Кол Гали кысса-и йусуф һӘза кыйссәи йусеф гәЛӘЙҺИ Әс-сәлям бисмилляһи-р-рәхмани әр-рәхим
жүктеу/скачать 0.67 Mb.
|
|
заһир ирер самәдә җөмлә пәнһан, ңортулмайә кемсә качыб һәргиз андан,— “ саяәм гаҗиз: күрмәз, дутмаз, белмәз имди. 539. Санәм — гаҗиз, хаҗәт дәгүл ани йабмак, зәляләтдер самәд куйыб, аңа тапмак, Хәлилуллаһ фәргенә батил1 катмак, — • мәгаз-аллаһ, ул иш рәуа ирмәз имди. 540. Самәд күpәp, күргәнин һич йаңылмаз, самәд бушуб йаздыгин к°л аңламаз, самәд укы дукынсә, һич уңалмаз,— аңа каза укы дәйеб аңла имди!” 541. Ишедүб бу сүзләри, кәйед кылДи. Йусеф үзә күңле даш битәр улди, Качар дәйү Йусефә гөман кылДи>— мәхкәм дутыб, ихтийат кылур имди. 542. “Нә качарсөн, сәрай хали дәгүлмидер, сәкфе җәүһәр, шәриф-сәфа дәгүлмидер, ғәзиз үзем сәңа лаик, дәгүлмидер,— йегет-лекдән һич насибең йукму имди?!” 543. Йусеф әйдүр: “Ходавәндә, ғәфур-ғөфран, Куртылмағә булумадым һәргиз дәрман, фазлең илә сән кортарғыл бәни бондан,— б о ның кәйде сабърем гарәт кылди имди!” 543'. Ул әрхәм әр-рахимин мәгбуд самад, һәм дәстгири мәгбуд һәм гәфур әхәд, ' фазле берлә Йусефә кыйлды мәдәд,— Җәбраили ана ирсаль кыйлды имди. (Ссу.) 5432. Җәлил әйдүр Җәбраилә: “Иа Җәбраил, тәгҗил варгил, сиддыкым үгүтләгил, ул сәка лаик дәгүл, кыйлма дигүл,— мөфсидәдән нәфсен мәнег ңыйлсун имди”. (Ссу.) 544. һәмандәм кауышди рух-ел-әмин , (ул кәләчәк пәрнур улди руй-е-зәмин), (сгр. тикүрди Йусефә хак сәлямин,— үгүтләб, аркасин сипар имди. 544'. Җәбрәил әйдүр: “Иағкуб уғли, әйа сиддик, мәүля сәңа сәлям әйде, дөруд тәхкыйк, бу иш сәна рәуа дәгел, йүз дундүр, чык, фәсад эшкә булынмагыл!>—дәйүр имди. (Ссу.) 544s. Бәғзе мөфәссирләр әйдүр: “Улдур борһан, илһам бирди Йусефә каДиР дәййан, әйдүр: “Әйа михнәтдар, гәриб углан, бу халь эчрә бә-тәфәккер улғыл имди. (Ссу.) 544'. Дар-ел-мәхзун мәкамендә ибне Исхак, Ибне-Пәмин дидареңә йаулак мөштак, фәһем кыйл, андишә кыйл, анларә бак,— аялар висаль умидин кисмәз имди. (Ссу.) 545. Бән кадирмен: нәүбәтилә сәүшдерәм, мәдәд берлә сезләри бән каушдырам, хәсрәтләри бер-беринә каушдырам,— дустлари — шад, душман мәғмум ула имди. 545'. К.өдрәт берлә гәзизнең җанен алам, гүр эчендә гирифтар аны кыйлам, бән — кадирвән, тэкдиріи] уйлә кыйлам,— Зөләйхәйә иман гәта кыйлам имди. (Ссу.) 546. Мисър ичрә падишаһ улисәрсен, Зөләйхәйә рәкде никях идисәрсен, Зөләйхә сәнең ула, сән — аның сән — хуш мөкәррәм падишаһ улгыл имди!” 546'. Иусеф нәби илһам хаңдан булди исә, мәүлядән бу ишарәт кэлди исә, халиң аңа лөтъф-ихсан ңыйлди исә: “Ңуртар!”