Кол Гали кысса-и йусуф һӘза кыйссәи йусеф гәЛӘЙҺИ Әс-сәлям бисмилляһи-р-рәхмани әр-рәхим
жүктеу/скачать 0.67 Mb.
|
|
җөмлә-си бер тәңрей” бүгүлдиләр, һәм Йусеф пәйрәмбәрә инандилар,— мөэмин-мөхлис улдилар анлар имди. 284. Андан кэчди, дигәр шәһрә анлар керди, ул шәһәр әһле Иусефең күркен күрди, Йусефә биңзәтү бер сурәт ңылди,— җемлә-си ул сурәтә тапар имди. 285. Андан кэчди, Ңодес шәһренә анлар керди, Ңодес бике дүшендә күрмеш иди, җөмлә шәһрең әһленә димещ иди: “Кярван кэлүр, җөмлә ңаршу чыңың имди!” 286. Ңодес бике ләшкәр йирыб, к_аршу варди: “Бикләреңез кемдер?” — дәйү хәбәр сурди, кярван әһле җөмлә-си хәбәр вирди: “Бикемез Малик Дәрирч>,— дирләр имди. 287. Ңодес бике бу әхуали йаулак. таплар, әйдүр: “һәр йыл бу малик м с ндин кэчәр, бу йыл мунда, бу арада нә хикмәт вар,— бәңа һ.аршу чыңмак. фәрман улә имди?!* 287'. Хаң әмрилә фәрештэ-лзр кэлмеш иди, бу халь эчрэ Йусефә иш улмыш иди, рәля-д-дәуам Йусеф илә улмыш иди,— делдән, күздән Иусефи сайларлар имди. (Ссу.) 287 2. Адам урлы илә бер пәри улур имеш, Иусефлә һәм ул пәри бер күндә дугмыш һәр кем дурсә, бер пәри урлан дугар имеш,— үләр ирсә, йәнә бергә үләр имди. (Ссу.) 2873. Фәрештәләр ул мәликгә җэуаб әйләр: “Бу олдур, байык • сәка буйурдилар: “Ләшкәрен. берлә царшу варрыд>, дирләр,—
“Кем идекең безгә мәглүм ҢЫЛРЫЛ имди”. 289. Андан Йусеф ул бик-гә җәуаб сөйләр: “Бән ул-мән, дүшдә сәңа белдердиләр, ңаршу чыңыб, хезмәт ңыйл диб бойурдиләр,-— һич гөман-сез, шул кеши-мән, белгел имди”. 290. Бу сүзи ул ишедеб рәҗәб-ләде, Йүсефи кэлтүрүбән ңунаңлады, йулдашлари берлә җөмлә арырлады,— әрзаз әйләб, мөкәррәм дутар имди. 291. Ңодес бике әйдер: “Бәңа нә дәйүрсән, бәңа пәнд-ү нәсихәт нә ңылурсән, йа Йусеф, сән нә фәрман тикүрерсән? — Сән бойурсаң, бән ани ңылсам имди”. 292. Йусеф әйдүр: “Бәндән ишет, әйа мәл ик, ишетдүкен д у ггубән улрыл салик, сәнең кеби мәлик путә тапмаң нәлүк,— мөэмин улрыл, ушбу бутдан дүнгел имди!” 293. Ул бик әйдүр: “Ушбу сүзең ңабул ңылдым, сән дидекен тәңрейә манңад улдым, хәңыйңәт пәйрәмбәр диб сәни белдем,— вәликин бер бутханәйә керәм имди. 294. Әгәр санәм дүнеб, сәңа сүзләр исә, сәңа баңыб, ңаршу җәуаб әйләр исә: “Хәңыйңәт пэйгәмбәрсән!” — дәйүр ирсә, һич гөман-сез мөэмин улам”,— дәйүр имди. 295. Йусеф әйдер: “Рази улдым, тур, варалум, икеләмез бутханәйә без керәлүм, санәм хален-әхуален без суралум,— без күрәлүм, нитә җәуаб вирә имди”. 