Жұмыс істеу нүктесін қалыптандыру (стабилизациялау) әдістері. Коллекторлы және эмиттерлі қалыптандыру сұлбалары

φ_А= φ_Б, φ_К= φ_В, I_кр=0, I_ж=0

Ал кірмелік сигнал пайда болган кезде бұл шарттар бұзылады да жүктемемен ток жүре бастайды.

Бұл келтірілген сұлбаның кемшілігі кірмелік сигнал мен жүктеме нолдік потенциалды нүктемен қосылмайды (ортақ нүктесі жоқ) және төменгі жиіліктерде тыныштық нүктесінің ығысу кернеуі мен кірмелік сигнал шамалас болады.

Сондықтан көбіне осы кемшіліктері жоқ, бірақ екі корек көзінен коректендірілетін диффиренциалдық каскад деп аталатын күшейткіштік каскад (8.2 сурет) қолданылады. Мұнда транзисторлар VT1, VT2 және резисторлар R_k1, R_k2 көпірлі тізбек құрайды. Оның бір диагоналына жүктеме R_ж жалғанса, екінші диагоналына Е₁, Е₂ қорек көздері жалғанады. Ал R_k1, R_k2 резисторларының кедергілері тең болуы керек те, VT1, VT2 транзисторларының параметрлерінің бірдей болуы шарт. Ендеше кірмелік сигнал жоқ кезде жүктемеде ток болмау үшін R реттемелі резисторының көмегімен көпірлі тізбекті теңгеру керек: U_ш= U_k2- U_k1=0.

Сурет 5.2 – Симметриялы дифференциалдық каскадтың схемасы
Транзисторлардың бірдейлігі температура өзгерген кезде параметрлерінің бірін-бірі теңгеретіндігінен тыныштық нүктесінің өзгермей қалуын қамтамасыз етеді.

Кірмелік сигналды транзисторлардың базаларына кезекпен беруге немесе қатарынан екі базаға екі сигнал беруге болады. Егер бір сигнал ғана берілсе, онда екінші транзистордың кірмесі қысқа тұйықталған болуы керек. Мысалы, сигнал VT1 транзисторының кірмесіне берілген екен делік, ал VT2 транзисторының кірмесі қысқа тұйықталған, яғни U_kр2=0. кірмелік сигналдың әсерінен базаның тогы өзгереді: яғни U_k2- U_kр1>0, онда ∆I_б1<0. коллектордың тогы өседі де, R_k1 резисторындакернеудің өсуі себепті U_k1<0. Әдетте R_э резисторының кедергісі транзистордың кедергіснен әлдеқайда үлкен болады. Сондықтан және қорек көзінің ЭҚК-і тұрақты болатындықтан эмиттерлік токтардың қосындысы да тұрақты деп санауға болады, яғни I_э1+ I_э2=const. Ендеше ∆I_э2=-∆ I_э1, ∆I_б2= -∆ I_б1, ∆I_к2=-∆ I_э1, ∆U_к2=-∆ I_к1, ал жүктемедегі шықпалық кернеу U_ш=∆U_к2- ∆U_к1>0. Бұдан VT1 транзисторының кірмесіне берілген сигнал оң мәнді болса, шықпалық сигналдың да оң мәнді болатынын көреміз, яғни кірмелік сигнал тұрақты болса оның таңбасы сақталады, ал айнымалы болса фазалсы сақталады. Мұндай кірмені тура кірме немесе төңкермейтін (фаза төңкермейтін) кірме деп атайды.

Кірмелік сигнал VT2 транзисторының кірмесіне берілді және U_kр2>0 делік, ал U_kр1=0. мұнда U_k1>0 да, ал U_k2=0. Сондықтан жүктемедегі кернеу U_ш=∆U_к2- ∆U_к1<0. Демек VT2 транзисторының кірмесіне оң мәнді кернеу берсе, дифференциалдық каскадтың шықпасында теріс мәнді кернеу алынады. Бұл егер осы кірмеге айнымалы кернеу берілсе, онда шықпадағы кернеудің фазасының оған қарама-қарсы болатынын көрсетеді. Мұндай кірмені қарсы кірме немесе төңкергіш (фаза төңкергіш) кірме деп атайды.