—тәйү тәзәрреглың ңыйлур имди. (Ссу.) 547. Халиң әйдүр: “йөз дүндереб ңачмаң — сәндән, ңөдрәт берлә йите ңапу ачмаң — б ә ндән, бән ңортарам Зөләйхә фитнәссндән,— мөшкил ишдән сәңа РИСМӘТ кэлә имди”. 548. Тәңрейә СЫРЫНДЫ — Иусеф ңачди, ңөдрәт берлә йите ңапу халиң ачди, сәлямәт, шадеман Иусеф кэчди,— Зөләйхә узанубән ңуар имди. 549. Бәс, Зөләйхә Йусефи ңуыб йэтди, йэтүшүбән арт итәкин мәхкәм тутди, арт итәки.йыртылыб, Иусеф кэтди,— ңатарлашу тыш ңапуйә чыңар имди. 550. Рәзиз анда хазир иде, аны күрди, Зөләйхәнең биңзе йаман дүнмеш иди; сиңенде, айлардан әхуаль сурди,— сурар, изләр һәм тәхңыйң ңылур имди. 551. Зөләйхә йүгерде әүүәл, хазир кэлде, әйдүр: “Бу углан бәңа йауыз санды, Ма җәза'ө мән әрадә би-әһликә су'ән? — диде.— Илля ән йөсҗәнә әу-рәзабөн?” — дәйүр имди. 551'. Зөләйхә әйдүр: “Бу угланны зинданлагыл, тәһдид ңыйлгыл, ңурңытрыл, үгүтләгил, гәр йуңсә, бәни ңуйуб, аны бэкләгил,— әдәб-сезлек ңыйлмасун!”—дәйүр имди. (Ссу.) 552. Рәзиз әйдүр Иусефә: “Нә иш ңылдың, ушбу ишне сән нәчүк рәуа күрдең? •Би-вәфалың ңылыб, имди сөчлү улдың,— безни илгә бәднам-рисва ңылдың имди!” 553. Йусеф әйдүр: “Йа рәзиз, улдыр сөчлү, хәңыйңәт, бән арумән, ул йазьпңлу, Зөләйхә-нең шаһиде йуң, бән — шаһидлү, кечек урлан тануңлың вирүр имди”. 554. Рәзиз әйдүр: “Ул кечек тыйфел-урлан ун йиде күнлек ирүр, йаңы туран, сүзләмәде буның дәк һәргиз инсан,— нитә сүзләб, тануңлың вирер имди?!” 555. Иусеф әйдүр РӘЗИЗӘ: “Әйа солтан, ңәвидер, ңадир ирүр изем сөбхан, ул сүзләтсә, сүзләйүр ушбу углан,— туррылыңгә тануңлың вирер имди”. 556. Бәс, ул дәмдә РӘЗИЗ Ңыйтфир әмер ңылди, ул углан-ни анасы алуб кэлди, ул углан-ни РӘЗИЗ Ңыйтфир әлә алди,— ухшайубән аңа сөаль әйләр имди. 556'. УРЛЭНЧЫҢ-РӘ сурар, әйдур: “Әйа тыйфлен, раләм эчрә йуңдур һәргиз сәнен мислең, ушпу хальдә нә белүрсән, нәдүр хален? — Күрдүгеңи безә ИРЛЯМ ңыйлгыл имди”. (Ссу.) 557. Фәсих делин сәхих сүзи углан сөйләр, урлан-ның сөйләдегин РӘЗИЗ дыңлар, урлан-ның сөйләдегин галәм таңлар,— телгә кэлеб, нә күрдегин әйдүр имди. 558. Углан әйдүр: “Бән гәммазлың әйләмәзмен, бөһтан әйдүб, ХЗҢРӘ раси улумазмен, һәргиз йалган тануңлың вирүмәзмен,— хөфийә берлә изим хөкем ңылур имди! 559. Иа РӘЗИЗ, бу сүзи ишет бәндән, ки аңларыл, бу әсрарең аслы ңандан, мәрлум ула бу иш Йусеф ң[а]мисендән: арт итәке йыртың кемсә сөчсез имди!” 560. Рәзиз әхуаль нитәлекин бәйан белди — Иусефең арт итәкин йыртың күрди, ул урлан-ның тануңлыңин рәуа күрди: “Зөләйхә, сөч —сәндик!” — диеб бушар имди. 561. Рәзиз әйдүр: “Иа Зөләйхә, сәнсен йалан, бәллү улды сән идекең сөчи ңыйлан, сөчлү улдың, вар Иусефдән гөзер делән,— тәүбә ҢЫЛРЫЛ, бу ишдән дүнгил имди”. 