А. Понкилотермді (грек. пойкилос - əртүрлі, əрқилы, therme – жылу)
топқа қатысты: микроорганизмдер, өсімдіктер.
Б. Өз денесіндегі температураны белгілі өзіне қолайлы деңгейде сақтай
алатын организмдер тобын – гомойотермділер деп атайды (олар: құстар мен
сүтқоректілер).
Понкилотермді организмдердің өз тіршілігінің генетикалық (тектік)
бағдарламасын орындау үшін сыртқы ортадан белгілі бір температура
жиынтығын (суммасын) алуы қажет. Бұл өз кезегінде сол ағзаға əсер ететін
температура жиынтығын құрайды. Бұл жиынтық əр өсімдік түріне немесе
оның жекелеген дарағына, болмаса басқада өкіліне əр мəнді. Мыс.: қоңыржай
аймақта бұршақ, беде тұқымдарына ең төменгі «табалдырықты» температура
0
0
- тан +1
0
C; ал біршама оңтүстіктік дақылдарда (мəдени өсімдіктерде):
жүгеріге, тарыға - +8 – 10
0
C, финник пальмасының тұқымы +30
0
C өнеді.
Əсерлі
температура
жиынтығы
мына
төмендегі
формуламен
айғақталады:
Əсерлі температура жиынтығы → Х = (T – C) * t
0
Т – сыртқы орта температурасы; С – табалдырықты дамудың
температурасы;
ƏДЕБИЕТТЕР
Негізгі
7. И.М.Культиасов.
Экология
растений.
Изд-во
Московского
университета 1982.384с.
8. Т.К.Горышина. Экология растений. Москва. Высшая школа. 1979 год
9. А.П.Шенников Экология растений. Государственное изд-во. Советская
наука Москва. 1950 год
Қосымша
11. Г.И.Поплавская. Экология растений. Изд-во АН СССР. 1948 год
12. И.Г.Серебряков. Экологическая морфология растений. М. Высшая
школа.1962 год.
13. Э.Пианка. Эволюционная экология. М.1981 год.
14. И.Н.Пономарева. Экология растений с основами биогеоценологии.
М.1978 год.
15. Н.С.Михайловская. Строение растений в связи с условиями их жизни.
М.1977 год.
|
