Лекциялар жинағы жинақтаған: Ражабова Аида 2012-2013 оқу жылы мазмұНЫ мазмұны 2 кіріспе 3

4.Графикалық мүмкіндіктер

4.1. Қозғалысты программалау.

Қозғалысты еліктету немесе анимация эффектін көрсету негізгі үш қадамдың орындалуымен қамтылады:

• Объектіні экран бетіне шығару (кейде шағын үзіліс орнатылғаны жөн);

• Объектіні экраннан алып тастау;

• 
  Объектіні басқа жерге шығару.
  

Диаграмма және график салу

• 
  Индикаторлар;
  
• 
  Күрделі диаграммалар және графиктер.
  

4.2. Индикаторларды пайдалану

Индикатор жалпы диаграмманың қарапайым түріне жатады және ол арқылы кейбір ұзақ уақыт орындалатын іс-әрекет (мысалы, дискетті форматтау, файлды көшіру, т.с.с.) процестердің көрінісін мәтіндік және графикалық түрде бейнелеуге арналған.

D
elphi ортасының Win32 парағы

• 
  Min және Max - индикатордың алғашқы және соңғы мәндерінің
  

• 
  Position - орындалған іс-әрекеттің салыстырмалы көлемін Min және Max мәндеріне сәйкес анықтайды. Мысалы, Min=0, Max=80 деп көрсетілсе, онда Position-ның 20 деген мәніне сәйкес орындалған жұмыстың көлемі 25% деп саналады.
  
• 
  Step - индикатордың көлемі өскендегі позицияның қандай мәнге өсіп отыратынын анықтайды.
  

Бұл оператор бойынша ProgressBar1-дің индикаторы 13-ке өсіп отырады.

• 
  GkHorizontalBar - көлденең төртбұрыш;
  
• 
  gkVerticalBar - тік төртбұрыш;
  
• 
  gkPie - сектор;
  
• 
  gkNeedle - спидометр;
  
• 
  g
  kText - тек қана мәтін.
  

Мысалы, бейнетаспаны ойнау Animate компоненті арқылы іске асырылады. Бұл компонент тек тығыздалмаған графикалық бейне бөлігін ойнауға бейімделген. Осы әрекеттің орындалуын графикалық түрде ProgressBar компоненті арқылы көрсетуге болады.

Тәжiрибеде Chart компонентінің параметрлерін анықтау әрекеттері Editing Chart редакторының терезесінде анықталады. Ол терезені шақыру үшін формадағы TСhart терезесiн екі рет сырт еткізіңіз немесе тышқанның оң жақ батырмасын басқандағы Edit Chart опциясын таңдаңыз. Ашылған редактордың терезесіндегі Series параметрінде Add батырмасын басу арқылы диаграмманың немесе графиктің түрін анықтауға болады.

Берілгендердің шығар көзі Series=> Data Source парағында анықталады. Егер берілгендердің жиыны қосымшаның орындалу барысында қалыптастандырылса, онда No data деп көрсету керек.

DBChart және QRChart компоненттерінің шығар көзін Table - кесте деп анықтауға болады.

Диаграмма құрылғандағы пайдаланылатын берілгендердің мәндерін басқару үшін Add, Delete, Clear әдістері қолданылады.

Delphi ортасы схемаларды, сызбаларды, түрлі иллюстрацияларды экранға шығаратын программаларды неғұрлым қарапайым жолмен құруға мүмкіндік береді.

Графикалық элементтер объекттің үстінгі жағында шығарылады (формалар немесе Image компоненті), бұған Canvas қасиеттері сәйкес келеді. Объектінің бетіне графиктік элементтерді (түзу сызық, шеңбер және т.б.) шығару үшін осы объектінің Canvas қасиетін қолдану әдісін пайдаланамыз.

Мысалы, form1.Canvas.Restangle (10, 10, 100, 100);

Қарапайым графиктерді шығару әдісінде сурет салуға болатын абстрактты бет (холст) ретінде Canvas қасиеттері қарастырылады. Бұл бет (холст) жеке нүктелерден – пиксельдерден тұрады, олардың әрқайсысы көлденең (х) және тік (у) координаталар арқылы анықталады.

