтардың бірнеше рет жасалуы осы Кодексте неғұрлым катаң жазага әкеп соғатын мэн-жай ретінде көзделген жағдайларда, адамның жасаған қылмыстық теріс қылыктары осы Кодекстің Ерекше бөлігінің қылмыстың теріс қылықтарды бірнеше рет жасағаны үшін жаза 72 көзделетін бабының тиісті бөлігі бойынша сараланады. жүктеу/скачать 7.26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|