Курстық жұмыс Тақырыбы: «Жерге меншік түрлері»
Жерге меншік құқығының пайда болуы мен тоқтатылуының негіздері
жүктеу/скачать 91.26 Kb.
|
2. Жерге меншік құқығының пайда болуы мен тоқтатылуының негіздері2.1. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жерге меншік құқығының пайда болу негіздеріАзаматтар мен заңды тұлғалардың жеке меншігі - олар Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген негіздер бойынша сатып алған жер учаскелері-азаматтық және жер. Азаматтар мен заңды тұлғалардың жерге меншігі заңды фактілердің нәтижесінде алынуы керек, өйткені заңда егер жер азаматтардың, заңды тұлғалардың немесе муниципалитеттердің меншігінде болмаса, онда ол мемлекеттік меншік болып табылады (Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 214-бабының 2-тармағы; Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 16-бабының 1-тармағы). Азаматтар мен заңды тұлғалардың жер учаскелеріне меншік құқығы азаматтық заңнамада, заңдарда белгіленген негіздер бойынша туындайды және жылжымайтын мүлікті мемлекеттік тіркеу туралы Заңға сәйкес мемлекеттік тіркеуге жатады (Қазақстан Республикасының БҚ 25-бабының 1-тармағы). Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 14, 17-тарауларының нормаларын талдау азаматтың немесе заңды тұлғаның жерге меншік құқығын жеке меншік иесі бар жер учаскесін сатып алу-сату, айырбастау, сыйға тарту немесе иеліктен шығару туралы басқа мәміле негізінде алуға болады деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Азамат қайтыс болған жағдайда өзіне тиесілі жер учаскесіне меншік құқығы өсиетке немесе заңға сәйкес мұрагерлік бойынша басқа тұлғаларға, заңды тұлға қайта ұйымдастырылған жағдайда - қайта ұйымдастырылған заңды тұлғаның құқықтық мирасқорларына өтеді. Меншігінде жер учаскесі бар азаматтар немесе заңды тұлғалар оны сатуға, беруге, кепілге беруге немесе жалға беруге және басқаша басқаруға құқылы (Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 260-бабы). Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің 261-бабында меншік құқығы объектісі ретінде жер учаскесі туралы түсінік берілген. Осы баптың 2-тармағына сәйкес, егер заңда өзгеше белгіленбесе, жер учаскесіне меншік құқығы осы учаскенің шекарасындағы жер үсті (топырақ) қабатына және ондағы су объектілеріне, өсімдіктерге қолданылады. Айналымнан алынған жерлерге жатқызылған жер учаскелері жеке меншікке берілмейді. Қазақстан Республикасының БҚ 27-бабында меншіктегі объектілер алып жатқан айналымнан алынған жер учаскелері және мемлекеттік немесе муниципалдық меншіктегі айналымдағы шектеулі жер учаскелері келтірілген. Жер учаскелерінің айналымына шектеулердің мазмұнын Қазақстан Республикасының БҚ және басқа заңдар белгілейді. Ст мазмұнынан. Қазақстан Республикасының БҚ 27 және 28-і мемлекеттік немесе муниципалдық меншіктегі жерлерден алынған жер учаскелері азаматтар мен заңды тұлғаларға жеке тұрғын үй, гараж құрылысы, жеке қосалқы және саяжай шаруашылығы, бау-бақша, мал шаруашылығы және бау-бақша үшін меншікке берілуі мүмкін деген қорытынды жасауға болады. Мемлекеттік кадастрлық есептен өткен жер учаскелері ғана сатып алу-сату объектісі бола алады. Сатушы сатып алу-сату шартын жасасу кезінде жер учаскесінің ауыртпалықтары және оны пайдаланудағы шектеулер туралы қолда бар ақпаратты беруге міндетті. Әйтпесе, сатып алушы сатып алу бағасын төмендетуді немесе жер учаскесін сатып алу-сату шартын бұзуды және оған келтірілген залалды өтеуді талап етуге құқылы. Қазақстан Республикасының БҚ 37-бабы сатып алушыға сатып алушының осы жер учаскесін сатып алу туралы шешіміне әсер етуі мүмкін басқа ақпаратты ұсынған жағдайда сатушыға жоғарыда аталған құқықтық салдарды қолдануды қарастырады. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің бұл ережесі арнайы болып табылады және ол Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 557-бабының орнына қолданылады, бұл сапасыз жылжымайтын мүлікті берудің салдарын қарастырады. Жалпы, § 7 Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 30-тарауы «жылжымайтын мүлікті сату» жер учаскелерін сатып алу-сатуға қолдану өте қиын, өйткені ол жылжымайтын мүлікті сатып алу-сатуды ғимараттың, құрылыстың және жер учаскесінің жиынтығы ретінде реттейді. Сонымен бірге, Қазақстан Республикасының БҚ-да ғимаратқа, құрылысқа, құрылысқа меншік құқығын беру кезінде жер учаскесіне құқықты беру туралы арнайы 35-құжат бар. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 552 «ғимаратты, құрылысты немесе ондағы басқа жылжымайтын мүлікті сату кезінде жер учаскесіне құқықтар» немесе жоғарыда аталған құжат. Қазақстан Республикасының 35 ЗК, өйткені олардың мазмұны бір-бірінен айтарлықтай ерекшеленеді. Қазақстан Республикасының БҚ 3-бабы 3-тармағына сүйене отырып, бұл жағдайда Қазақстан Республикасының БҚ 35-бабы қолданылуы керек, өйткені ол азаматтық заңнаманың нормасынан өзгеше көзделеді. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 30-тарауының § 7-де жылжымайтын мүлік ұғымынан жер учаскесін және онымен байланысты нормаларды алып тастау орынды болар еді. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының Тұрғын үй кешенінің қабылдануына байланысты § 7 және 558 - бапта орын жоқ-тұрғын үй-жайларды сату ерекшеліктері туралы. Қазақстан Республикасының БҚ-да жер учаскелерін сатып алу-сатудың өзі сатып алу-сату шартының түрі ретінде емес, келісімшарттың тәуелсіз түрі ретінде толық реттелуі керек. Атап айтқанда, неге 2-тармақта екені түсініксіз. Қазақстан Республикасының БҚ 37 жер учаскелерін сатып алу-сату шартының бірқатар шарттары осы шартқа қатысты жарамсыз деп саналады: сатушының жер учаскесін өз қалауы бойынша сатып алу құқығын белгілейтін - жер учаскесін одан әрі басқаруды шектейтін, үшінші тұлғалардың жер учаскелеріне құқықтары ұсынылған жағдайда сатушының жауапкершілігін шектейтін? ҚР БҚ-да жер учаскелерін сатып алу-сату шартының мұндай шарттарын жарамсыз деп тану сатып алу - сату шартының сипатына қайшы келеді (ҚР Азаматтық Кодексінің 454-бабының 1-тармағы, 460-462-бабы). Осылайша, жер және азаматтық заңдар арасындағы қайшылықтарды жою үшін жер учаскелері мен тұрғын үй-жайларды жылжымайтын мүлік тізімінен алып тастап, Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 30-тарауының § 7-нің қолданылу аясын қысқарту керек. Өз кезегінде, Қазақстан Республикасының БҚ-да сіз жер учаскелерін сатып алу-сату шартына және оның шарттарын айырбастау шартына қолдануға, жер учаскесін жалға беруге толық сипаттама беруіңіз керек. Осылайша, заңда жер учаскелері мен олармен тығыз байланысты объектілер тағдырының бірлігі туралы Жер заңнамасының қағидаты іске асырылатын болады.[8][9] Азаматтар мен заңды тұлғаларға құрылыс немесе басқа мақсаттар үшін мемлекеттік немесе муниципалдық меншіктегі жер учаскелері келесі тәртіппен беріледі. Ең алдымен, азаматтар мен заңды тұлғаларға құрылыс үшін мемлекеттік немесе муниципалдық меншіктегі жер учаскелерін беруден бас тартуға жол берілмейтінін атап өткен жөн. Ерекшелік жер учаскелерін айналымнан алып тастау жағдайлары болуы мүмкін; жер учаскелерін жекешелендіруге заңмен белгіленген тыйым салу; мемлекеттік немесе муниципалдық қажеттіліктер үшін жер учаскелерін резервтеу (Қазақстан Республикасының БҚ 28-бабының 4-тармағы). Азаматтар мен заңды тұлғаларға мемлекеттік немесе муниципалдық меншіктегі жерлерден жер учаскелерін беру олардың құзыреті шегінде мемлекеттік биліктің атқарушы органдарының немесе жергілікті өзін-өзі басқару органдарының шешімі негізінде жүзеге асырылады. Алайда, мұндай шешімді қабылдаудан бұрын жер учаскелеріне жеке меншік құқығының пайда болуына әкелетін күрделі құқықтық құрамды құрайтын бірқатар заңды әрекеттер жасалады. Құрылыс үшін жер учаскесін беруге мүдделі азамат немесе заңды тұлға мемлекеттік биліктің атқарушы органына немесе жергілікті өзін - өзі басқару органына (бұдан әрі-жерді басқару органына) жер учаскесін таңдау, оның шамамен мөлшері және объектіні орналастыру орнын алдын ала келісу туралы өтінішпен жүгінеді. Жерді басқару органы тиісті аумақты және оның жер қойнауын пайдаланудың экологиялық, қала құрылысы және өзге де жағдайларын ескере отырып, мемлекеттік жер кадастрының құжаттары және жерге орналастыру құжаттары негізінде жер учаскесін таңдауды қамтамасыз етеді. Жер учаскелерін пайдалануды орналастыру және оларды объектілермен