Қарандаш және қылқалам

Графиктерді бетке (холстқа) шығаратын арнайы қарандаш және қылқаламға Pen (қарандаш) Brush (қылқалам) қасиеттері сәйкес келеді, бұлар TPen және TBrush типтерін көрсетеді. Осы объектілердің қасиеттерінің мәні шығарылатын графикалық элементтердің түрін анықтайды.

Егер Pen.Width қасиетінің мәні бірден үлкен болса, онда пункттирлік түзулер біркелкі түзулер болып шығады.

Қылқалам (Canvas. Brush) тұйық аймақтарды сызатын және сол облыстарды бояуды қамтамасыз ететін әдіс ретінде қолданылады. Қылқалам объект сияқты екі қасиетке ие:

Color – тұйық облысты бояйтын түс;

Style – аймақты толықтыру стилі (типі).

Brush.Color қасиетінің мәні ретінде жоғарыда айтылып өткен TСolor типті атаулы тұрақтылардықолдануға болады.

Brush.Style қасиеті мындай мәндерді қабылдайды :

bsSolid – біркелкі бояу;

bsClear – облыс болмайды;

bsHorizontal – көлденен штрих;

bsVertical – тік штрих;

bsFDiagonal – ілгері қарай көлбеген диагоналдық штрих.

Мәтінді шығару

Мұндағы х, у – шығатын мәтіннің координат нүктелері; Текст – айнымалы немесе символдық типті тұрақты (шығарылатын мәтін).

3. Қарапайым графиктерді сызу әдістері

LineTo әдісі түзуді қарандаштың ағымдағы орнынан координатасы көрсетілген нүктеге дейін сызады.

Объект.Canvas.LineTo(х, у);

MoveTo әдісі қарандашты белгіленген нүктеге апарады:

Объект.Canvas.MoveTo(х, у);

Ellipse әдісі эллипс сызады (жеке жағдайда, шеңбер – параметр мәндеріне тәуелді болады):

Объект.Canvas.Ellipse(x1, y1, x2, y2);

Мұндағы х1, у1, х2, у2 – ішіне эллипс сызылатын тіктөртбұрыш координаттары.

Arc әдісі доға сызады:

Объект.Canvas.Arc(x1, y1, x2, y2, х3, у3, х4, у4);

Мұндағы х1, у1, х2, у2 – эллипс параметрлері, эллипс бөлігі яғни сызылатын доға болады.

Rectangle әдісі тіктөртбұрыш сызады:

Объект.Canvas.Rectangle (x1, y1, x2, y2);

Мұндағы х1, у1 және х2, у2 – сол жақ үстінгі және оң жақ астынғы тіктөртбұрыш бұрыштарының координаттары.

FillRect әдісі Brush.Color қасиеті арқылы берілген түсімен тіктөртбұрышты бояйды. Бұл әдістің бір ғана параметрі бар, бұл структуранының TRect типі. Мысалы:

var

R :Rect(20, 20, 150, 150);

with Canvas do

begin

Brush.Color:=clRed;

FillRect(R);

end;

end;

Canvas объектінің қасиеттері

Айтып кеткендей, программа орындайтын графиктерді бетке шығару үшін Canvas қасиеті келеді. Canvas объектісінің Pixels қасиетін пайдалана отырып, графикалық беттің кез келген нүктесін қажетті түске бояуға болады. Мысалы, нұсқауы

Form1.Canvas.Pixels[10, 10] :=clRed;

форм бетіндегі нүктені қызыл түске бояйды.

Мысал1. Форма бетіне олимпиядалық жалау суретін салайық. Объектіні Image компонентінің үстіне шығарамыз. Формаға Image, button1 компоненттерін орналастырамыз. Button1 компонентінің Caption қасиетіне «сурет салу» мәнін енгіземіз. Button1 компонентінің Onclick оқиғасын құрамыз. Коды:

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

begin

with Image1.canvas do

begin

pen.Width:=1;Pen.Color:=clblack;

brush.Color:=clcream;Rectangle(30,30,150,115);

pen.Width:=2;brush.Style:=bsclear;

Pen.Color:=clblue;ellipse(40,40,80,80);

Pen.Color:=clblack;ellipse(70,40,110,80);

Pen.Color:=clred;ellipse(100,40,140,80);

Pen.Color:=clyellow;ellipse(55,65,95,105);

Pen.Color:=clgreen;ellipse(85,65,125,105);

end;

end;

3. 
   Функциялардың графиктері мен диаграммаларын сызу
   

Sin (K* pi/10 ) функциясы берілген, K=0…20. Функцияның графигін салайық (4 - сурет).

