Лайпанов б. А

ДЖАЗЫУЛА ДЖАЗЫЛСАЛА ДА КЁКДЕ

Табигъатны хар чагъы кесича аламат.

Джашауну хар чагъы кесича аламат.

Джаз, джай, къач, къыш да кеслерича аламат,

Сабийлик, джашлыкъ, къартлыкъ да кеслерича аламат.
Сора неге болабыз мыдах?

Табигъатны бир чагъын кёрмей къалсакъ,

Джашауубузну бир кёзюуюн кёрмей къалсакъ –

Ма ол заманда болурек мыдах.

Энди уа джылым эллиден атлады.

Джашадым, дунияны да кёрдюм.

Джашауну, Ёлюмню да кёрдюм.

Джашлыгъым ётдю Къарачайда...

Ата джуртум, Ана тилим бар.

Джуртунда джашагъан таулу халкъым бар.

Алагъа джыр, алгъыш, дууа да эте,

Джюрегим сюймекликден, кюймекликден да тола,

Джашайма.

Келсе уа ёлюм –

Анга да Эрча тюберге керек.

Тохтамай не этерикди арыса джюрек.

Тюздю – джазыула джазылалла Кёкде,

Алай а, бизге да иш кёбдю Джерде.
Бойсунургъа, бойсунмазгъа да боллукъду джазыугъа –

Джангыз, ол келтирмесин къайгъыгъа, джарсыугъа:

Сакълар джанындан болайыкъ халкъны, адамны...

Хар нени чеги, мардасы, заманы.

АРАЛ КЁЛНЮ-ТЕНГИЗНИ КЪАТЫНДА

Факъырны кёлю такъыр...

Факъырмамы, тюлмеми - билмейме,

Кёлюм а къуругъанды, болгъанды такъыр.

(такъыр – дно высохших степных озер (каз.).
Кёлюм болгъанды такъыр.

АДАМЧЫКЪЛАДАН ЧЫКЪГЪАНДЫ КЁЛЮМ

Улакъчыкъ къаядан макъырады,

Тохтаусуз анасын чакъырады,

Анасы уа къайытмаз бери –

Аны ашагъанды бёрю.
«Энди кийикни улагъын да

Ашаялыр эсем а» деб,

Джанлы, къаягъа илиналмай,

Тёгерекге айланады джортуб.

Сора бир хыйла тюшдю эсине:

«Кийикча манграяла эсем,

Улакъны алдаяла эсем,

Бир кёрейим»,- деди кеси кесине.

Кийикча мангырагъан бёрюню да

Ким кёрген эди дунияда?

Бёрюде да къалмагъанды бёрюлюк –

Бир да ажымсыз, джууукълашханды ахырзаман.

Алай а, эслеб къарагъанымда,

Ол бёрюню адам болгъанын кёрдюм.

Бёрюледен, кийикледен да тюл,-

адамчыкъладан чыкъгъанды кёлюм.

ХАРИФЛЕНИ ЮСЮНДЕН

Харифлени къурагъан адам

Тенгди – Ибилисгеми, файгъамбаргъамы?
Дуния джазаргъа юреннгенден сора,

Дуния окъургъа юреннгенден сора,

Этилмедилеми эм аман ишле

Адамны, бютеу адам улуну да сыйын тюшюрген?

Дуния къара таныгъандан сора

Этилмедилеми эм иги ишле,

Джууукълашмадымы Кёкге адам?
Окъуй, джаза,

Харифлени къурагъанны юсюнден этеме сагъыш:

Ол къурагъан харифле бла

Джазылады Керти, ётюрюк да.

Алай а анда не харифлени,

Не аланы къурагъанны джокъду терслиги:

Гюнах-сууаб кесибиздеди –

Ол харифле бла хайырланнганлада.

Хазыр харифлени, хазыр сёзлени

Хакъгъа – Тюзлюкге, Игиликге, Хурлукъгъа, Ариулукъгъа –

Къулландыра билмей эсек,

Сора кимбиз да биз?

БИР КЮН АРБАТДА

Бир кюн Арбатда,

Эркекле тюшюб арбадан-атдан,

Сейирге къарай элле: орамда

Мёлекге ушаш бир къыз бара эди.
Эркишиле тёрт джанындан

Кёз, сёз джетдире элле,

Джити-джити къарай элле –

Не кёрюрге излей элле ала?

Сезе эди къыз ол къарамланы.

Безди сора къыз ол къарамладан.

Ачыуланды да,

Сыдырыб алды юсюнден бютеу кийимин,

Ачды дуниягъа бютеу сюйюмюн –

Къып-къымжа болду. «Къарагъыз»,- деди,

Кюлдю сын болгъан эркишилеге къараб.
«Ушамайды не эсиргеннге, не шашханнга...» -

Эркишиле билмейле не айтыргъа, не этерге анга,

Къойдула кёз къысханны, къарагъанны.

Къымжа къыз барады орамны.

Таша – туру болса,

Мийик – алаша болса,

Къалмаса тахса –

Керек болмайды илхам, керамат.

Тиширыула ангылайла аны.

Алай а, ачыуланган къыз,

Къып-къымжа болуб,

Къолунда да бир алмасы бла

Барады кетиб.
Не сакълай болур аны алда –

Джандетми, джаханимми?

Санларын да чайкъай, дунияны да чайкъай,

Къымжа къыз барады кетиб.

НАРТЛА БЛА ЭМЕГЕНЛЕ

Бурун нарт къылыч кесген эмеген баш,

Тёнгерей келиб, тюшгенди бюгюн аллыма.

Сёз табмай, кёз къакъмай, къарайма къанлыма.

Ол а мени алдаргъа кюрешеди –

Къозу тилде сёлешеди:

«Нартла бла биз шох джашай эдик,- дейди,

Бир къазандан ашай эдик,- дейди.

Къарашауайны ана къарнашыма мен.

Меннге болушургъа керексе сен».

Мен анга ийнана кетдим –

Ол айтханны кёбюсюн этдим:

Эмеген башны тёнгегине элтдим,

Бир-бирине къошдум, сау этдим.

Сора, унутуб, эмегенни ашаучусун адам этни,

Къурадыкъ нарт-эмеген джумхуриетни.

Энди биягъы эмегенле ашайла бизни.

Бир джангы Ёрюзмек, Сосуркъа, Къарашауай чыкъмай эсе,

Эмегенле бошайла бизден.
Нартла бла эмегенлени арасында,

Бёрюле бла итлени арасында,

Ёзденле бла къулланы арасында

Бюгюн, бюгече да барады къазауат.

жүктеу/скачать 2.02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: