Windows ж‰йесін басќаруда ќолданылатын ќ±ралдар

2. Windows ж‰йесін басќаруда ќолданылатын ќ±ралдар.

Клавиатураны басќару ќ±рылѓысы ретінде пайдалану ‰шін сол ж‰йедегі командаларды орындайтын клавиштер комбинациясын білу ќажет.

Windows ж‰йесінде ж±мыс істеу тышќан арќылы оњай басќарылады. Тышќанда єдетте екі не ‰ш кнопка болады. Сол жаќ кнопкасы –негізгі ж±мыс істейтін, оњ жаќ кнопкасы-ќосымша, ортањѓысы-программаланатын деп аталады.

Тышќан арќылы мынадай операцияларды орындауѓа болады:

• 
  зависание (асылып т±ру);
  
• 
  щелчок (басу, шерту);
  
• 
  двойной щелчок (екі рет жылдам шерту);
  
• 
  щелчок правой кнопкой (оњ жаќ кнопкасы арќылы шерту);
  
• 
  перетаскивание (орнын ауыстыру);
  
• 
  протягивание (созу не кішірейту, µлшемін µзгерту);
  
• 
  специальное перетаскивание (оњ жаќ кнопка арќылы арнайы орын ауыстыру)
  

1. Ж±мыс столы, оны баптау.

2. Басќару панелі.
1. Ж±мыс столын баптау.

Ж±мыс столын баптау ‰шін Пуск НастройкаПанель управленияЭкран командалар тізбегін не тышќан кµрсеткішін ж±мыс столыныњ бос жеріне єкеліп оњ жаќ кнопкасын басќанда шыѓатын контекстік мєзірдегі Свойства командасын тањдаѓанда шыѓатын Свойства: Экран деген терезеде Фон, Заставка, Оформление, Эффекты, Web-страницы, Параметры деген тізімнен керектісін тањдау арќылы ж‰зеге асады.

ПускНастройкаПанель управления командалар тізбегін орындаѓанда Панель управления терезесі ашылады. Б±л терезеде Windows ж‰йесін баптаушы элементтер жинаќталѓан.

Система – 4 ќосымша командасы бар Свойства:Система деген терезені ашады. 1-ші командасы Общий . М±нда б±л ќандай компьютер, Windows-тыњ ќандай версиясы орнатылѓан, оперативті жады ќанша, т.б. мєліметтер кµрсетілген. 2-ші командасы Устрйства. М±нда компьютерге орнатылѓан ќ±рылѓылардыњ драйверлерініњ тізімі кµрсетілген. Драйверлердіњ жаѓдайын, версиясын кµру ‰шін аттарыныњ ‰стіне тышќан кµрсеткішін єкеліп кнопканы екі рет басу керек. Егер ондаѓы ќандайда бір белгі ќызыл крестикпен белгіленсе, онда ќ±рылѓыныњ ќосылмаѓаны. Егер ќ±рылѓы басќа ќ±рылѓылармен конфликте болса, не д±рыс істемей жатса, онда олардыњ белгілерініњ ‰стінде сары леп белгісін байќауѓа болады.

1. Файл ±ѓымы, файл аты.

2. Папка, оныњ негізгі ќызметі.

3. Проводник терезесі.

Магниттік дискілерде саќталатын барлыќ информация файл деп аталатын байттар жинаѓы т‰рінде беріледі.

Файл – ќатты немесе иілгіш магниттік дискілерге жазылѓан атауы, µлшемі бар байттар жиынтыѓы.

Жалпы айтќанда файл б±л, бір программа, не бір текст, не бір сурет ќысќаша айтќанда бір типтегі берілгендердіњ кез- келген жиынтыѓыныњ дискіде саќталуы.

Єр файлдыњ аты болуы керек. Атсыз файл болмайды. Файл аты екі бµлімнен т±рады: файлдыњ µз аты жєне кењейтпесі.