296. Йусеф илә бутханәйә ул бик керди, ул дәмдә Иусефи ул санәм күрди, дибрәнде, ул Иусефә сэлям вирди: “Хәңыйңәт пәйрәмбәрсән!” — дәйүр имди. 297. Ул санәм Иусефә сәҗдә ңылди, Ңодес бике аны күреб, әхуаль белди, тәңре-нең берлекинә мөңир ңылди,— мөэмин улуб, билдән зөннар шишәр имдн. 298. Тәкрим илән Иусефи ңунаңлади, (стр. 35) агыр ХӘЛРӘТ, тази ат барышлади, алтун ңушаң биленә ңушандырди,— һәм МӨРӘЗЗӘЗ, һәм мөкәррәм тутар имди. 299. Иусефә дөрлү НИРМӘТ аш кэтүрде, Йусеф суныб, берәр лөңмә андан йиде, уч йөз туңсан кеши җөмлә йиде, туйды,— нигмәте экснлмәйен ңалур имди. 300. Андан Ңодес бике әйдүр бу Маликгэ: “Бу ңол безгә лаик. ирүр сәрүәрлекгә, ңол димәң буның кеби хөрмәтлекгә,— фазле бездән нә диклү аның имди!” 301. Малик Дәгир бу мәликгә җәуаб вирди, әйдүр: “Безем сәййедемез Иусеф, диди, сәййедлекгә Йусеф бәндәң лаиң, диди,— бән Иусефең ңоли-мән”,— дәйүр имди. 301 '. Ңодес мәлик[е] Иусефең ңатынә кэлди, Малик Дәгир бу мәликдән дэстур алди, ул мәҗлесдән күчмәгә нийәт ңыйлди,— игү сүл илә Йусефи күндүрүр имди. (Д.) 302. Дибрәнде, кярванлар йулә керди, Ңодес бике соңра сәуаб уйлә күрди: “Ул углан-кем әлемездән чык.ыб кэтди,— кәлең, йитүб әлләрендән алам имди!” 303. Ун ике бең эр берлә атландилар, Йусефи алмагә ңәсд ңыйлдилар. Малик әйдүр: “Йа Йусеф, уш йэтдиләр!” — Иусеф әйдүр: “һич ңурыңма, кэлсүн имди!” 304. Ңачан ләшкәр йусефә йаңын кэлди, Иусеф дүнеб, ул ләшкәрә нәзар к.ылди; аны күреб, барчалар бихуд улди,— биһуш улуб, җөмлә атдан түшәр имди. 305. Ун ике бең эр җөмлә атдан түшди, ңамусе-нең усы кэтүб, гаңле шашди, кярван күчди, ул арадан үч күн кэчди,— анлар һәнүз бихуд улыб йатур имди. 306. Ани к.үреб, барча-лари хәйран к.алди, Иусефең хатеринә р о җ ө б дүшди, бер дәм роҗөб мәйданенә җәулан ңылди: “Мәңа биңзәр һич кемсәнә йук.дыр имди! 306'. һич тугмады тугмайә бәйдән бәшәр, һәр кем бәңа баңар булса, раңле шашар, күрмөгә мохтаҗ улуб, оруныб дәшәр,— дидаремә җанин фида ңыйлур имди”. (Д.) 307. Улуц сагәт Җәбранл кэлди хазир, вирүб иэди Йусефә мәлик ңадир: “Иа Иусеф, сән хәңыйңәт нә дидең? — дир.— Роҗөб к.ылдың, халик, сонгин күргел имди!” 308. Үчүнчү күн бер шәһәргә анлар керди, ул шәһәр әһле җөмләсе пәри иди; ңачан анлари Иусеф күзин күрди: һәр бериси Иусефдән күреклү имди. 309. Ңол сандыРи һәр гиздә рәуа улмаз, ул шәһәрдә йусефи кемсә күрмәз, җәмален кемсә күреб ңабул ңылмаз,— барчә-си Иусефдән күреклү имди. 310. һәр бери-нең Иусефдән Йүзи нурлу, сурәтләри мөнәүүәр дөрлү-дөрлү, җөмлә-си-нең раңле тәмам, үзе рәрлү,— ани күреб, йусеф мәрмум улур имди. 311. Халиңдан Иусефә вәхи кэлди: “Иа Йусеф, сән ңодрәтеми күргел, диди, хөснең, илә сән Р о җ ө б ңылма, диди, күрек виргүче, хәңыйңәт, бәнвен имди”. 312. Чүн Йусеф бу әхуали бәйан белди һәм Р о җ ө б ңылдырына тәүбә ңылди, гаҗиз улуб, тәңресинә сәҗдә ңылди,— тәүбә ңылыб, зари-лың-лар ңылур имди. 313. һәмандәм тәңредән мәдәд ирди, Иусефең җәмалени кирү вирди, заһир-батнн күркени ул ңушырди: “Иа Йусеф, башың ңалдыр!”— дәйүр имди. 314. Бәс, айлар ул шәһәрдән үтә кэчди, кярван халңы Мисърә йаңын мәңам дутди, Нил ирмагы ңыраринә йаңын дүшди,— Малик Дәгир Иусефә йалуарыр имди. 315. Малик әйдүр: “Иа Йусеф, имди варсаң, Нил ирмагы ушбудыр, баңыб күрсәң, мәслихәт уйләдер с у Р ә керсәң,— буйыңдан.туз-туфраң кэтсүн имди”. 316. Йусеф Малик әмринә мөнңад улди, варуб Нилең ирмаринә йҗын кэлди, эл ңалдырди, ХЗЛИК.РӘ дога ңылди: “Фазлең берлә бәңа пәрдә виргел имди”. 317. Йусеф сәүчи ДОРЗСИ мәңбуль улди, шулуң СЗРӘТ анда бер ң о б б ә кэлди, Йусеф ул ңоббә эчрә рөсел ңылди,— (стр. 37) әндамени һич мәхлуңат күрмәз имди. 318. Ул су эчрә бер балың улур иди, судаги балыңләрә ул бойурди: “Халиңың сиддиңы суга керди,— әдәб саңлаң, һич бериңез баңмаң имди”. 319. Ани ишедеб, балыклар җөмлә ңачди, мәңамлү мәңаменә барды керди, һич кемсәнә Иусефә күз салмади,— җөмлә Йусеф хөрмәтин саңлар имди. 320. Ул балың Йусефә йәнә кэлди, кәнд-үзени Йусефә заһир ңылди, Иусеф аның үзәринә сабит улди,— арңасинә басубән бенәр имди. 321. Иусеф ул балың үзрә рөсел ңылди, нуры дәхи Һәзар чәндан артың улди, улуң сагәт Җәбраил хазир кэлди,— хаң сәлямин, хөллә" тунин кэтүрер имди. 321'. “Әйа Иусеф, халнң сәна цыйлды сәлям, һәм пәйвәстә ануң илә буйлә улам, гаңибәт аны улу мәлик цыйлам, вәлякин ул сабър ңыйлсун”,— дәйүр имди. (КБ.) 322. Иусеф нәби тәмам гөсел ҢЫЛДЫРЫНДӘ, арир йу[ы]нуб, судан тышрә кэлдегендә, хөллә кийүб, күңле шадекям улдырындә — Иусефдән балың хаҗәт деләр имди. 323. Йусефә әйдүр ул сәрвәр балың: “Бәңа дәүләт рузи ңылди җәббар-халиң, фазле берлә рузи ңылди падишаһлың,— җөмлә балың солтани бәнвен имди. 324. Балыңлар солтани, дәүләтле-мән, вәлякин бер фәрзәнд үчүн мохтаҗлы-мән, бала үчүн, йа Иусеф, хәсрәтле-мән,— бәнем үчүн бер дога ҢЫЛРЫЛ имди. 325. Халиң сәнең дораңи ңабул ңыла, фазле берлә бәңа урыл рузи ңыйла, ул бәңа бәйдән соңра ДОРЭ ңыла,— үләр ирсәм суңымдан”,— дәйүр имди. 326. Иусеф сәүчи эл ңалдырди, дора ңылди, халиң аның ДОРЗ-СЫНИ ңабул ңылди, ул балыңрә ики урыл рузи ңылди,— икеләси дәүләт э[йә]си улур имди. 327. Ул икеси кәрамәт-лү ңупмыш иди, (стр. 38) береси аның Иунысни йутмыш иди, береси ул һәм йүзекни йутмыш иди,— ул йүзек Сөләйман-нең байың имди. 327'. Иусеф ушал балңилә эсәнләшди, экиләси алкышлашу айрылышди, балың видар ңылубән сугә дөшди,— Иусеф киру Малик таба кэлур имди. (КБ.) 328. Иусеф нәби ңайта кэлди шад вә Хәндан, нуры дәхи артуң улди Һәзар чәндан, Йүзи балңыр игнендәги хөллә тундан,— йэрдән күкгә нурдан дерәк улур имди. 329. Иусеф кирү кэлдегин Малик күрди, улуң СЗРӘТ ңол-ларинә әмер ңылди, сандыңдан йэтмиш дөрлү тун чыңарди,— Иусеф кисүн дәйү хазир ңылур имди. 330. Малик Дәрир Иусефә ңаршу варди, Иусефең игенендә хөллә күрди, сурар: “Сәңа бу тунны кем кидерди?> — Баңар, таңлар, гәҗаибә ңалур имди. 331. Иусеф әйдүр: “Мәүлум вирди бу ХӘЛРӘТИ, изим бәңа рузи ңылди бу дәүләти, бән дәхи андан булдым бу рахәти,— бәнем сер[р]им ул РӘЙЗН белүр имди”. 332. Малик Дәрир ул мәнзилдән рихләт ңылди, бер мәнзил Мисърә анчаң йаңын кэлди, Мисър эчрә һәуадан бер үн кэлди: “Бер РӘЗИЗ шәхес Мисър ичрә кэлүр имди. 333. Малик таҗир сәрайенә хазир кэлүң, ул урланни күрмәкгә һәүәс ңылың; адәмигә биңзәмәздер, заһир белең,— мөңәррәб фәрештәйә биңзәр имди. 334. Ул кэлмәки сезә йаулаң ңотлу.дурыр, гаңле тәмам, сүзе йаулаң датлу дорыр, үзе рәрлү, хуш холеңлу кемсә дорыр,— күрмәкгә йаулаң мөштаң улың имди!” 335. Мисър әһле буны ишдүб сәүнешделәр, җөмлә-ләри вармарә дирнешделәр, улу-кечи, эр вә рәурәт йирлышдылар,— һәр береси ңаршу чыңыб баңар имди, 336. Кярван берлә арыр ләшкәр атлу иди, җөмлә-си ул фәрештә-ләр байың иди, С?Р-39) “Иусефә иш улың!” — дәйү хаң бойурди,— Иусеф илә Мисърә анлар керәр имди. 336'. Арасындан Иусеф ашар хөллә кийеб, шәриф, лятиф ШӨРЗРЫНДӘН нуры балңыб, кэтирүрләр Йусефи арырлайыб,— Иусеф ашар ңамулардан артуң имди. (Б.) 337. Мисър әһле ани күрә ңалды хәйран, әйдерләр: “Бу дәгелдер адәмидән, мөңәррәб фәрештәдер инде күкдән!” — Җөмлә-ләри аңа сәҗдә ңылур имди. 338. Иусеф ңачан Мисърә йаңын кэлди исә, дөрлү ТӘРЗМ, шәраб ләззәт алди исә, Иусеф йеси ләззәт әсәр ңылди исә — дөрлү нәснә рәнбәр кеби ңуңыйур имди, 339. Малик Дәрир Мисър ичрә кэлди исә, сәрай эчрә Йусеф мөкыйм улди исә, нәңаб суйыб, йүзин ачың ңылди исә — сәрайдан нуры балңыб чыцар имди. 340. Аны күрә Мисър әһле мәҗмур улди, Малик Дәгир сәрайенә хазир кэлди, арзуләрин Малик[к]ә заһир ңылди: “Ңолыңызи бер күрәдүм!” —дирләр имди. 341. Малик әйдүр: “Ул морадә ирмәйәсез, һәргиз бәнүм сәрайемә кермәйәсез һәм Йусефең җәмален күрмәйәсез — берәр динар вирмәйен сезләр имди”. 