Лайпанов б. А

ДЖАУ ДЖИБ

Джашаучады джау джибге ёрлеу да.

Ёрлеу – ол саугъады кесинге.

Сюйгенинге саугъа – джау джибни башындады.

Хомух эсенг –

Къартла, сабийле, тиширыула къатыш –

Сейирге къара.

Ёчню – сюркелген тюл, сирелген тюл, – ёрлеген алады.

Кеси да къууанады, сюйгенин да къууандырады.
Аллах джаратхан бир джанды Адам.

Аллах къургъан джау джибди джашау.

Джау джибни узунлугъу – адам ёмюрю.

Аны ахырына джеталгъаннга,

Аны башына чыгъалгъаннга

Ачылады таша ёч, саугъа –

Джангы джашау, джангы дуния ачылады.
Аллах къургъан джау джибди джашау.

ИЙНАР АЙТА ТУРГЪАН КЪЫЗЧЫКЪГЪА

Ийнар айта турады къызчыкъ.

Чырпыла ичинден къара суучукъну тауушуча,

Чыгъады ауазчыкъ. Джайны келечиси аязчыкъ да,

Гюллени сылай, тёгерек бурулады,

Сора шум болады акъ чакъгъан терек бачхагъа кириб.

Акъ башлыкъны, къара джамчыны юсюнден.

Умут, къоркъуу да кетмей эсинден

Ийнар айта турады къызчыкъ.

Къошула, бириге, джанкъылычлана,

Джашнаталла Джерни, Кёкню, джюрекни да.
Ийнар айта турады къызчыкъ.

Аны сермеб къачырыб кетгеннге...

Бек сюеме мен ийнарланы,

Ийнар айтхан къызланы да.

Къалтырайды аны ауазы...

Джазыуума тюлме разы –

Джангыз бир къыз таралмагъанды меннге алай.

Огъесе, мен эшитмейми къалгъанма

Меннге джораланнган сёзню, ийнарны?

Ийнар айта тургъан къызчыкъ –

Сенсе бети, берекети, сюйюмю да дунияны.

Ахырзаман адамына да береди кюч.

Ийнар айта тургъан къызчыкъгъа

Нек тюбедим мен былай кеч?!

Алда эсе уа насыбым мени?

Алдай эсе уа насыбым мени –

Джазыугъа не этейим?

Ийнар айта турады къызчыкъ.

Аллах аны муратын берсин.
Кёлюм мыдах болса да азчыкъ,

Ол ийнаргъа тынгылайма мен.

Ангылайма мен:

Ол ийнар айтылады меннге,

Ол къызчыкъ таралады меннге.

АГЪАЗ

Аязчыкъ, ургъанлай да азчыкъ,

Агъазчыкъ

Илгениб, сескекли болуб,

Хар неге да ишекли болуб,

Тёгерекге къарайды.

Къайгъы этер зат кёрмесе да,

«Бек анасы» джыламаз деб,

Хуна тешикге киреди.
Ёзге, бош къоркъады ол:

Бизден анга хыянат джетмез –

Агъазгъа тиймейле бизде:

«Агъазны ёлтюрген – хаджини ёлтюргенчады»,

«Агъазны ёлтюрген – сау къалмаз»,

«Агъаз джюрюген джерде чычхан джюрюмез».

Агъазны багъалаталла бизде.
Агъаз да биледи аны.

Билсе да, –

Дуния аны кёргенден эсе,

Ол дунияны кёрюрге сюеди.

Адамла бла хоншу джашаргъа сюйсе да,

Ташада ётеди аны джашауу.
Аны атын адамла сабийлерине

Атаучуларын билсе эди агъаз...

Агъазны багъалаталла бизде.

1957 ДЖЫЛНЫ ЭСГЕРЕ

Отоуну мюйюшюнде джангкъылыч

Акъ чилле джаулугъу бла башында.

Балий терек да чыммакъ акъ чакъгъанды

Юйюмю арбазында.
«Джаз келгенди» деб, бир къанатлы

Джырлайды акъ чакъгъан терекге къонуб.

Огъесе, ол сёзюммюдю-ёзюммюдю мени

Учуннган-учхан – къанатлы болуб?

Ол бир дуниядан къайытыб келиб,

Джангыдан юй, Эл къураб,

Къайыталмазлыкъланы да разы этген,

Ата джуртунда той-оюн этген –

Чексиз бушууну джумшатхан къууанчды.

(аладан тюбелек къутулургъа болмаса да мадар,

аланы унутургъа болмаса да мадар)

Джашау байрагъын ёрге тутуб,

Той-юн этген – насыбды.
Зулмуну, терсликни хорлагъан кибик,

Ёлюмню, къайгъыны хорлагъан кибик,

Къачны, къышны хорлагъан кибик,

Джаз келгенди джуртуна къайытхан халкъгъа.

Алай а – бюгюн джазды арбазда.

