танымды зерттейтін ғылым
Бұл философияның бір бөлігі. Ол таным әрекеті процесіндегі субъект пен объекттің өзара қатынасын, білімнің шындыққа айналу мүмкіндігін, адамның әлемді тану мүмкіндігін, білімнің ақиқаттылығы мен нақтылығын зерттейді.
Субъект
Әрекет
Объект
- Эпистемология - гректің “ілім” және “ғылым” деген сөздердің мағынасын беретін, таным теориясы, гносеология.
- Эпистемология терминін ағылшындық және американдық, кейде француздық және немістік буржуаздық философияда қолданады.
Эпистемология термин енгізген шотландық философ ДЖ.Ф.ФЕРЬЕ.
ЖАН ПИАЖЕ
швейцар психологы, генетикалық эпистемологияның
негізін қалаушы, интеллекттің опреациялық тұжырымдамасын жасаған ғалым
- Демокрит – образдар, яғни «Эйдос»;
- Жаңа заман философтары - «сенсорды сигналдар»;
- Ленин - «субъектті сезіну, объективті әлем туралы субъективті бейне жасау»;
- Идеалистер - таным шындықпен объективті әлеммен жанаспайды;
- Лейбниц - таным адамның туа біткен санасына құдайлық идеялардың ықпал етуі;
- Гегель - абсолютті идеяларды өзіндік тану;
- Субъективті идеалисттер Мах, Авенариусс - таным процессі – бұл сезімнің қарапайым, әрі тиімді байланысының таратылуы.
Ойшылдар ұстанымдары:
- 1) когнитивтік немесе гнесологиялық оптимизм - (Иә)
- 2) скептицизм - (Білмеймін)
- 3) агностицизм - (Жоқ)
ӘЛЕМДІ ТАНУҒА БОЛА МА?
???
ТАНЫМДЫ ТАНУ
Таным құрылымы - өте күрделі үрдіс, ол сезімдік және рационалдық болып бөлінеді. Сезімдік танымның негізгі формалары түйсіктер, қабылдау және елестету болады. Айнала қоршаған дүниемен адам өз түйсіктері арқылы байланысты. Адам белгілі бір затты көріп, оның жылы-суықтығын, жұмсақ-қаттылығын, ащы-тәттілігін анықтай алады. Әрине, түйсіктерді толығынан айнала қоршаған ортадағы физикалық құбылыстармен теңеуге, сонымен қатар ажыратуға болмайды. Кең түрде алғанда, түйсіктер бізді дүниемен байланыстыратын, сол жөнінде деректер беретін бейнелеудің ерекше түріне жатады. Олар, қоғамдық-тарихи дамудың нәтижесі, адамзат практикасымен тығыз байланысты.
Достарыңызбен бөлісу: |
