- қамқорлыққа алынушының жеке басының жағымды жақтарына сүйену; - қамқорлыққа алынушыға деген көзқарастың объективтілігі; - құпиялылық. Әлеуметтік-педагогикалық іс-әрекеттің мәніне ену үшін біз оның құрылымын талдауға жүгінеміз:
Социально-педагогическая деятельность
Цель субъект +Объект- содержание формы, результаты
методы деятельности средства
Кең мағынада, әлеуметтік-педагогикалық іс — әрекеттің мақсаты-мамандардың арнайы дайындалған және жүйелі түрде жүргізілген іс-қимыл жүйесін жүзеге асыру нәтижесінде пайда болған адамда (немесе адамдар тобында) күтілетін оң өзгерістер. Тар мағынада, әлеуметтік педагогтың кәсіби қызметінің мақсаты — қамқоршыға кешенді әлеуметтік-психологиялық-педагогикалық көмек көрсету, жеке өсу үшін қолайлы жағдайлар жасау, оның өмір сүру кеңістігінде қамқоршының құқықтарын қорғау.
Әлеуметтік-педагогикалық процесте мақсаттың өзі ғана емес, сонымен бірге оның қалай анықталатыны да маңызды. Бұл жағдайда мақсат қою процесі туралы айтуға болады. Педагогикалық ғылымда мақсат қою үш компонентті білім ретінде сипатталады, оның ішінде:
- мақсаттарды ұсыну және негіздеу;
- оларға жету жолдарын анықтау;
- күтілетін нәтижені жобалау.
Мақсат қою, егер ол келесі талаптарды ескере отырып жүзеге асырылса, сәтті болуы мүмкін;
- диагностикалау (әлеуметтік-педагогикалық процеске қатысушылардың қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін үнемі зерделеу негізінде мақсаттарды ұсыну, негіздеу және түзету);
- шынайылық (Нақты жағдайдың мүмкіндіктерін ескере отырып, мақсаттарды ұсыну және негіздеу);
- сабақтастық (әлеуметтік-педагогикалық қызметтің әрбір кезеңінде өзара байланысты мақсаттарды ұсыну және негіздеу);
- нәтижелілік (мақсатқа қол жеткізу нәтижелерін бақылау);
- бірегейлік (әлеуметтік-педагогикалық процестің барлық қатысушыларының мақсатты эмоционалды және ұтымды деңгейде қабылдауы).
Іс жүзінде, әлеуметтік мұғалім көбінесе қамқоршының жеке мақсаттары мен оның қоршаған ортасының топтық мақсаттарының органикалық үйлесімі мәселелерін шешуге мәжбүр болады; белгілі бір жұмыс кезеңінде балалардың, ата-аналардың, мұғалімдердің, әртүрлі профильдегі мамандардың өзара әрекеттесуін ұйымдастырудағы мақсаттардың үйлесімділігі.
Әлеуметтік педагогтың жұмысындағы шартты мақсат қою келесі кезеңдермен ұсынылуы мүмкін:
* әлеуметтік - педагогикалық процеске қатысушылар орналасқан бастапқы жағдайды диагностикалау;
* алдағы іс-әрекеттің мақсаттары мен ықтимал нәтижелерін модельдеу;
* педагогтердің, әртүрлі бейіндегі мамандардың, балалардың, ата-аналардың бірлескен мақсатты белгілеу қызметін ұйымдастыру;
* мақсаттарды нақтылау, проблемалық жағдайдың себептері, ерекшеліктері туралы жаңа ақпаратты ескере отырып, бастапқы идеяларға түзетулер енгізу;
* мақсаттарға қол жеткізу бойынша әлеуметтік-педагогикалық іс-әрекеттер бағдарламасын жасау, оны іске асыру тәсілдерін (жолдарын) анықтау.
Осылайша, кәсіби қызметтегі мақсат қою-бұл әр кезеңде, әлеуметтік-педагогикалық жұмыстың әр буынында айқын немесе жасырын болатын күрделі операцияларды (талдау, синтез, болжау) қамтитын көп деңгейлі ойлау процесі.
Әлеуметтік мұғалімнің алдында тұрған нақты практикалық мәселелердің бірі-мақсаттарды ғана емес, сонымен қатар кәсіби қызметтің міндеттерін де анықтау.
Әлеуметтік-педагогикалық қызметтің міндеттері ең жақын
әлеуметтік өмірдің нақты мәселелерін шешу перспективасы. Бір мақсат
бірнеше бағыт (профилактикалық, оңалту, құқық қорғау және т.б.) бойынша міндеттерді іске асыру арқылы қол жеткізуге болады. Әлеуметтік педагогтың кәсіби қызметінің міндеттерінің ішінде мыналарды бөлуге болады:
- қамқорлықтағы адамның дене, психикалық, адамгершілік, әлеуметтік денсаулығын сақтау, нығайту үшін жағдай жасау;
- қамқорлыққа алынушының адамгершілік қасиеттерін, әлеуметтік маңызды бағдарларын, өмірлік өзін-өзі анықтау ұстанымдарын қалыптастыру және дамыту;
- микросоциумның баланың дамуына тікелей және жанама әсерін болдырмау, жою;
- қабілеттерді дамыту, қамқорлықтағы адамның мүмкіндіктерін іске асыру үшін микросоциумда қолайлы жағдайлар жасау;
- қамқорлыққа алынушының әлеуметтік бейімделу процесін оңтайландыруға бағытталған профилактикалық, оңалту шаралары жүйесін іске асыру.
Қойылған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізуді қамтамасыз ететін әлеуметтік-педагогикалық қызметтің мазмұны көбінесе әлеуметтік педагогтың мамандануына, жұмыс орнына байланысты болады. Ең жалпы түрде оның келесі компоненттерін ажыратуға болады:
-қамқорлықтағы адамның жеке ерекшеліктерін, микроортаның әлеуметтік-педагогикалық әсерін жүйелі зерделеу;
-кәсіби (жеке-іскерлік) байланыс орнату, көмекке мұқтаж адаммен (топпен) өзара іс-қимыл жасау;
- өзін-өзі жүзеге асыру процесінде жеке тұлғаның тәуелсіздігін белсендіру тәсілдерін әлеуметтік-педагогикалық басқару;
- әлеуметтік-педагогикалық қорғаншылық және делдалдық;
- қиын, дағдарыстық, проблемалық жағдайларда жеке тұлғаны әлеуметтік-педагогикалық қолдау.
Әлеуметтік-педагогикалық іс-әрекеттің негізгі объектілері ретінде әлеуметтену процесінде көмекке мұқтаж балалар мен жастар ерекшеленеді, бұл санатқа интеллектуалды балалар кіреді,
толыққанды әлеуметтік тәрбиенің жетіспеушілігі салдарынан туындаған нормадан педагогикалық, психологиялық, әлеуметтік ауытқулар, сондай - ақ физикалық, психикалық, интеллектуалды даму бұзылыстары бар балалардың саны өте көп (соқыр, саңырау, церебральды сал ауруымен ауыратын балалар-церебральды сал ауруы, ақыл-есі кем және т.б.). Бұл балалардың барлығы қоғамның ерекше қамқорлығын талап етеді.
Әлеуметтік-педагогикалық қызмет субъектісі көп өлшемді, мекемелердің, ұйымдардың, мамандардың баланың әлеуметтік мәселелерін шешуге қатысудың үш деңгейі бар:
* жетекші (әлеуметтік педагогтар, әлеуметтік қызметкерлер, балалар мен жасөспірімдерді әлеуметтік қорғау жүйесінің әлеуметтік - педагогикалық орталықтары, мемлекеттік билік органдары);
* ілеспелі (Денсаулық сақтау, ішкі істер, әлеуметтік қорғау, спорт, мәдениет мекемелері, ұйымдары және мамандары, қоғамдық ұйымдар) ;
* жетекші мекемелердің, ұйымдар мен мамандардың балалар мен жасөспірімдерге әлеуметтік көмек көрсету міндеттерін іске асыруына жанама ықпал ететін (қаржы-экономикалық ұйымдар, тамақ және жеңіл өнеркәсіп мекемелері және т. б.)
Нәтижесі-студенттердің дамуы: олардың жеке, жеке жетілуі, жеке тұлға ретінде қалыптасуы.
Достарыңызбен бөлісу: |