Кёк да джашнай, джылайды бюгюн,

Джюрек да джылай, джырлайды бюгюн –

Кюн тюбюнде джауады джангур, барады къууанч.
Бу биринчи джазды, биринчи тойду туугъан джерде,

Къууанч, бушуу да башха тюрлюдю туугъан джерде,

Къучакъ джаябыз Минги Таудан ургъан джелге,

Тирилелле зулму къурутхан тау элле.

Ата джуртуна къайыталгъан джаралы халкъ.

Акъсакъал къартха берелле алгъыш аякъны, сёзню:

«Аллах айырмасын джуртубуздан энди бизни.

Аллах айырмасын Халкъ бла Джуртну бир-биринден.

Аллах сакъласын халкъыбызны

Къайгъыдан, сюргюнден, ёлюмден».
«Амин» дейле джыйылгъанла алгъышха.

Андан бери ёмюр джарым ётдю.

Кёб къыйынлыкъ кёрген тёлю дуниядан кетди.

Джуртда туугъан джангы тёлю ёсюб джетди.

Мени уа башым къалыбды къайгъыгъа, сагъышха.
Энтда айырыргъа кюрешелле халкъымы джуртундан.

Тауларыбыздан айырыргъа кюрешелле бизни,

Туугъан джерибизни сыйырыргъа кюрешелле бизден,

Башхала бла къатышдырыб, сюрюу этерге кюрешелле бизни,

Динсиз, тилсиз, тарихсиз, тёресиз-адетсиз къояргъа

Кюрешелле бизни,

Миллет ангыбызны, тарих эсибизни

Тунчукъдурургъа, къурутургъа кюрешелле бизни.

Джуртубузда да «джюз халкъны» бири болабыз деб,

Чакъырылмагъан къонакълагъа, калаклагъа тенг болабыз деб.
Къайда хылымылыны кесибизге барабыз алыб.

Айырмайбыз халал-харам, сууаб-гюнах.

Тыйгъыч джокъду ичкичиликге, хаулеликге –

Намыссызлыкъ кючлей барады халкъны.

Къутхарлыкъ кимди, неди аны?
Халкъ кеси тыймаса кесин,

Кёрген палахларын эсгериб, джыймаса эсин,

Джангы палахлагъа тюберикди,

Гюнахларын къаны бла, джаны бла тёлерикди.

Джангыдан чачылыб, тюк-тюк боллукъ эсек,

Не да Ата джуртубузда тюб боллукъ эсек?
Джутулуб, орус-орман болуб кетерик эсек,

Джандет джуртубузгъа башхаланы бий этерик эсек,

Сора къаллай эркишибиз, адамбыз, муслиманбыз биз?

«Адам», «Халкъ» атлагъа тыйыншлыбызмы биз?

Деу нартлагъа, ата-бабалагъа тыйыншлыбызмы биз?

Бу мийик джуртха, Минги Таугъа тыйыншлыбызмы биз?

Чолакъ Сталин тюшеди эсиме,

Аладан къутулуб, бюгюнлеге джетген халкъым – дайым эсимде.

Алай а, бюгюн да ёлюм къоркъуугъа тюшгенди халкъым,

Биягъынлай ёлюм базманда чайкъалады халкъым.
Къралны, хоншуланы терслегенни да къояйыкъ,

Джылагъанны, тарыкъгъанны да къояйыкъ –

Эркишилигибизни, муслиманлыгъыбызны,

адамлыгъыбызны, халкълыгъыбызны

Сынагъан бир сынау заман къайытыб келгенди:

Тыйыншлы эсек – ол сынаудан ётербиз,

Тюл эсек а – джер тюбюне кетербиз.
Хар адам, хар халкъ кеси джазады джазыуун.

Джазмаса уа – башхала джазалла аны.

Халкъым, кесинги ёлтюртме, кесинги да ёлтюрме.

Мындан сора сеннге бир сёз да айтырыкъ тюлме.

Ёлюрге излей эсенг – ёл.

Айтдым, кюрешдим, гюнахдан чыкъдым –

Хакъ джолда барыргъа унамай эсенг сен,

Башхалагъа да кюреме гюнахны.

Терслесенг да Ибилисни, Адамны, Аллахны,

Сен кесингсе кёр къазгъан кесинге.

Сени да, кесими да къутхарыргъа кюрешдим –

Сёлешдим, кюрешдим, сермешдим.

Ким биледи, энтда талай джаудан, амантишден къан алырма,

Ёлсем, инша Аллах, шейитге саналырма.
Алай а, къабырда да табмазма тынчлыкъ,

Кеси кесиме этерме гурушха.

Аллахдан тилерме: тирилт да, ызыма къайтар –

Джангыдан кирирге излейме урушха

Хакъ ючюн, Адам ючюн, Халкъ ючюн.
Джашай, ёле, тириле,

Хорлагъынчы сермешиб турурум келеди

Хакъ ючюн, Халкъ ючюн, Адам ючюн.