561'. Андан РӘЗИЗ Иусефи үгүтләди, игү сүзин Иусефә чуң Йалуарди, бу әхуали Иусефә асмарлади: “Зөләйхә разик, зинһар, саңла имди!” (Ссу.) 561 *. Андан сонра РӘЗИЗ [йәнә] тышра чыңди, ул Зөләйхә Иусефдән кәнә әхуаль сурди: “Тыйфел урлан шуйлә нитә җәуаб вирди?”— Бу рибрәтә Рәҗаибә ңалур имди. (Ссу.) > 561 *. Иусеф әйдүр: “Әйа Зөләйхә, күрдүңмү, ңадир тәцрем-нен ң°Дрәтенә ирдүңмү, рибрәт күрүб, фәсад ишдин айрылдуңму? — СӨНРЫ берлә тыйфел урлан сүзләр имди!” (КБ.) ФАСЛ: ЗӨЛӘЙХӘЙӘ ГӘЙБӘТ НДӘН РӘУРӘТЛӘР 562. Мисър эчрә бер нәчә урарутлар, бони ишдүб, бер-беринә сөйләшдиләр, ул хатунлар Зөләйхә-дән күлешдиләр,— һәр бериси бер дөрлү сүз сүзләр имди. 563. “Зөләйхә ңолынә гашиң; улмыш, ңолы МОТИР улмамыш — рисва улмыш, РӘЗИЗ даги ул әхуали бәллү белмеш,— ңолун ңуа чыңдурин күрмеш имди”. 563'. Зөләйхә-ни гәйеб-ләб ул урарутлар, һәр береси бер дөрлү сүз сүзләшүрләр: ' “Мәлик хатунн мундар иш кылди, дирләр, ХӘЛЗИК.-РӘ бәднам, рнсвай улди имди!” (В.) 5632. Зөләйхә-ни рәйеб-ләмеш ул рәу[р]әтләр, бәрзи дэлү улды ул урарутлар, йәнә бер нәчәси мәгйуб улди анлар,— дүгәли халк.ә рисвай улдилар имди. (КБ.) 564. Зөләйхә бу әхуали бәллү белди. йаулаң улу дөкүн * әйләб ДӘРВӘТ ңылди, җөмлә анда дүрт йүз рәурәт хазир кэлди,— барчасы түрә кэчеб ултурыр имди. 564'. Анда Зөләйхә Иусефи үгүтләде: “Бу гәз кэлеб, бер сүзүм тутгыл, диде, үндәр ирсәм, тиз хазир кэлгел, диде,— күркеңни бу хатунлар күрсүн имди!” (Ссу.) 565. Зөләйхә Иусефә зиннәт вирди, кәнде әлин Иусефең сачен үрди, ңызил алтун аф[е]табә әленә вирди,— күтәрүбән ул мәҗлесә илтәр имди. 566. Ул рәурәт-ләр көрси үзрә ултурдилар, берәр төрөнеҗ, берәр пычаң кэлтүрдиләр, әлә виреб, “кэсең!” дәйү бойурдиләр,— ул халь үзрә Йусеф дари кэлүр имди. 567. Иусеф сари күзләри дүшмеш улди, Иусефең җәмаленә хәйран ңалди, ул гәурәтләр баңубән аны күрди,— төрөнеҗ саныб, бармаңларин к э сәр имди. 568. Иусефә баңмагә уградилар, кәнде әлин кисүбән дуррадилар, кисдүкени әлләрин дуймадилар,— анда анлар җөмлә хәйран ңалур имди. 568'. Вә ңолнә: “Хашә-лилляһи ма һәза бәшәр (Бонуң кеби ңол кемең әленә дүшәр, буни күрән адәмиләриң раңле шашәр) — ...ин һәза илля мәләкөн кәрим!)”—дирләр имдн. (КБ.) 569. Зөләйхә әйдер: “Сезләр, рәйан күрдеңезмү, бәнүм биңзем сулдырин белдеңезмү, бер баңымдан әлләриңез кисдеңезмү,— бихуд улыб дүшдеңезмү?!”— дәйүр имди. 570. “Бән Иусефи күрдекүм йите йылдыр, Иусеф үзрә гишңым мөдам арта дорыр, мескин үзем би-чарә, раҗиз дорыр,— шәйлә икән, сабърем сездән артың имди! 571. Күрдеңезмү — бәнем рәнҗем аслы ңандан, бу угланның биңзе нурлу дурар күндәй, ңәдде зариф, тели датлу һәзар чәндан,— йүзин күрән җанен фида ңылур имди!” 572. Зөләйхә әйдер: “Йә әмремә мотир ула, 'шәйлә бәнем бу рәнҗемә мәрһәм ула, йә ки мәхбүс ңыйлам, зиндан ичрә ңала,— түгәл гөмре зиндан ичрә ңалсун имди”. 573. Йусеф һәрдәм йалуарыр сөбханенәг “Бәни салгыл бу Ңыйтфирнең зинданенә, ңурңарым дүшәрмен диб рыйсьяненә,— батил ишдән бәңа зиндан йәгрәк имди! 5731. Зеләйхә дәрвәтендән изгү зиндани, сыгынурвән сәңа бән, йа рабб-ел-гәни, Зөләйхә-нең кәйдендән ңортаргыл бәни,— йа рабби, зиндани ихтийар ңылдым имди!> (КБ.) 574. Халиң җәббар мораден аңа вирди, Иблис мәлгун морадени батил ңылди, Зөләйхәнең фитнә-сендән һәм ңуртарди,- батилдән нәфсен мзнир улур имди. 575. Хатун әйдүр: “Йа Йусеф; нә әйләрсән” сән бәңа фәрман-бәрдар улурмусән, йухсә байың зиндан эчрә ңалурмусән,— бу иш эчрә нә ихтийар ңылдың имди?” 576. Йусеф әйдүр: “Тәңрийә гаси улмаң, батил ишдән хәҗаләт эчрә ңалмаң, ңыйамәт күн хаң ңатындә рисва улмаң - бу күн бәңа зиндан улса йәгрәк имди”. 577. Аны ишдеб, Зөләйхә йаулаң бушди, рәре кэлди, 'хатеринә хәйлә дүшди, Йусефең билиндән кәмәр шишди,— хәрир-диба тунларин суйар имди. 578. Мәлик Рәййан * тапусынә хазир кэлди, Йусефдән Рәййанә шиквә ңылди **, әйдүр: “Безим бер ңол углан гаси улди,— бойурсаңез, аны мәхбүс ңылам имди. 579. Аны агыр бәһайә сатун алдум, җөмлә малум бәһа-сенә фида ңылдым, әдәб-сезлек ул урландан тәлим күрдем,— би-вәфадур, һәргиз вәфа ңыйлмаз имди”. 580. Әмер ңыйлды Зөләйхәйә мәлик Рәййан: “Әгәр МОТИР улмаз исә ул ңол углан, сәзауәрдер ул урланә сиҗн-ү зиндан,— дәстүр вирдем, ани мәхбүс ҢЫЛРЫЛ имди”. 581. Бәс, Зөләйхә ушалдәм кирү дүнди, нәҗҗарләрдән бер сандуң хазерлә[т]ди: “йусефи ул сандың эчрә салың!” — диди.— Хәммал алуб, зинданә илтәр имди. 582. Рәзиз Ңыйтфир бу әхуальдән хәбәр белди, Зөләйхәйә бушубән хазир кэлди: “Йусеф сөч-сез, ңаму сөч сәндән”,— диди.— йусефи ул сандыңдан чыңарыр имди. 583. Бар-бугауин шишдерди һәм күндерди, хәрир, атлас дүшәкләр һәм дүшәтди, чүрә-сенә хадимләрен буйлә вирди: “Тиз чыңарам, һич ңурыңма”,—дәйүр имди. 584. Андан соңра үкүш дәгүл, б и р ңач күндәй, рәзизнең җанен алды мәлик рәхман, ңәрендәше вар иди, мәлик Рәййан,— солтанәт Рәййанә дигәр имди ***. 584'. Ңуртар ди зиндан әһлен мәлик Рәййан, Иусефи чыңармади ул зиндандав, . Җәбраили виребди мәлик рәхман,— үгүтләб, хаң сәлямүн тикрүр имди. (Ссу.) 5842. Бер ак. йенҗү Җәбраил дута кэлди, ул йенҗуне Иусефнең агзынә салди, тәгбир гилмен, хикмәт гилмен җөмлә белди,— рисаләт, мөрҗизат улди имди. (Ссу.) 585. Иәмәндән Мисър РӘ бер җасус кэлди, тәлим әмваль кэлтүреб, ришвәт вирди, хәббаз илә саңыйне антлашдырди: “Рәййанә ару вирең!” — дәйүр имди. 586. Мәлик Рәййан бу әхуали бәйан белди, хәббаз илә саңый-ни мәхбүс ңылди, тәлим күкләр зиндан эчрә анлар ңалди,— әсир улуб, ңайгулу ңалур имди. 587. Ул саңый зиндан эчрә бер дүш күрди: “Тәгбир рилмен белүр кемсә барму?” — диди. Иусеф сиддиң ул саңыййә җәуаб вирди: “Дүшеңни әйт,, бән йурайын!”—дәйүр имди. 588. Саңый әйдүр: “Дүшемдә уйлә күрдем, үч салңум сафи өз[ү]м сыгар идүм, ңызил алтун ңәдәх эчрә ңуйар идүм,— Рәййанә сону вирдем, эчди имди”. 589. Хәббаз әйдүр: “Бән даги бер д әш күрдем, башымә чуң үтмәкләр күтәрер идүм, ул үтмәки Рәййанә илтәр идүм,— башымдан ңушлар кэлеб ңапар имди”. 590. Иусеф ул икеси-нең дүшен йурди, шәрабдарә игү тәэвил әйтү вирди: “Мөждәләрвен, байың сәңа нәҗат ирди,— Рәййан сәни улу ңылур, байың имди”. 591. Хәббазә әйдер: “Хәтәрлү сәнен дүшең, әй, дәрирә, йаулаң дишвар сәнең ишең, хәңыйңәт белгел, йэтәр сәнең башың,—(С1 һич гөмансыз, Рәййан сәни үлдерер имди”. 592. Ишедүбән бу сүзи, ңылди әфран: “Бу дүшни мән күрмәдүм, әйа урлан!” “Ңози әл-әмрө әлләзи фиһи тәстәфтийан!” —
“Өзкөрнәһу РИНДӘ раббикә”,— дәйүр имди. 597. Улук. сагәт рәреш изеси улу сөбхан, җөмлә 'м ө лек-маликә ңадир солтан, Җәбраили вирүб йиде, инде күкдән,— сәлям тикерүб, Иусефә с ө й лэр имди. 598. Әйдүр: “Сәни Йарңубә кем сәүдерди, ңәрдәшләрең фитнә-сендән кем ңортарди, шул дарачың ңойудан кем чыңарди,— рахәт-нәҗат кем рузи ңылди имди? 599. Зөләйхә кәйдендән кем ңуртарди, ңодрәт берлә тыйфел урлан кем сүзләтди, йите барлу ңапулардан кем чыңарди,— батил ишдән кем хәляс ңылди имди?!” 600. Иусеф әйдүр: “Ул нигмәтләр бу тәңремдән, мунчә лөтъф-у кәрәм кэлди сөбханемдән, һәмишә бу ихсан ирди рөфранемдән,— михнәтләрдән ул ңуртарди”,— дәйүр имди. 601. “Бәс, нәчүн сырынмадың ул халиңрә, халиң хөкмен Рәййан мәлик нитә йыңа, нә-кем халиң хөкем ңылсә кемдер йыңа? — Улур-лың аңа лаиң улур имди!” 602. Иусеф сәүчи кәнде сөчин бәллү белди, бу МӘРНӘ-ДӘН ңати йаулаң мәрмум улди, әйтдүкинә пошиман улуб тәүбә ңылди,— сәҗдә ңылыб, тәңре-синә йалуарыр имди. 603. Улуң СЗРӘТ Җәбраил йәнә кэлди, халиңдан Йусефә чуң сәлям ңылди: “Башың ңалдыр, хаҗәтең рәуа улди, һәм тәңрийә хәмде-сәна ҢЫЛРЫЛ имди. 604. Бер нәчә зиндан эчрә ңалдачи сән, раңибәт рахәт, нәҗат булдачи сән, Мисърнең м ә л и к-легин ңылдачи сән,— бу михнәтә сабър ҢЫЛРЫЛ”,— дәйүр имди. ФАСЛ: КЫЙССӘИ ӘРРАБИ КӘНРАН И 605. Иусеф ул зиндан ичрә баңый ңалди, Кәнгандән бер әграби Мисърә кэлди, дәрәчә-дән баңыб ани Иусеф күрди,— дәүә сүреб, ТӘРҖИЛ берлә кэчәр имди. 606. Ул әграби зинданә йаңын кэлди, Иусеф анда ирдекин тәүә белди, Йусефә тәүә бузлап зари ңылди: “Бән Кәнгандән кэлүрмен”,— дәйүр имди. 607. “Атаң Иагңуб[и] Кәнгандә күреб кэлдим, аның хале гөрбәтин белүб кэлдим, хәсрәт зари ҢЫЛДЫРИН күр ү б кэлдим,— ул мәхзүн-нең һәрдәм хөзне артар имди. 608. Мөдам сәнең хәсрәтең дутар Иарңуб, раләм эчрә һич булумаз сәндән мәхбүб, сәни аңуб, йирә дүшәр аглаб, угынуб,— бер нәчә халь бихуд улуб йатур имди. 609. Арламаңдан ики күзин күрмәз улди, зәриф-лекдән сүңәкләри дормаз улди, һич ңанча ишә-күчә вармаэ улди,— һәрдәм ул Иусеф дәйү арлар имди. 610. һәрдәм ул Иусеф дәйү агладыңдан, агламарә ңәсд-ү һиммәт багладьщдан, висаль уңуб, фираң илә чурладыңдан,—- йәш йиренә күзендән ңан аңар ймди! 611. Мөдам мәрмум улубән дүн-күн аглар, аның зари ңылдырына галәм таңлар, рәхим мәүлүм рәхмәтинә билен барлар,— висаль умар, һәргиз өмид кэсмәз имди”. 612. Иарлы тәуә Иусефә йаңын кэлди, Йарңуб хален Иусефә заһир ңылди, Иусеф үни ңуларынә ишетелди,— ңапуда кирү чүкди, дормаз имди. 613. Иусефә хәбәр мәрлум улди исә, тәүә бузлаб, әхуаль ИРЛЯМ ңылди исә, Иарңуб хале нитә-легин белди исә,— арлайубән йүзин йирә дүшәр имди. 614. Улуң сагәт әрраби хазир кэлди, тәүәни ул ңапудә чүкмеш күрди, арач алуб, урмагә хәмлә ңылди,— әграби-нең айа!ңин йир дутар имди. 615. Ул әрраби нә ңыйласын белалмади, йирдән тартып айаңыни алумади, йүрмәкгә һәргиз дәрман булумади,— хәйранлыңдан нитәрин белмәз имди. 616. Иусеф әйтүр: “Иа әрраби, нә дәйүрсән, ңандан кэлдең, ңанчару кидәйүрсән, жүктеу/скачать 0.67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|