5 Тарау. Директорлар кеңесінің жұмысы. Тәуелсіз директорлар. Г. Шалғымбаева «GALA Invest Consulting»
президенті, э.ғ.к.
Тиімді директорлар кеңесі тұтас акционерлік қоғамның тиімді жұмысының
маңызды құрамдас бөлігінің бірі болып табылады. Бұл тарау осыған арналған.
Акционерлік (АҚ) қоғамды басқарудың әлемдік тәжірибесінде әдетте өзіндік
басқарудың құрылымдық (өкілдік) органы (атқарушы органнан құрылым- басқарма,
басқарма төрағасы- президент) – директорлар кеңесі (бақылаушы кеңес) болады.
АҚ директорлар кеңесі компанияны стратегиялық басқаруды жүзеге асыратын,
менеджментті тиімді бақылайтын және акционерлер алдында жауапты болатын
шешуші орган болып табылады.
Ол не үшін қажет? Барлық акционерлерде қоғамды жедел басқару үшін қажетті
біліктілік пен уақыт болмайды, бұл көбінесе шығынға, ал кейде қоғамның
жабылуына алып келеді. Алайда, соңында, басқарудың тиіс деңгейінде бұл
шығындарды болдырмауға, тіпті біршама пайда түсіруге болатыны анықталады.
Өтпелі экономикасы бар елдердегі акционерлік қоғамдарда директорлар
кеңесінің рөлі жеткілікті түрде екені анық емес. Мұның себебі меншіктің
құрылымы және басты меншік иелерінің арасындағы тығыз байланыс болып
табылады – директорлар кеңесінің мүшелері өздері өкіл болып табылатын бірнеше
акционерлердің ғана мүдделеріне сай жұмыс істеуге бейім. Осы тұрғыдан алғанда,
олардың іс-әрекеті көбінесе директор емес, менеджер қалай өзін ұстау керек
дегенге сай келеді.
Бұл тарау директорлар кеңесінің жұмысына арналған. Тарауда біз келесі
сұрақтарды қарастырамыз:
•
Директорлар кеңесі дегеніміз не?
•
Директорлар кеңесінің жұмысын заң қалай қадағалайды?
•
Директорлар кеңесінің мүшелерінің сайлануы қалай ұйымдастырылады?
Олардың мүшелеріне қойылатын талаптар?
•
Директорлар кеңесінің тиімді жұмысын қалай үйымдастыруға болады?
•
Тәуелсіз директордың рөлі.
