2. Бастауыш сынып оқушыларында жазу дағдысын қалыптастыру әдістемесі
2.1 Жазу дағдысын қалыптастыру әдістемесі: мәселенің тарихнамасы
Жазуды үйрену қиын және ұзақ процесс. Бірнеше ай бойы оқушылар бірдей әріптерді алфавиттік ретпен, содан кейін жазбаша оқуды білмей сөйлем буындарын салады.
Жазуды үйретуде элементтерді жазудағы алғашқы жаттығулар бірдей маңызды болды: "Мұқият, немқұрайды емес оқыту біртіндеп өз бағытын тездетеді: басында көп жіберіп алған ілім осы олқылықтарды толтыруға көп уақытты жоғалтады". Ұлы орыс мұғалімінің нұсқаулары бүгінгі күнге дейін күшін жоғалтқан жоқ.
Жазуды оқыту мәселелерін әзірлеудегі әдіскерлердің көпшілігі әріптерді элементтік зерттеу принциптеріне негізделген. Сонымен, ата-аналарға, тәрбиешілерге және тәрбиешілерге арналған" нұсқаулар бар.
Кейінгі кезеңнің әдіскер балаларды жазуға элементтік оқытудың үйлесімді жүйесін жасады. Олардың жүйесіндегі әрбір элемент нақты сараланған ұғым ретінде әрекет етеді және белгілі бір терминмен белгіленеді, мысалы: "түзу сызық", "төменнен дөңгелектелген сызық", "жоғарыдан дөңгелектелген сызық", "жоғарыдан және төменнен дөңгелектелген сызық", "жартылай сопақ", "сол жақ сопақ", "оң сопақ".
"Жазуды оқытудың әдістемелік нұсқаулығында" мектеп оқушыларын жазуды оқытудың ұтымды әдісі қанағаттандыруы керек бірқатар маңызды дидактикалық талаптарды шығарды:
а) оқуға деген қызығушылық пен аң аулауды қозғау;
б) Әуесқойлық пен байқау, есте сақтау, салыстыру қабілеттерін дамыту.
Автор жазуды оқытуды "оқушылар зерттелген элементтер негізінде зерттелетін бірқатар әріптерді шығарып, оларды өздері бөлшектеп, олардың өзара қатынасын анықтайтын" етіп құру керек деп санайды. Оқушылардың әріптер арасындағы ұқсастық пен айырмашылықты табу қабілетін дамытуға және оны бейнелеуді бастамас бұрын әр әріпті егжей-тегжейлі ажыратуға көп көңіл бөлу керек. Демек, өткен ғасырдың соңында балалардың жазуды үйрену процесінде аналитикалық және синтетикалық іс-әрекетін дамыту проблемасына жақын келді.
Әдістерді жетілдіру жазудың графикалық дағдыларын қалыптастыру заңдылықтарын, жазудың ыңғайлылығын, оларды жазу кезінде сананың үлесін арттыруды ескере отырып жүргізілді.
Кеңестік кезеңнің әдіскер балаларды жазуды дәстүрлі түрде оқыту әдістемесін дамыта отырып, әріптерді қағазға көбейту міндетті түрде жазбаша белгілердің жеке бөліктерін немесе элементтерін жазуға дайындалуы керек деп санайды.
Жазуды оқыту жүйесінде көшіру, сызықтық, ритмикалық әдісі және т. б. әдістер кеңінен қолданылады.
Көшіру әдісі өткен ғасырларда мұғалім дәптерлерге нүктелер немесе бозғылт сиямен әріптер мен сөздер жазған, ал оқушылар оларды әріптер пішініне үйреніп, оларды қоршап алған. Оқытудың бұл әдісі мұғалімдерден көп уақытты талап етті және сыныптық оқыту жүйесіне көшу кезінде қиын болды. Бұл әдіс ерте сатыдағы балалармен жеке жұмыс жасауда арнайы мақсаттар үшін өте тиімді. Көшіру әдісінің мысалдарын қазіргі уақытта мектепте қолданылатын "жазбалардан" табамыз.
Сызықтық әдіс - бұл өте ескі әдіс. Бұл балалар алдымен үлкен өлшемді әріптерді (8 мм) жиі көлбеу сызықтары бар екі сызықта сызады. Бұл әдіс әріптерді жазуды, олардың дұрыс жазылуын, бірдей биіктігін, әріптер элементтері мен жеке әріптер арасындағы қашықтықты жеңілдетеді.
Балаларға үлкен әріптерді шашыраңқы тоқу арқылы жазуға шақырылады, өйткені бұл саусақтардың дұрыс қозғалуына үйренеді.
Достарыңызбен бөлісу: |