Функцияның графигін сызу үшін

Chart1.SeriesList[0]. AddXY(k,

( sin(k*pi/10)),' ', clGreen) оперторын қолдануға болады.

unit Graf_sin_s;

interface

uses

Windows, Messages, SysUtils, Classes, Graphics, Controls, Forms, Dialogs,

TeEngine, Series, ExtCtrls, TeeProcs, Chart;

type

TForm1 = class(TForm)

Chart1: TChart;

Series2: TLineSeries;

procedure FormActivate(Sender: TObject);

private

{ Private declarations }

public

{ Public declarations }

end;

var

Form1: TForm1;

implementation

{$R *.DFM}

procedure TForm1.FormActivate(Sender: TObject);

var k: integer;

begin

for k:=0 to 20 do

C
hart1.SeriesList[0]. AddXY(k,(sin(k*pi/10)),' ', clGreen);end; end.

Синус функциясының графигі

5. Мультимедиалық мүмкіндіктер

TMediaPlayer - компоненті әртүлі мультимедиялық құрылғылардан: компакт дискілері, дыбыстық карталары және т.б. тұрады. TmediaPlayer компонентінің бірнеше батырмалары бар, олар өздеріне тиісті қызметтерін атқарады.

Windows жүйесінің бүкіл қосымшаларында өзінің дербес менюі болады. Меню қолданушылық интерфейсінің тараған түрінің бірі, ол функциональды қасиеттері бойынша біріктірілген пункттер тізімі болып келеді, олардың әрқайсысы команда немесе іштей менюді көрсетеді. Қосымшада бір басты меню және бірнеше контекстік меню болады. Негізгі меню бүкіл қосымшаны басқаруға, контекстік менюдің әрқайсысы жеке интерфейстік элементі басқаруға арналған.

5.1. Animate компоненті

Animate компоненті Win32 парағында орналасқан, ол кадрлары AVI-файлында орналасқандар үшін анимацияны шығаруға мүмкіндік береді.

Animate компонентінің белгісі

Animate компоненті формаға әдеттегідей қосылады. Компонентті формаға орналастырғаннан кейін оның қасиеттерін қою керек:

Animate компонентінің қасиеттері

	Қасиет	Қызметі
	Name	Компоненттің аты.
	FileName	Компоненттің көмегі арқылы бейнеленетін анимация орналасқан AVI-файлының аты.
	StartFrame	Анимацияның бейнеленуі басталатын кадрдың нөмірі
	stopFrame	Анимацияның бейнеленуі аяқталатын кадрдың нөмірі
	Activate	Анимация кадрларының бейнелену процессінің активтену белгісі
	Color	Анимация іске қосылатын компоненттің фонының түсі
	Repetitions	Анимацияның қайталану саны

Чтобы увидеть, что находиться в AVI-файлда не нәрсе бар екендігін көру үшін Windows-тан қажетті буманы ашып AVI-файлын көрсетіп жанама менюден Свойства командасын таңдап алу керек:



Сводка парағында AVI-файлы

туралы ақпарат шығады

Просмотр анимации

программасының формасы

Келесі программа Animate компонентінің қолдануына мысал келтірілген:

Animate1 компонентінің қасиеттері

	Қасиеттер	Мәні
	FileName	bart.avi
	Active	False
	Transparent	True

unit ShowAVI_;

interface

uses

Windows, Messages, SysUtils,

Classes, Graphics, Controls,

Forms, Dialogs, StdCtrls, ComCtrls, ExtCtrls;

type

TForm1 = class(TForm)

Animate1: TAnimate;

// Animate компоненті

Button1: TButton; // Пуск-Стоп батырмасы

Button2: TButton; // келесі кадр

Button3: TButton; // алдыңғы кадр

RadioButton1: TRadioButton;

// барлық анимацияны қарап шығу

RadioButton2: TRadioButton;

// әр кадр бойынша қарап шығу

procedure Button1Click(Sender: TObject);

procedure Button2Click(Sender: TObject);

procedure Button3Click(Sender: TObject);

procedure RadioButton1Click(Sender: TObject);

procedure RadioButton2Click(Sender: TObject);

private

{ Private declarations }

public

{ Public declarations )

end;

var Form1: TForm1; // форма

CFrame: integer;

implementation {$R *.DFM}

procedure TForm1.Button2Click(Sender: TObject);

begin

if CFrame = 1 then

Button2.Enabled := True;

if CFrame < Animate1.FrameCount then begin

CFrame := CFrame + 1;

Animate1.StartFrame := CFrame;

Animate1.StopFrame := CFrame;

Animate1.Active := True;

if CFrame = Animatel.FrameCount

then Button2.Enabled:=False;

end;

end;

procedure TForm1.Button3Click(Sender: TObject);

begin

if CFrame = Animate1.FrameCount

then Button2.Enabled := True;

if CFrame > 1 then begin

CFrame := CFrame — 1;

Animate1.StartFrame := CFrame;

Animate1.StopFrame := CFrame;

Animate1.Active := True;

if CFrame = 1 // текущий кадр — первый

then Form1.Button3.Enabled := False;

end;

end;

procedure TForml.RadioButtonlClick(Sender: TObject);

begin

Buttonl.Enabled:=True;

Form1.Button3.Enabled:=False ;

Form1.Button2.Enabled:=False;

end;

procedure TForm1.RadioButton2Click(Sender:TObject);

begin

Button2.Enabled:=True;

Buttons.Enabled:=False

Buttonl.Enabled:=False; end;

procedure TForm1.ButtonlClick(Sender: TObject);

begin

if Animate1.Active = False

then begin

Animate1.StartFrame:=l;

Animate1.StopFrame:=Animate1.FrameCount;

Animate1.Active:=True;

Button1.caption:='Стоп';

RadioButton2.Enabled:=False;

end

else

begin

Animate1.Active:=False;

Button1.caption:='Пуск';

RadioButton2.Enabled:=True;

end;

end;

end.

comonAVi қасиетінің мәндері анимацияны анықтайды

	Мән	Анимация	Процесс
	АviCopyFiles		Файлды көшіру
	AviDeleteFile		Файлды алып тастау
	aviRecycleFile		Файлды корзинаға алып тастау

5.2. MediaPlayer компоненті

MediaPlayer компонентінің белгісі System парағында орналасқан. Ол видеороликтерді, дыбысты және ды быспен байланысқан анимацияны шығаруға мүмкіндік береді.

MediaPlayer компонентінің белгісі

.

MediaPlayer компоненті

MediaPlayer компонентінің батырмалары

	Батырма	Белгіленуі	Атқаратын қызметі
	Шығару	btPlay	Дыбыс немесе аудионы шығару
	Пауза	btPause	Шығаруды уақытша тоқтату
	Стоп	btStop	Шығаруды тоқтату
	Келесі	btNext	Келесі кадрге көшу
	Алдыңғы	btPrev	Алдыңғы кадрге көшу
	Қадам	btStep	Келесі дыбыстық фрагментке көшу, мысалы CD-дегі келесі әнге көшу
	Назад	btBack	Алдыңғы дыбыстық фрагментке көшу, мысалы CD-дегі алдыңғы әнге көшу
	Жазу	btRecord	Жазу
	Ашу/Жабу	btEject	Компьютердің CD-дисководын ашу немесе жабу

5.3. Дыбысты шығару

Дыбыстық фрагменттер WAV кеңейтілуі бар файлдарда орналасқан. Мысалы, C:\Winnt\Media каталогында Windows стандартты дыбыстары бар файлдарды табуға болады.

Келесі программа WAV-файлдарда орналасқан дыбыстық фрагменттерді шығару үшін ediaPiayer компонентін пайдалану мүмкіндігін көрсетеді.

Microsoft Windows-тың дыбыстары программасының формасы

MediaPlayer1 компонентінің қасиеттерінің мәндері

	Компонент	Мәні
	DeviceType	DtAutoSelect
	FileName	C:\Winnt\Media\3вук Microsoft.wav
	AutoOpen	True
	VisibleButtons . btNext	False
	VisibleButtons .btPrev	False
	VisibleButtons . btStep	False
	VisibleButtons . btBack	False
	VisibleButtons . btRecord	False
	VisibleButtons .btEject	False

  Листинг:

unit WinSound_; interface

uses

Windows, Messages, SysUtils,

Classes, Graphics, Controls, Forms,

Dialogs, StdCtrls, MPlayer;

type

TForm1 = class(TForm)

MediaPlayerl: TMediaPlayer; // медиаплеер

Label1: TLabel;

ListBox1: TListBox;

Label2: TLabel;

procedure FormActivate(Sender: TObject);

procedure ListBoxlClick(Sender: TObject);

procedure MediaPlayerlClick(Sender: TObject; Button: TMPBtnType;

var DoDefault: Boolean); private

{ Private declarations } public

{ Public declarations } end;

const

SOUNDPATCH='с:\winnt\media\';

var

Form1: TForm1;

implementation

{$R *.DFM}

procedure TForm1.FormActivate(Sender: TObject);

var

SearchRec: TSearchRec;

begin

Form1.MediaPlayer1.Play ;

if FindFirst(SOUNDPATCH+'*.wav', faAnyFile, SearchRec) =0 then

begin

Form1.ListBox1.Items.Add(SearchRec.Name) ;

while (FindNext(SearchRec) = 0) do

Form1.ListBox1.Items.Add(SearchRec.Name);

end;

end;

procedure TForm1.ListBoxlClick(Sender: TObject);

begin

Label2.Caption:=ListBox1.Items[ListBox1.itemlndex];

procedure TForm1.MediaPlayerlClick(Sender: TObject; Button: TMPBtnType;

var DoDefault: Boolean); begin

if (Button = btPlay) and (Label2.Caption <> '') then

begin

with MediaPlayerl do begin

FileName:=SOUNDPATCH+Label2.Caption;

Open;

end;

end;

end;

end.

Дыбысты жазу

Дыбыстық фрагментті алу үшін Windows-тың құрамындағы Звукозапись программасын пайдалануға болады. Ол үшін Пуск | Программы | Стандартные | Развлечения | Звукозапись командаларын таңдак керек.

Звукозапись

программасының диалогтық терезесі

WAV-файл келесі түрде құрылады. Алдымен дыбыстың қайнар көзін анықтау керек. Ол үшін Параметры менюінен Свойства командасын алып Регулятор громкости таңдау керек. Сонан соң Запись айырғышын таңдап Отображаемые регуляторы громкости тізіміндегі керекті сигналдарды орнату үшін жалаушаларды таңдау керек. Енді дыбысты жазуға көшуге болады.

Свойства диалогтық терезес



Уровень записи диалогтық терезе

Чтобы записать музыкальный или речевой фрагмент, надо запустить программу Звукозапись, активизировать диалоговое окно Уровень, выбрать устройство-источник звука,

Процессті тоқтату үшін Стоп батырмасын басу жеткілікті.

 

5.4. Видеороликтер мен анимацияны қарап шығу

MediaPlayer-ді қолдану программасының терезесі

MediaPlayer1 компонентінің қасиеттерінің мәні

	Қаситет	Мән
	Name	MediaPlayer1
	FileName	delphi.avi
	DeviceType	dtAVIVideo
	AutoOpen	True
	Display	Panel1
	Visible	False

Листинг:

uses

Windows, Messages, SysUtils,

Classes, Graphics, Controls,

Forms, Dialogs, MPlayer, StdCtrls, ExtCtrls;

type

TForm1 = class(TForm)

Label1: TLabel; Panel1: TPanelButton1: TButtonMediaPlayer1: TMediaPlayer; procedure ButtonlClick(Sender: TObject);

procedure FormCreate(Sender: TObject);

private

{ Private declarations ) public

{ Public declarations } end;

var

Form1: TForm1 ;

implementation

($R *.DFM}

procedure TForm1.ButtonlClick(Sender: TObject);

begin

MediaPlayer1.Play;

end;

procedure TForm1.FormCreate(Sender: TObject);

begin

MediaPlayer1.DisplayRect:=Rect(0,0,60,60);

end;

end.

5.5 Анимацияны құру
Мысал:

Дельфи храмының эскизі

1

2




3

4

5

6

7 ...

37

Бұл есепті шешу үшін Macromedia Flash 5 программасын қолдануға болады.

Movie терезесі



Movie Propertiesтерезесіндегі мінездемелер

Бірінші кадрды жәй ғана салу керек. Ол үшін : қарындаш, өшіргіш сияқты стандартты құралдарды пайдаланса жеткілікті. .

Келесі кадрды құру үшін Insert менюінен Keyframe командасын таңдау керек. Нәтижесінде алдыңғы кадрге келесі кадр қосылады. Енді екінші кадрды салуға болады. Тура осылайша келесі кадрлер құрылады.

Шығарылатын анимация дыбыспен байланысуы үшін алдыменен сәйкес дыбыстық файлды қолдануға мүмкіншілік алк керек. Ол үшін File менюінен Import командасын таңдап алу керек те оны дыбыстық файлдың проектіне қосу керек.:



Дыбыстық файлды импорттау

Сонан соң Timeline терезесінде кадрды таңдап алу керек. Количество повторов нужно ввести в поле Loops өрісінде қайталану санын көрсету керек.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Негізгі әдебиеттер тізімі

1. 
   Кандзюба С.П. Delphi 6\7. Базы данных и приложения. Лекции и упражнения. Спб.: ООО «ДиаСофтЮП», 2002. –576с.
   
2. 
   Архангельский А.Я. Object Pascal в Delphi. -М., 2002г.
   
3. 
   Гофман В.Э., Хомоненко А.Д. Delphi 5. –СПб.: БХВ – Санкт-Петербург, 1999. – 800 с.:ил.
   
4. 
   Дарахвелидзе П.Г., Марков Е.П., Котенок О.А. Программирование в Delphi 5. –СПб.: БХВ-Питербург, 2001.
   
5. 
   Епанешников А.М., Епанешников В.А. Delphi 5. Язык Object Pascal. –М: «Диалог –МИФИ» 2000
   
6. 
   Епанешников А.М., Епанешников В.А. Программирование в среде Delphi: Часть 3. Проектирование программ. –М: «Диалог –МИФИ» 1998
   
7. 
   Культин Н. Delphi 6. Программирование на языке Object Pascal.
   

Қосымша әдебиеттер тізімі

1. 
   Дарахвелидзе П.Г., Марков Е.П. Delphi-среда визуального программирования. Спб.: BHV - Санкт-Петербург, 1996г.
   
2. 
   Архангельский А.Я. Приемы программирования в Delphi. –М.: ООО «Бином-Пресс», 2003 г. –784 с.
   
3. 
   Джон Матчо, Дэвид Р. Фолкнер. Delphi на примерах. –М.: БИНОМ, 1995г.
   
4. 
   Орлик С.В. Секреты на примерах: –М.: Восточная книжная компания, 1996г.
   
5. 
   Конопка Рэй Создание оригинальных компонент в среде Delphi. Киев: DiaSoft Ltd, 1996г. -512с.
   

8. 
   Епанешников А.М., Епанешников В.А. Программирование в среде Delphi: Часть 4. Работа с базами данных. Организация справочной системы. –М: «Диалог –МИФИ» 1998
   

6. 
   Пономарев В.А. COM и ActiveX в Delphi. –СПб.: БХВ-Питербург, 2001.
   
7. 
   Елманов Н.З., Трепалин С.В. Delphi 4. Технология COM, OLE, ActiveX, Automation, MIDAS, Microsoft Transaction Server. –М.: Диалог-МИФИ, 1999 –320с.
   
8. 
   Федоров А., Елманов Н. ADO в Delphi. Пер. с англ. –СПб.: БХВ-Питербург, 2002.
   

жүктеу/скачать 3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: