Лекция: 45 сағат Семинар: 15 сағат СӨЖ: 60сағат обсөЖ: 60 сағат Барлық сағат саны: 180

Қытай 1945-1950 ж.ж

Қытай 1950-1960 ж.ж

Пайдаланатын әдебиеттер:

Негізгі әдебиеттер:

Новейшас истории стран Азии и Африкии. ХХ в.Учебник дли студ в ВУЗОВ в 3ч Под ред. А.М.Родригеса. М, 2001.

Галенович Ю.М. Цзян Чжунчжэн, или неизвестный Чан Каиши М, 2000.

Екінші әлем соғысы аяқталғанан кейін Қытайдың алдында шыққан басты мәселе бірігу болды. Ехо негізгі күш-ҚКП-сп млн. Гоминодан үстемдік үшін күрес бастады. 1946ж мамыр айына дейін келісім бойынша Маночтурии аймағында кеңестен әскер сақталды.

ҚШТЖ (оның атауы Қытай –Чаньчун тегнор жолы) КСРО мен Қытайдың Бөрігөкен басқатуда болды.

1945ж соңында КСРО. Улыбритания. АҚШ сыртқы істер министрлігімен кездесуінде Қытайдың азаматтық соғысты болдырмау туралы шншім қабылданды. Осы кезде ішкі Қытай диалай қалпына келтіріліп 1946ж 10/01 жұмысын бастады. Опан қатысушылар Қытай Республикасының Мемлекеттік кеңесін құру туралы шешімге келді.

1946 ж Госминодан әскер компарти бақылауында аудандарға шабуыл бастады. Елде қайтадан азаматтық соғыс басталды. Оның барысында камунистер партйзандық соғыс тахтикасын қолданды,

АҚШ Чан Каишиге көмек көрсетуді жоспарлады. 1947ж Қытайда АҚШ-ң 100 мыңдық әскері болды. АҚШ экомилігі қарудың соңғы түрлерін жеткізіп отырды. 1947ж шілде-тамыз айларында Голинодан Тайвань, Гуанчжау Батыс және Солтүстік Қытайдың т.б. аудандарында американдық әскери базалар құруға келісімін берді .

Шешуші шайқастар 1948ж соңы мен 1949ж алғашқы жартысында өтті. Комунистердің қарулы күштері төртке бөлінді. біріншісі-Пән Дахуай бастаған солтүстік-басты бөлігінде. Екіншісі –Лю Бочен-Орталық Қытайда, Үшіншісі- Чәнь И-шығыста,ол Маньчжурияда-Линь Бяо басқарған Төртінші әскер орналасты ауыр жағдайда Чан Кайни 1949 жылы қаңтардва АҚШ Ұлыбритания және КСРО-ға компартиямен келісуге делдал болуды үұсынды. КСРО басшылығы одан бас тартты. 21 қаңтар күні Кан Кайшин қытай республикасының президенттігінен кететінін жариялады. Оның міндеттері вице президент Ли Цзунч және өтті. 1949 жылы Тайванд пен Тибет ғана корпорацияның бақылауынан тыс болды. Кан Кайшин Маккаго Ұлыбританыия мен Португалияның басқа республикада болды. 1949 жылы қыркүйекте Пекинде халықтық саяси консультативтік кеңестің отырып өтті. Онда ортаның халықтық үкіметті құру туралы шешім қабылданды. 1949 жылы 1 қазанда Пекинде қытай халық республикасының құруы жарияланды. Мао Сузейдунияның халықтық демократиялық диктатурасы туралы басқармасы «жарық көрді». Бұл еңбекте М.Сузейдің қытай алдына қойған мақсатты социалистік лагерлерге алдымен КСРО-ға сүйене отырып, жететінін атап айтты.

Комунистердің табысты іс қимылдарына қарамастан қытайдың кейбір аудандарында Сепис 1950-1952 жылдарға дейін табысты 1951 ж қытайға автономияныі ауыздан реттелді, Тибет қосылды. 1949-1954 жылы өлді. Жоғары билік органын қытай халық республикасы орталық халықтық үкімет болды. Үкіметті Мао Сузиддин басқарды. Формалды түрде ОХҮколциалық болды. Өндіріс пен ауылшаруашылығы ауыр жағдайда еді, елді инфлекция өсті. Бұл кезең М.Сузейдің тек ғана КСРО-дан көмегіне жүгініп, артты. 1949 жылы соңында ал ол Мәскеуге И.Х.Сталиннің жетпіс жылдық мерей тойын келді. Осында ол 1950 жылы ақпанда дейін іс-сапармен болды.

Келіссөздер барысында Достық, Одақ өзара көмек туралы 30 жылдық мерзімді келісім жасалды. Оған қосымша ҚКР-на 300 млн-да, 50 өнеркәсіп орнынының құрылысына көмек көрсету туралы келісіммен қол қойылды.

1950 ж аграрлық қайта құру туралы заң іске асырылды, жер иелену жойылды. Ірі буржуазияның шетел капиталының мүлкі тәркіленді.

1951-1952 ж.ж. ҚКТ-ң инициативасымен формальді түрде коррупуни, бюрократизмге қарсы ал шын мәнінде ұлттық буржуазияның ролон шектеуге бағытталған идеологиялық компаниялар жүргізіледі.

1953-57 ж.ж. қытайда КСРО-ң экономикалық көмегімен алғашқы бесжылдық жоспар іске асырылды, әкімшілік-басқару жүйесінің негізгі қаланды. Кеңес Одағының көмегімен 156 өнеркәсіп объектісінің құрылысы басталды. 1957 ж оның 68-і қолдануға берілді.

1953 ж үкімет халықтан сатып алатын дәнді, техникалық дақыл, мақта өнімдері мен матаға мемлекеттік монополия енгізді. Ауылды жерлерде кооперативтер құрылды, жер шаруалардың меншігінде сақталды. 1955 ж шаруашылықтың 15 % кооперативтер қамтиды. Осыдан кейін келесі кезең яғни «жоғары типтегі» кооперативтер кезеңі басталды, онда жер, өндіріс құралдары да қоғамдық меншікте болды. Бұл кооперативтердің техникасының деңгейі мен шаруашылық әдістері артта қалған еді. Осыған қарамастан бесжылдық жылдары азық-түлік өнімі 20% артты.

1956 ж көктемде шаруаларды кооперациялау аяқталды. Бесжылдық жылдарында өнеркәсіптік өндіріс 141% арты, ҚКР-ң машина мен құрал жабдық сұранысы 60% қамтамасыз етілді, тұтыну заттар өндірісі 90% өсті.

Осы жылдары мыңдаған қытай мамандары КСРО-да білім алды немесе іс-тәжірибеден өтті (олардың арасында ҚКР төрағасы Цзян Цзэминь, 1955 ж Мәскеуде ЗИЛ-да іс-тәжірибеден өткен.

Жұмыссыздық жойылды, тұрғын үй құрылысы басталды, және сауатсыздықты жоюда бірқатар жетістіктерге қол жеткізді.

1954ж қабылданған Конституция заңды түрде мемлекеттік социалистік сипатын бекітті. Жоғарғы мемлекеттік органдар құрылымына өзгерістер енгізілді. ҚКР-ң төрағасылауазымы енгізілді, үкімет-мемлекеттік әкімшілік кеңес деп атала бастады, жоғарғы үкіметті орган-халық өкілдерінің бүкілқытайлық жиналысы жарияланды. Іс жүзінде билік барлық деңгейде компартия қолында болды.

1957 ж қарашада Мао Цзеддин делегация басшысы ретінде екінші рет КСРО-ға келді. Халықаралық коммунистік және жұмысшы партиялардың кеңесінің жұмысы барысында М.Цзедин жетекшілікке ұмтылды.

1958 ж мамырда ҚКП-ң VІІІ съезінің екінші сессиясы өтті. Онда партияның жаңа бағытты ұсынылды. Үлкен секорос, «халық коммуналар» деген жаңа ұрандар көтерілді. 1958 ж ортасынан бастап, бұрынғы кооперативтердің орнына 26 мың «халық коммуналары құрылды». Онда өндірілген өнім теңестірілді, «ұжымдық тегін тамақтану» енгізілді.

Оның салдарынан бірнеше айдан кейін еңбек өнімділігі төмендеп, кейбір аудандар аштыққа ұшырады.

Бірақ оған қарамастан М.Цзедун осы саясатты одан әрі жалғастырды. ҚКП-ң мүшелері арасында наразылық байқалды. Бірақ оларға «партияға қарсы қызмет етеді» деген айып тағылып, жұмыстан босатылды. Тибетке наразылық халықтық көтеріліске ұласты. Оны үкімет басып жаншыды, ол далай-Лама Үндістанға эмиграциялауға машқұр болды. Бұл оқиға Үндістан мен қытай арасындағы қатынастарды шиеліністірді. Осындай дағдарыс жағдайында Н.С.ХрущевҚХР-нан кеңес мамандарын елге оралуын талап етеді. Сондықтан М.Цузедин өзінің саяси қателерінде КСРО-ны айыптайды.
ЛЕКЦИЯ 16. Қытай.

Жоспары:

«Мәдени революция» ( 1966-1976 жж)

Қытай қайта құру жылдарында.

Пайдаланатын әдебиеттер:

Негізгі әдебиеттер:

Новейшас истории стран Азии и Африкии. ХХ в.Учебник дли студ в ВУЗОВ в 3ч Под ред. А.М.Родригеса. М, 2001.

Новейшая история Китая 1917-70 М.,1972.

Промышленность К.Н.Р М.,1979.

Лекцияның мәтіні:

60 ж бас осы бағыттың олқылықтарын жоюға бағытталған әрекеттер жасалды. 1961 ж бас өткен ҚКП-ң ОҚ-ң пленумында «реттеге, нығайту, орнын толтыру» бағыты жарияланды. Жаңа ішкі саясатқа Лю Шаоцим мен Дэн Сяопин басшылық етті.

Әскери құрылысқа көп көңіл бөлінеді. Қытай ядролық бағдарламасын іске асыруға көп күш жұмсады, 1964 ж ол атом бомбасын жасап шығарды.

1958 ж бастап ҚКР-ң сыртқы саяси бағытты да өзгере бастады. КСРО мен ҚКР-сы арасындағы қатынастар нашарлай бастады.

60 ж бас. бастап ресми сыртқы саяси бағыттың негізін «аралық аймақ теориясы» аясында КСРО мен АҚШ қарсыласуына ҚКР «үшінші күш» ретіндегі ролі жарияланды.

Осы бағыт 70 ж басына дейін сақтылды.

1966ж мамырда ҚКП-ң ОҚ-ң Саяси бюросының отырысында «мәдени революцияның» негізгі идеялары жариялайды. Ол үшін кезеңге бөленеді алғашқысы 1966-1968 ж.ж. екіншісі 1969-1973 ж.ж. үшіншісі 1974-76 ж.ж.

Көптеген партия қызметкерлері қуғынға ұшырады.

70 ж бастап халықаралық аренеде ҚКР мен АҚШ позициялары жақындала бастады.

1972 қытайға алғаш рет ресми іс-сапармен АҚШ президенті Р.Никсон келді. Оның нәтиже сонда Шанхай коммюникесоне қол қойылды, онда екі елдің әр түрлі салаларында ынтымақтастықты жалғастыру туралы айтылған. Осы бағыт 70 ж соңында дейін сақталды.

1976ж 9-қыркүйекте 83 жаста М.Цэдун 6 қайтыс болды. Осыдан кейін Қытайдың кәзіргі заман тарихында жаңа кезең басталды. Мао ҚХР-н дағдарысы қалдырды. Ресми көрсеткіштер бойынша елде 20 млн толық жұмыссыздар, 8млн жұмыс іздігендер; 100 млн адам аштықта ошао сүрді. Мемлекеттер корас жан басына шақанда 220дол. құрады.

Кең көсемде экономикалық қайта құруды жүргізу туралы 1978ж желтоқсанда ҚКП-ң ОҚ-ң үшінші Пленумында Дән Сяпин ұсынысымен мииоси қабылдады өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, ғылым мен техникада, әскери салада.

Бұл бағдарламаны жүзеге асыру көп қиындықтарға тап болды, оларды жою үшін бүкіл экономикалық жүйені радикалды түрде жаңалап, оған мемлекеттік билік қолдау көрсетуі қажет еді.

1979 жылы КОБЖ сессиясында үш жыл ішінде халықтың шаруашылық жүйесін тұрақтандыру міндеті қойылды. Осы қайта құрулар енді нәтижесін берді. Алтыншы бес жылдық кезеңінде (1981-1985 ж.ж) өнеркәсіп өндіріс жыл сайын 11% өсті. Қала, ауыл өрісі 1980 жылдары 2 есе өсті.

1980 жылдары ортасында ауылшаруашылық өнімнің бәсеңдеді, баю мен инфлякция өсті. Осы жағдайда 1987 жылы күзде ҚКП-ң XІІІ съезі өтті. Онда ҚХР-ғы социализмнің бастапқы кезеңін құру турасы жасалды.

Ол тұжырымдамаға байланысты қытай үш кезеңнен өту қажет. 1990 жылға дейін ұлттық қарас (1980 ж салыстырғанда) екі есе өсіп қытай халқы азық-түліктің негізгі түрлерімен киіммен қамтамасыз етіледі.

Екінші кезеңі 2000ж дейін ұлттық қарас тағы да 1990 ж салыстырғанда екі есе өсіп, халық «орта деңгейге жетеді.

Соңғы кезең 2049 ж (қытай халық республикасының 100 жылдығы) - әлемдегі көрсеткіштер бойынша орта дамыған елге айналды.

80 ж.ж. ортасынан бастап қытай қоғамында демократиялық бағыт күшейді. Сауламумның саяси жүйесінен либерализациялау талаптары өсті. 1989 ж Пекинде оппозициялық студенттік қозғалыс ашық көтеріліс ұйымдастырылды. Демонстранттарға қарсы әскер жұмсалды.

70 ж.ж. соңынан бастап КСРО мен ҚКР арасындағы қатынастар жақсара бастады. ҚКР мен АҚШ арасындағы байланыстар да кеңейді. 1977ж ҚКР мен Жапонии арасында бітімге қол қойылды.

80 жыл ортасынан бастап қытай үкіметтікөп полюсті әлеми туралы тұжырымдаманы талап шықты. Онда қытай тек ғана Азияда емес бүкіл әлемде «күш орталығына» айналуына тиісті. Бұл идеяны дамытуда қытайға 90 ж.ж. екінші жартысынан бастап Ресей қолдау көрсетуде.
ЛЕКЦИЯ 17. Жапония

Жоспары:

1. Соғыстан кейінгі аккупациялық режим (1945-1952 жж)

2. Жапония пост аккупациялық кезеңде (1952-1960)

3. Саяси – экономикалық дамуы (60ж орт – 90ж)

4. Экономикалық дамуы (1980 80ж)

Пайдаланатын әдебиеттер:

Негізгі әдебиеттер:

1. Кузнецов Ю.Д. и.др.История Японии. М.,1988.

Қосымша әдебиеттер:

Дружинин Н.Л. Япония: экономическое чудо Спб.2003.
Лекцияның мәтіні:

КСРО Жапонияға қарсы соғысқа көрісіп, оны жеңгеннен кейін, Жапония Потсдам конференциясының капитулеция туралы шартын қабылдады. Осыдан кейін Жапонияны американ әскері аккупациялады. Осы уақыттан бастап 1952 жылы

Сан – Франциско бітімі күшіне енгенге дейін елдегі жоғарғы билік АҚШ қолында болды.

Одақтас держафалардың Жапонияға байланысты саясаты 1945 жылы 26 шілдедегі Потсдам декларациясында белгіленді. Декларацияда Жапонияда әскердің жойылуы, демократиялық бағыттың қайта өркендеуі мен нығаюына , сөз, ар – ождан бостандықтары мен адам құқықтарын құрметтеудегі барлық елдегілерді жою талаптары қойылды.

АҚШ мұнда жапон императорының басшылығымен ескі мемлекеттік аппаратты сақтады. Оны тазарту арқылы американдықтар өздеріне қолайлы бюрократиялық басқару жүйесін құрды. АҚШ барлық маңызды мемлекеттік функцияларды өз қолына алды: қаржы, мемлекеттік бюджетті белгілеу, сыртқы сауда, сот және комициялық аппаратты бақылады. Парламенттің заң шығарушы билігін шектеді. Жапон үкіметі басқа елдермен байланыс орнату құқынан да айырылды, сыртқы саясатта аккупациялық билік қолында болды.

1945 жылы қыркүйекте әскер, ұлтшыл ұйымдар таратылды. Жұмысшыларға кәсіподақ құру құқы берілді, білім жүйесі демократияланды, абсолютизм жойылды, әйелдер құықтары теңестірілді, экономика демократияланды. Дзсит ба –цц (өнеркәсіптік – қаржы концеріндері) таратылды, жер қайта құруы жүргізілді, ірі жер иелену жойылды. Синто діні мемлекеттен аластатылды, 1946 жылы 1- қаңтарда император билік басындағы әулеттің құдай тектес екендігі туралы мифтен бас тартты.

Қоғамдық және саяси қызметтен 200мың адам босатылды, 28 негізгі әскери қылмыскерлер халықаралық трибунал сотына берілді.Түрмелерден 3 мыңнан астам саяси тұтқындар бостылды.

Жапонияның капитуляциясынан кейін отставкаға кеткен Судзики кабинетінің орнына император әулетінің мүшесі бекзада Хигасихуни басқарумен жаңа үкімет құрылды.ол барынша ескі Жапонияның атрибутихасын сақтап одақтық державалардың шараларын шектеуі керек еді. Бұл үкімет 1945 жылы қазан айына дейін басқарды да оның орнына проамерикандық бағыттағы Сидэхаро кабинеті келді. Осы кабинет басқарған жылдары негізгі қайта құрулар жүргізілді, алғашқы соғыстан кейінгі парламентке сайлау өтті.

Жапонияның мемлекеттік құрылымын өзгертудегі маңызды іс – шара 1946 жылы 3 қарашада жаңа Конститутцияның қабылдануы. Ол 1947 жылы 3 – мамырда заң күшіне еніп осы күнге дейін Жапонияның негізгі заңы. Конститутция абсолюттік монархияны, оны “ұлттық бірлікке ену символы” етіп жариялады.

Жаңа заң бойынша ерлер де әйелдерде азамат болып есептелді. әйелдер мен құқықтары теңестірілді.

Парламенттің жоғарғы палатасы – кеңесшілер палатасы сайланатын болды. Төменгі өкілдер палатасының жоғарғы мен салыстырғанда құқықтары тең болды. Өкілдер палатасында басымдылыққа ие болған саяси партия премьр – минстрді тағайындауға құқылы болды. Егерде екі палатада да басым болса онда заңдарды өзгерту туралы ұсыныс жасай алады.

1949 жылы дитон экономиканы қалпына келтіру әрі монополияларға несие және американдық көмек беру бағытты бойынша жүрді.Бірақ бұл іс – шаралардың барлығы уақытша болғандықтан өнеркәсіпке қаржы қылған сайын елде инфляция өсті. Сондықтан 1948 жылы желтоқсанда американ үкіметі оппозициялық әскер штабына тұрақтандыру жоспарын жүзеге асыру туралы бұйрық берді. Жоспар тоғыз баптан тұрды, оған сәйкес жапон үкіметіне төмендегідей міндеттер қойылды: 1) мемлекеттік бюджетті реттеу, 2) салықты көтеру, 3) несие беруді шектеу, 4) жалақыны тұрақтандыру, 5) бағаға бақылау орнату, 6) сыртқы сауда мен шетел валютасына бақылау орнату, 7) экспорттық өндіріске қажетті материалдармен қамтамасыз етуді жақсару, 8) импортты шектеу үшін жергілікті шикізат пен тауарлар өндірісін ұлғайту, 9) азық – түлік өндіру жүйесін көтеру.

1949 жылы мамырда АҚШ –ы Жапониядан репарацил алу жоспарын жойды., осыдан кейін монополияларға қарсы заңды қайта қарады. Инфляция тоқтату, ақша айналымын тұрақтандыру, экспортты реттеу, жөніндегі іс – шаралар (“Додж бағыты”) деп аталды. ( Додж – аккупациялық күштер штабында бос экономикалық кеңесші) және Корей соғысымен байланысты үлкен мөлшердегі американ әскери тапсырыстары Жапонияның ауыр, химия өнеркәсібінің қалыпына келтіруді, экономикасының шапшаң дамуының негізін қалады.

1951 жылы қыркүйекте Сан – Франциско бітім конференциясы өтті. Сан – Франциско бітімі бойынша Жапонияның Оңтүстік Сахалин, Курии аралдары, Тайвань, Пэнхуледао аралынан бас тартқанын бекітті. Осымен қатар АҚШ пен Ж апония арасындағы қауіпсіздік келісіміне қол қойылды.

Сан – Франциско бітімі Жапониядағы аккупациялық кезеңді аяқтады.

Бұрынғы кең танымал қаржы өнеркәсіптік топтар: Мицум, Мицубиси өздерінің ұйымдасқан құрылымын өзгертті.

1955 жылы Демократиялық және либералдық партиялар бірігіп либералдық – демократиялық партиясы құрылды.

1960 жылы Жапония капиталистік әлемде АҚШ – тан кейін екінші орынға шықты. Жаңа кабинетті Ихэда Хаято басқарды. Ол ішкі саяси тұрақтылықты орнатуға бағытталған саясат жүргізді. Азаматтық елдермен байланыстырды кеңейтті, жапон капиталы азаматтық елдер рыногында орнықты. 1953- 54 жылдары дағдарыстық құбылыстардан кейін экономикалық өрлеу басталды.

1964 жылы премьер Ихэда денсаулығына байланысты отставкаға кетті. Оның орнына Сато Эйсаху келді. Оның кабинеті қорғаныс мәселелеріне көп көңіл бөлді. 1966 жылы Жапонияның қарулы күштерінің саны 247 мың адамға жетті. Сыртқы саяси бағытының негізінде АҚШ – пен әскери – саяси одақ сақталды. 1966 жылы Жапония жаңа саяси одақ АЗ- ПАК –ң құрылтайшыларының бірі болды, оның құрамына Тайвань, Оңтүстік Корея, Тайланд, Филлиппин, Австралии, Жаңа Зеландия кірді.

1968 жылы Жапония АҚШ -н кейін екінші орынға шықты. 1969 –70 жылдары ол өнеркәсіптік өндіріс көлемі бойынша да екінші орынға шықты.

1980 жылы Жапония қазіргі капитализмның негізгі орталықтарының бірі болды. Ол алтын мен валюта қоры бойынша бірінші орында жүр. Жан басына шаққандағы кіріс 1мың дол.астам. (АҚШ –та 15,5 мың дол.) Еңбек өнімділігінің деңгейі бойынша Жапония 1991 Батыс Европа елдерден артта қалдырып АҚЩ –ң деңгейінің 90% жетті.1991 жылы соңында Жапон экономикасында дағдарыс белгілері пайда болды.

1995 жылы соңынан бастап осы дағдарыстан шыға бастады.

Қазіргі Жапониялық саяси жүйесі коппартиялық парламенттік демократияға негізделген. Император мемлекет басшысы сақталған. 1993 жылы дитон бопты. ЛДП сайлауда үстемдік етіп үкімет құрып келді. 1993 жылы жазда өткен сайлауда ЛДП беделі түсіп, социалистік партия күшейді.

Сыртқы саясатта Жапонияның АҚШ пен одақты сақтауы жалғастыруда. 1975 жылдан бастап Жапония “жеті ел” үкімет басшыларының жыл сайынғы бас қауымы қатысып келді. 1997 жылы әскери минстрлер мен сыртқы істер министрлері Вашингтонда “қауіпсіздік келісімі” негізінде әскери ынтымақтастық туралы жаңа келісімге қол қойды.

Токио қазіргі уақытта Пекин мен байланыстарға көп көңіл бөлуде. Жапония қолайлы рынок ретінде қарастыруда.
ЛЕКЦИЯ 18. Жапония

Жоспары:

Жапонияның қазіргі жағдайы.
Пайдаланатын әдебиеттер:

Негізгі әдебиеттер:

1. Кузнецов Ю.Д. и.др.История Японии. М.,1988.

Қосымша әдебиеттер:

Дружинин Н.Л. Япония: экономическое чудо Спб.2003.
Лекцияның мәтіні:

Бұл топтағы елдерді Жапон даму моделіне бағытталған кпиталистик біріктіреді. «Жапон моделі атты терминімен» Евро капиталистік стандартқа сай өз дәстүрлерін өзгере отырып даму жолы деп түсіндіріледі.

Бүгінгі күні Жапония – тез дамып келе жатқан, гүлденген мемлекет, қазіргі халқы (115 млн адам). Елдің экономикасына приростың үлкен типі тән, АҚШ – танда жоғары жанбасына кіріс, ең жоғарғы өнер кәсіп, дүниежүзілік рынокта барлық жерде бәсекелестерін ығыстыруда, жоғары сапалы заттар ғылыми-техникалық стандарттың жоғары көрсеткіші, Жапонияны ертеңгі ғылым, техниканың орталығына айналдырды, кішкене ғана территорияны нашар жерінде керемет дамыған ауыл шаруашылығы елді қажетті азық-түлікпен қамтамасыз етіп отыр. Бұрын соңды болмаған монопоктура дамуының дәрежесі қазіргі заманға ең жақсы жолдар, транспорт, жоғары сапалы білім беру жүйесі, денсаулық сақтау, әлеуметті қамтамасыз ету.

Қазіргі Жапонияның саяси жүйесі компортиялық парламенталдық демократияға, император мемлекет басы ретінде билігінің сақталуымен, негізделген. Сайлауда үстемдік етіп үкімет құрып келе жатқан материалды демократиялық партия, елдің ішкі саяси жағдайының тұрақтылығын көрсетеді. Мемлекет үнемі бизнеске қамқорлық етіп, ұсақ кәсіпкерлерді қолдап, ілім беруді мәдениет т.б. ұмытпайды. Оңтүстік Корея.

Жалпы сипаттама.

Тәуелсіз Үндістанның саяси бағыты мен қайта құрулары.

Үндістан проблемалары.

1. Неру Дж. Внешние политика Индии. М.1965

Неру Дж. Откритие Индия. М, 1982

Индира Ганди Внешние политика Индии М, 1982

Индира Ганди Статьи реги, интертвью М, 1975

Брутенц К.Н. Освободившиеся страны в 70 М, 1919

Девятина Г.Ф. Индиский национальной конграсс 1947-1964. М, 1970

Қосымша әдебиеттер:

Никамин В.П. Принципы внешный политики индий М, 1968

Страны Южной Азий Справочник М, 1997 ж

Тузмухамедов Р.А. Неприсыдинение и разряды международней напряженности М, 1976 г.

Индия халқы тәуелсіздігі жолында талай ондаған жылдар бойы күресі жүргізді. Бұл күресті Индияның ұлттық конгресі -ұлттық буржуазияның 1885 жылы құрылған партиясы және жұмысшы табының 1933 жылы құрылған коммунистік партиясы басқарады. Индияның ұлттық конгресі Индияньщ ұлт-азаттық қозғалысының көрнекті қайраткері Махатма Гандидің программасын басшылыққа алды. Бұл программа отаршылдарға қарсы күрестін қажырлы, бірақ күш жұмсалмайтын бейбіт амалдарын қарастырады. Бірақ гандизмді жақтаушылар халықтың жауынгерлік белсенді қимылдарының ықпалымен практика жүзінде "күш жұмсамау" принциптерінен тайып, ағылшын езгісіне қарсы қызу күреске қосылып, өздері бұқаралық қозғалысты басқару жолына түсті. Гандидің және Индияньщ ұлттық тәуелсіздігі мен азаттығы жолындағы күресте Джавахарлар Неру сияқты көрнекті күрескерінің орасан зор даңқы осымен шықты.

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Индияның тәуелсіздігі жолындағы күресі қалын бұқараны қамтыды. 1945 жылы Калькуттада іс жұмысшылар мен ағылшын полициясы арасында баррикадалық ұрыстарға дейін барды. Англияға қарсы қыр көрсетулер басқа қалаларда да болды. Шаруалар қозғалысы күшейді. 1946 жылы февральда Индияда соғыс флоты теңізшілерінің көтерілісі бұрқ ете түсті.

Халық қозғалысы ағылшын әскерлерін Индиядан алып кетуге Англияның лейбористік үкіметі өзір екенін 1947 жылы июньдс мәлімдеуіне мәжбүр етті. Бірақ Индия екі доминйонга Ииния (немесе Индиялық одақ) пен Пакистан болып бәлшектенді. Бүл белшектеу діни белгі түрғысымен (Индияның құрамында индустар, Пакистан құрамында мұсылмандар) жүргізілді.

Индия үкіметі өңделетін жер көлемін ұлғайту жөнінде бірқатар шаруалар қолданып келеді. Бұл үшін батпақтарды құрғату және қуан жерлерді сулантыру жөнінде жұмыстар жүргізілуде. Көптеген деревняларда шаруалардың күшімен және үкіметтің көмегімен каналдар, плотиналар қазылып, жолдар салынып жатыр. Индия үкіметі мемлекеттік тәжрибе корсету формаларын құруда, бұл фермалар шаруалар арасында өндірістің алдыңғы қатарлы әдістерін таратуда, үкіметтің жүргізген шаралары дәнді және басқа да дақылдар өнімін арттыруға әсер етті.

Индия үкіметі ұлттық өнеркесіпті өркендетуге де орасан зор көңіл болуде. Бірінші бесжылдық жоспар бойынша мемлекеттік бірсыпыра кәсіпорындары (паровоз заводы, кеме жасайтын верфь, темір жол вогондарын жасайтын завод және басқалары салынды. Елдің халық шаруашылығында үлкен маңызы бар бірқатар су және электр станциялар салу құрылысы басталды. Совет мамандарының басшылығымен және олардың жобасы бойынша Бхилаида салынып жатқан өте ірі металлургия заводы жаңа Индияньщ алып құрылысы болып табылады. Ол жылына 1,3 млн.тоннаға дейін (яғни 1955 жылы бүкіл Индияда қанша қорытылған болса, сонша болат береді.

1956 жылы апрельден бастап Индия екінші бесжылдыққа жүзеге асыруға кірісті, бұл жоспар негізінен ауыр өнеркәсіпті дамытуға көңіл аударып отыр.

Жоспарда мемлекет басқаруға тиіс жөне меншік секторымен қатар өнеркәсіпте мемлекеттік сектордың тез дамуы белгіленген. Индия үкіметінің шешімі бойынша өнеркәсіптің маңызды салалары (соғыс, мұнай, көмір, қара металлургия, ауыр машина жасау өнеркәсібі), темір жол және авиация транспортты тек мемлекет қолында болуға тиіс. Өнеркәсіп пен транспорттың басқа салаларында мемлекеттік кәсіпорындар да жеке меншік кәсіпорындар да істей береді.

Жалпы сипаттама

Тәуелсіз Үндістанның саяси бағыты мен қайта құрулары

Үндістан проблемалары

Пакистан және Бангладеш