инженерлік, көліктік және әлеуметтік инфрақұрылыммен қамтамасыз ету туралы қажетті ақпаратты, объектілерді инженерлік-техникалық қамтамасыз ету желілеріне қосудың техникалық шарттарын, сондай-ақ жер учаскелерінің орналасқан жері туралы мәліметтерді қамтитын кезекші кадастрлық карталарды (жоспарларды) тиісті жерді басқару органдары тегін ұсынады. Жергілікті өзін-өзі басқару органдары халықты жер учаскелерін беру мүмкіндігі немесе алдағы уақытта берілуі туралы хабардар етеді. Азаматтардың, аумақтық қоғамдық өзін-өзі басқару органдарының халықтың мүдделерін қозғайтын және алып қоюға, оның ішінде сатып алу жолымен, Мемлекеттік және муниципалдық қажеттіліктер үшін жер учаскелерін алуға және осы жер учаскелерін құрылысқа беруге байланысты мәселелерді шешуге қатысуға құқығы бар (абз. Қазақстан Республикасының БҚ 31-бабы 3-тармағы). Жер учаскесін таңдау нәтижелері актімен ресімделеді, оған жергілікті өзін-өзі басқарудың тиісті органы бекіткен әрбір жер учаскесінің шекараларының жобалары оларды таңдаудың ықтимал нұсқаларына сәйкес қоса беріледі. Жерді басқару органы объектіні орналастыру орнын алдын ала келісу немесе объектіні орналастырудан бас тарту туралы шешім қабылдайды. Объектіні орналастыруды алдын ала келісу туралы шешім құрылыс үшін жер учаскесін беруге мүдделі азаматтардың немесе заңды тұлғалардың өтінімдеріне сәйкес және олардың есебінен жергілікті жердегі осындай жер учаскесінің шекаралары мен оның мемлекеттік кадастрлық есебін белгілеуге негіз болып табылады. Жерді басқару органы азаматтың немесе заңды тұлғаның өтініші және оған қоса берілген жер учаскесінің кадастрлық картасы (жоспары) негізінде екі апта мерзімде құрылыс үшін жер учаскесін беру туралы шешім қабылдайды. Қазақстан Республикасының БҚ 30-бабы 4-тармағында объектіні орналастыру орнын алдын-ала келіспестен құрылыс үшін жер учаскесін беру тәртібі қарастырылған. Ол азамат немесе заңды тұлға жер учаскесі шекараларының алдын ала дайындалған жобасымен және оның жергілікті жерде белгіленген шекараларымен, объектілерді инженерлік-техникалық қамтамасыз ету желілеріне қосудың техникалық шарттарымен, Сауда-саттықты (аукциондар, конкурстар) өткізу шарттарымен және т. б. таныса алатын жағдайды белгілейді. Бұл жағдайда азамат немесе заңды тұлға жерді басқару органдарының көптеген қызметкерлерімен байланыстан босатылады. Қазақстан Республикасының БҚ-да азаматтарға құрылысқа байланысты емес мақсаттар үшін мемлекеттік немесе муниципалдық меншіктегі жер учаскелерін берудің жеңілдетілген тәртібі қарастырылған (Қазақстан Республикасының БҚ 34-бабы). Азаматтарға жер учаскелері жерді басқару органына берілген өтініш негізінде меншікке немесе жалға берілуі мүмкін. Өтініште жер учаскесін пайдалану мақсаты, оның болжамды мөлшері мен орналасқан жері анықталуы керек. Жерді басқару органы немесе оның тапсырмасы бойынша жерге орналастыру ұйымы аумақтарды аймақтарға бөлуді ескере отырып, бір ай мерзімде жер учаскесі шекараларының жобасын дайындауды қамтамасыз етеді және оны бекітеді. Жерді басқару органы екі апта мерзімде сұралып отырған жер учаскесін ақылы немесе тегін меншікке беру туралы не оның шекараларының жобасын қоса бере отырып, оны жалға беру туралы шешім қабылдайды. Жер учаскесін сатып алу-сату немесе жалға алу шарты өтініш беруші жер учаскесінің кадастрлық картасын (жоспарын) жерді басқару органына ұсынғаннан кейін бір апта мерзімде жасалады. Азаматтың мемлекеттік немесе муниципалдық меншіктегі жерлерден жер учаскесін меншікке алу мүмкіндігін іске асыру жерді басқару органдары осындай учаскелерді беру рәсімдері мен өлшемдерін, соның ішінде өтінімдерді қарау және шешімдер қабылдау тәртібін белгілейтін тиісті нормативтік актіні қабылдаған кезде ғана пайда болады. Мемлекеттік билік органдары мен жергілікті өзін-өзі басқару органдары жер Заңымен өз меншігіндегі және (немесе) қарамағындағы жер учаскелерін азаматтарға осындай учаскелерді беру рәсімдерінің тиімділігі, әділдігі, жариялылығы, ашықтығы және ашықтығы қағидаттарында басқаруды және оларға билік етуді қамтамасыз етуге міндеттенеді. жүктеу/скачать 91.26 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|