Файл атыныњ ±зындыѓы MS DOS ж‰йесінде 8 символдан аспауы керек болѓан, ал WINDOWS ж‰йесінде 256 символѓа дейін пайдалана беруге болады, ал кењейтпесініњ ±зындыѓы 3 символдан аспау керек. Файл аты мен кењейтпесі н‰кте арќылы ажыратылады.

Файл атын жазуда MS DOS ж‰йесінде латынныњ ‰лкен, кіші єріптері, цифрлар, WINDOWS ж‰йесінде латынныњ, орыстыњ ‰лкен, кіші єріптері, цифрлар, сондай-аќ кейбір ќызметші сµздер символдар ќолданылады.

• 
  минус
  

$ доллар белгісі

# номер

& амперсанд

! леп белгісі

% процент белгісі

~ тильда

() {} жай жєне фигуралы жаќша

.sys, .drv, .vga, .ega т.б. – сыртќы ќ±рылѓылардыњ драйверлері, б±лар арќылы компьютер т‰рлі мониторлармен, клавиатурамен, принтермен, тышќанмен, орыс-ќазаќ алфабитімен ж±мыс істеуге бейімделеді.

.bat –MS DOS операциялыќ ж‰йесінде жазылѓан командалыќ файл.

.txt, .doc, .wri, т.б. –текстік файлдар.

.com, .exe –DOS-тыњ басќарумен тікелей орындалатын файл.

.BAS –Бейсик тілінде ќ±рылѓан программа.

.pas –Паскаль тілінде ќ±рылѓан программа.

.bak – орындалатын файлдыњ резервтік кµшірмесі.

Ескерту

• 
  Компьютердіњ клавиатура, монитор, принтер ќ±рылѓыларына стандартты атаулар берілген. Мысалы:
  

. PRN (PRINTER)- принтер

Пайдаланушыныњ б±ларды µз файлына кењейтілу ретінде енгізуі м‰мкін емес.

• 
  бір режимде, мысалы Бейсикте, не WORD-та ќ±рылатын екі т‰рлі файлѓа бірдей ат берілмеуі тиіс, себебі біріншісін екіншісі жойып жібереді.
  

Винчестерге (ќатты диск) С деген ат беріледі. Винчестерлердіњ аты оныњ санына байланысты ма? Жоќ. Ќазіргі винчестерлердіњ сиымдылыѓы бірнеше ондаѓан Гбайт болып жатыр. Ілгері MS DOS ж‰йесі сиымдылыѓы 32 Мбайтан кµп винчестермен ж±мыс істей алмаѓан. Б±л ќиындыќтан шыѓу ‰шін винчестерді сиымдылыѓы 28-32 Мбайт болатын логикалыќ дискілерге бµлген. Б±л логикалыќ дискілер С, Д, Е, ... деген атаулар алды. Осылайшаша бір винчестер болѓан к‰нніњ µзінде логикалыќ дискілердіњ саны бірнеше болды. Ќазір кµбінесе винчестрлерді С, Д деп екі бµледі. С логикалыќ дискісі ж±мысшы диск, ал Д логикалыќ дискісі файлдардыњ резервтік кµшірмесін, дистрибутивтерді саќтайтын диск ретінде ќолданылады.

Папка (каталог)-арнайы ат берілген файлдар тобы. Оѓан дискіге жазылѓан єр файлдыњ аты, ќанша байт орын алатыны, дискіге енгізілген календарлыќ датасы, уаќыты тіркеліп ќойылады. Б±л тіркеліп ќойлатын жазуларды файл сипаттамасы деп атайды.

Каталогты файл атауларын жинаѓыш жазу столыныњ суыртпасы сияќты кµзге елестету м‰мкін.

Т‰рлі режимдерге арналып дискіде ашылатын каталогтар кµп болуы да м‰мкін. Олардыњ атауларын жазылѓан дискіні негізгі не т‰бірлік каталог деп, онда жазулы каталогты ішкі не баѓыныњќы каталог деп атайды.

Бір каталогтыњ ішіне екіншісін, екінші каталогты ішіне ‰шіншісін ендіріп ќоюы да м‰мкін т.с.с. М±ндай ќ±рылымды каталогтар аѓашы деп, єр каталог, оѓан ендірілген ішкі каталогпен салыстырѓанда, бірінші дењгейлі деп аталады.

Операциялыќ ж‰йеніњ негізі єрекеттерініњ бірі – каталог ќ±ру, файлдар жазылатын дискініњ орындарын белгілеу, оларѓа файдарды жазу не олардан оќу, файлды бір дискіден екінші дискіге кµшіру, оѓан жања ат беру, не оны жою.

Дискілік файлдарды жєне операциялыќ ж‰йеніњ файлдармен ж±мыс істеу тєсілдерін файлдыќ ж‰йе деп атайды.

Ескерту. Екі т‰рлі каталогќа атаулары бірдей болатын файлдар мен ішкі каталогтарды жазу да м‰мкін. Операциялыќ ж‰йе оларды єр т‰рлі деп ќабылдайды.
3. Проводник терезесі.

Папкалармен жєне файлдармен ж±мыс істеуге арналѓан терезені ПускПрограммыПроводник командалары арќылы немесе SHIFT клавишін бір ќолмен басып т±рып ж±мыс столындаѓы Мой компьютер белгісіне тышќан кµрсеткішін єкеліп сол жаќ кнопкасын екі рет жылдам басу арќылы шаќырамыз. Терезе кµрінісі суреттегідей болады.

Керекті папканы аѓымдыќ ету ‰шін тышќан кµрсеткішін папка атыныњ ‰стіне єкеліп сол жаќ кнопкасын екі рет жылдам басу керек. Ішкі папкадан бірінші дењгейлі папкаѓа µту ‰шін ќ±ралдар панеліндегі Вверх кнопкасын басу керек.

Мысалы С:\Мои документы папкасыныњ ішінен жања папка ќ±ру керек:

1. 
   С дискісіндегі папкалар тізімі кµрсетілген бµлікте жања папка ќ±рылатын папканы аѓымдыќ етеміз, яѓни Мои документы папкасын аѓымдыќ етеміз.
   
2. 
   Кµлденењ мєзірдегі ФайлСоздатьПапку командасын орындаймыз. Мои документы папкасыыныњ мазм±нын жаѓында Новая папка деген жазу кµрінеді.
   
3. 
   Новая папка дегенді µшіріп клавиатурадан жања ат жазып тышќан кнопкасын екі рет шертеміз не Enter клавишін басамыз.
   

Мысалы, Мои документы папкасындаѓы Инф13.doc файлын Student папкасына кµшіру керек болсын:

1. 
   Мои документы папкасын аѓымдыќ етіп Инф13.doc файлын белгілеп аламыз.
   
2. 
   Кµлденењ мєзірдегі ПравкаКопировать командасын немесе ќ±ралдар панеліндегі Копировать кнопкасын басу.
   
3. 
   Student папкасын аѓымдыќ етіп кµлденењ мєзірдегі немесе ќ±ралдар панеліндегі Вставить командасын орындау.
   

1. 
   Керекті папканы аѓымдыќ етіп кµшірелетін файлды не файлдар тобын белгілеп алу.
   
2. 
   Копировать командасын орындау.
   
3. 
   Дискетті салу. Папкалар тізімі кµрсетілген бµлікте Диск3,5(А) дегенді аѓымдыќ етіп Вставить командасын орындау.
   
4. 
   С дискісін не оныњ ішіндегі кез-келген папканы аѓымдыќ ету, одан соњ дискетті алу.
   

Файлдардыњ орнын ауыстыру ‰шін жоѓарыдаѓы кµшіру єрекеттеріндегі Копировать командасыныњ орнына Вырезать командасын орындау керек.

1. 
   ¤шірелетін папканы, файлды немесе файлдар тобын белгілеп алу.
   
2. 
   Ќ±ралдар панеліндегі Удалить кнопкасын не Delete клавишін басу.
   

Файлдыњ контекстік мєзірі арќылы да файлды кµшіруге, атын ауыстыруѓа, µшіруге болады.