342. Рази улуб, берәр динар кэлтүрдиләр, дәстүр алуб, сәрайенә һәм кердиләр, Йусеф сиддиң җәмалени һәм күрдиләр,— баңан һәргиз җәмаленэ дуймаз имди. 343. Икенчи күн Мисър әһле җөмлә кэлди, һәр береси икешәр алтун дута кэлди, Йусеф йүзин күрмәкгә арзулади,— күрән хәйран, сәргәрдан улур имди. 344. Үчүнчи күн, түртенчи күн, бэшенчи күн, артдырдылар дикмә күндә берәр алтун, арзулари Йусефи күрмәк үчүн,— күрән һәргиз җәмаленэ дуймаз имди. 345. Андан соңра унунчи күн тәмам улди, ушал күндә унар алтун тәмам улди, улу-кечи җөмләси күзи[н] күрди,— күрән кеши би-худ улуб дүшәр имди. 346. Бер нэчә-ләр заһирени хуб күрдиләр, бер нэчә-ләр сирәтендән хәзз алдилар, бер нэчә-ләр рисаләтдән халь күрдиләр,— һәр таифә берәр дөрлү күрәр имди. 347. Сурәтен күрән—мален гәта ңылды, кем сирәтен күрди, җанен фида ңылди, йөгерми бең кемсәләр шәһид улди, рисаләтен күрән — иман кэтүрер имди. 348. Бәс, кадирдән хөкем-фәрман уйлә улди, Малик Дәрир Йусефи алыб кэлди, сәрай ичрә алтун көрси хазир ңылди,— Йусеф ул көрси үзә утурыр имди. 349. Мөнадиләр чүрә доруб чарырдилар: “Бу урланни кем сатун алур?> — дирләр, “Буның кемдүр ңыйммәтен белән?” — дирләр, “һәр кем бәһа йэткүрсә, алсун имди!” 350. Муны ишдуб, Мисър әһле җөмлә кэлди, улу-кечи, бай-фәк.ир хазир улди, хәлаәчиләр, этмәкчи-ләр тәмге ңылди,— һәр береси: “Бән алсам?” — дәйүр имди. 351. Бер кәмпир * бер киләб йеб алуб кэлди, Иусефи алмагә ул хазир кэлди, йусефи күрмәкгә ул хәйлә ңылди,— ул сәбәблә Иусефи ул күрди имди... 352. Р и в а й ә т. Бер цыз анда улур имеш, ҢЫЗРӘ бинте Табиун ана дирләр имеш, аңа даги бу әхуальдән хәбәр улмыш,— Йусефи алмагә ул кэлур имди. 353. Бең дәүәйә хәзинә мал йүк кэтүрди, берәр зиба һәм ңарауаш ат бендерди, җемлә-синә берәр зиба тун кэйүрди,— башларинә мөрәссәг таҗ урар имди. 354. Бу сифат-лар берлә йитеб хазир кэлди, Иусефең җәмаленә нәзар ңылди, рисаләт нурын күреб, хәйран ңалди,— халиң СОНРИН, йусеф күркин тазлар имди. 355. Иусефә сурар, әйдүр: “Нә урлан сән, (стр. 41) бәллү белдем, сән хәңыйңәт ңол дәгүл сән, әйт бәңа, кем сән, кемнең аслындан сән — ңанңый солтан угылы сән?” — дәйүр имди. 356. “Ушбу халь һәргиз сәңа лаиң дәгүл, сәңа һәргиз к.ол димәкгә байың дәгүл, һәр кем сәни алуррә лаиң дәгүл — к.аик.ый кемсә сәңа бәһа тикүрер имди?! 357. Нә үчүн К.ЗЙРЫҢ үкүш, хәтерең тар, РӘМ-РОССЭ йар улубдыр сәңа, әй йар, әйт бәңа, бу арада нә хикмәт вар — әхуалеңи белү виргил”,— дәйур имди. 358. “Җиһан ичрә сәндик бәшәр улмыш дәгүл, сәңа биңзәш һич кем-ирсә д у РМЫШ дәгүл, һич кемсәнә сән сифатлу улмыш дәгүл,— мәгәр сән мәляик-сән!” — дәйүр имди. 359. “Сәни иштүб, жөмлә малум фида куылдым, сәни сатун алмаңрә хазир кэлдим, мал-хәзинә йүк ңылыб ТӘРҖИЛ кэлдим,— вәлякин бәһа йэтүрә белмәм имди!” 360. Йусеф аның сүзинә җәузб вирди (сүзин ишедән җөмлә хәйран ңалур иди), күзләрендон гәүһәр кеби йәшләр аңди —. фәсих телкн, сәхих сүзин сөйләр имди. 361. Әйдүр: “Бәнүм халеми халик. белүр, аның хөкме ңол-лар үзрә лаиң дорыр, һәр нә к.ылса, ҢЫЛМЗРӘ лаик. ирүр — бәңа буйлә тәңдире ул ңылди имди. 362. Сонге берлә байык. бәни ул йаратди, б у ның кеби күреклү җәмаль ул дүзәтди, бу ңазани үстүмә ул й ө ретди,— аның хөкмен һич кемсәнә йыңмаз имди. 363. Сәңа к.ол кэрәк ирсә, сатун ЗЛРЫЛ, һәр нәчә кем лаик. ирсә, бәһа виргел, әгәр малың йэтмәз ирсә, фарир удрыл,— бу әхуалең тәфсыйлен сурма имди!” 364. Моны ишедүб, Иусефең әлин тутди, ик.рар идүб тәңрийә мөэмин улди, йусеф аңа мөселман-лык. ИРЛЯМ ңылди,— фәсих телин сәхих иман кэтүрер имди. 365. Мәүля-җәлил мәрфирәтә лащ ңылди, (стр.42) җөмлә малын дәрвишләрә үләшдерди, кәнде-үзи бер сәумәр-нең эчрә керди,— баңи Рөмрен аның үзрә кэчрүр имди. 365'. Халик Җәлилдән мәгфирәт, рәхмәт улди, андан соңра рәля-д-дәуам ТӘРӘТ ңыйлди, гөнаһларый җөмләсени гафу ңыйлди,— ул күн-ки кун җөмлә анда улур имди. (КБ.) ФАСЛ: БӘЯАНЕ ЗӨЛӘЙХӘ 366. Ңулак. дутуб дыңлаңЫз ушбу сүзи, ул Зөләйхә мәликзадә, Тәймус кызи, тулун ай тик балкыр иди аның Йүзи,— уҗмах ичрә хур-ел-гәйнә биңзәр имди. 367. Ул Тәймус мәлик ирде, Мәгъриб и с с и, йүз бең ирдән артуң иде аның сүси *, аны йаулаң РӘНИ итмеш рәреш изеси,— денйа эчрә улу мәлик ңылмыш имди. 368. Дөнйа зчрә бончә дәүләт улур ирмеш, шуйлә икән, бутә табу кылур ирмеш, ул Зөләйхә аның ңызи улур имеш,— бу әхуалең аслыни аңлаң имди. 369. Зөләйхә мәлик Тәймус ңызи ирмеш, йастуңы атаси-нең дези ирмеш, Йусефең сурәтен дүшдә күрмеш,— аңламыш һәм хәңыйңәт белмеш имди. 370. Нә кем Йагкуб Иусефи сәүәр иди, Иусеф аның уйлуңындан кэтмәз иди, һәм Зөләйхә атасинә шуйлә ирди,— бәлки дагы артуррак, сәүәр имди. 371. Зөләйхә бер күни йатыб уйур иди, Йусефең сурәтен дүшдә күрди, күрүбен һәман сагәт гашиң улди,— жүктеу/скачать 0.67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|