Лектор: аға оқытушы Сариева Ш. Ж

4. Флювийлік процестер жєне бедер пішіндері

5. Уақытша ағын сулардың әрекеті

9. 
   Аңғарлардағы морфологиялық элементтер
   

10. 
    Өзен меандралары
    

11. 
    Карст процестері жєне бедердіњ карт пішіндері.
    

12. 
    М±здыќ процестер жєне бедердіњ м±здыќ пішіндері
    

13. 
    Шµлді аймаќтардыњ бедер пішіндері
    

14. 
    Лесстен ќ±рылѓан бедер пішіндері
    

15. 
    Тењіз жаѓалаулыќ процестер мен бедер пішіндері
    

16.Маржандық кедертастардың орналасуы

А. Абляция

Б. Аккумуляция

В.Хирн

Е. Оазис

А. Муыатаки

Б. Абляция

В. Хирн

Е. Аккумулация

3. Жер бетінде мұздықтар көмкерген алқаптың жалпы ауқымы.

А. 16 млн км2

Б.15млн км2

В. 14 млн км2

С. 13 млн км2

Е. 10 млн км2

4. Мұздық аумағы ең аз материк.

А. Африка

Б. Австралия

В. Атарктида

С. Евразия

Е. Солтүстік Америка

5. Гренландия мұздығының аумғы.

А. 1,7 млн км2

Б. 1,5 илн км2

В. 1,4 млн км2

С. 1,8 млн км2

Е. 1,3 млн км2

6. ТМД- да артикалық және таулы аймақтарында кездесетінмұздықтар саны.

А. 28000

В.2000

Е.21000
7. Бүкіл жер бетіндегі мұздық пен мәңгі қардың жалпы көлемі.

А. 27 – 30 млн км 3

Б.20 – 30 млн км 3

В.29 – 30 млн км3

С. 25 – 28 млн км 3

Е.23 – 35 млн км 3

8. Қар және жауын – шашын өте мол жағдайда пайда болатын мұздық.

А. Аңғарлық мұздық

Б. Қарлық мұздық

В. Құламалы мұздық

С. Аспала мұздық

Е. Ілінбелі мұздық

9. Мұздықтардың бұзу әрекеті.

А. Экзарация

Б. Трог

С. Шрунда

Е. Эквирлен

10. Экзарациялық латынша мағынасы.

А. Жырту

Б. Жару

С. Уату

11. Трог Түбінде көлденең тұрған түпкі кертпеш шығыңқылар.

А. Ригел

Б. Морена

В. Фирн

С. Меандыр

12. Биіктігі 2 – 30м жететін қабат – қабат флювогляциялдық шөгінділерден тұратын төбелер.

А. Кама

Б. Друммина

С. Меандр

Е. Лесс

13.100 м- ден 2 – 3 км – ге дейін ассиметриялы тәрізді созылған дөңдер

Б. Заңдр

С. Меандр

Е.Кама


ІІ-нұсқа
1. Друминдік ландшафттараған аймақ.

А. Санкт - Петербурк

Б. Ленинграт және Латвия

В. Самара және Омбы

С. Краснаярск, Литва

Е. Орынбор, Самара

2. Негізгі маренаның сырт жағындағы құм, қиыршық тас, малтатас үйіндісінен қалыптасқан жазықтар.

А. Заңдыр

Б. Друммина

В. Лесс

Е. Меандыр

3. Платина шашылымдары қай жерде кездеседі.

А. Канада

Б. Мексика

В. Аргентина

С. Венесуела

Е. Колумбия

4. Кама сөзінің немісше мағынасы.

А. Қырқа

В. Құм

Е. Қатпар

5. Тау жыныстарының температура мөлшері ұзақ уақыт теріс күйде болуы.

А. Мәңгі тоң

Б. Мерзімдік тоң

В. Маусымдық тоң

С. Климаттық тоң

Е. Грунтты тоң

6.Мәңгі тоңның едәуір аумағы.

А. Канада және Ресей

Б. АҚШ және Мексика

В. Сахалин және Курил

С. Жапония, Тайвань

Е. Кория , Греция

7. Мәңгі тоң Ресей аймағының қанша 0/0 алып жатыр.

А. 50

В.70

Е.30
8. Желдің әрекетіне байланысты геоморфологиялық процестер мен бедер пішіндері.

А. Эолдық

Б. Аридті

В. Теоктоникалық

С. Беткейлік

Е. Ойпаңдық

9. Желдің қатты берік тау жыныстарды бөліп, қақпалау әрекеті.

А. Эолдық қашалау

Б. Аридік

В. Ярданг

С. Ойпандық

Е. Дефлляция

10. Дефляция нәтижесінде пайда болған бедердің теріс пішіндері.

А. Ярданг

Б. Дефляция

В. Кфразия

С. Эолдық

Е. Аридтік

11. Желдің әрекетінен барналдық топырақтарды үрлепұшырап.

А. Дефляция

Б. Коразил

В. Эолдық

С. Аридік

Е. Ярданк

12. Қырқа құмдардың таралған аймақтары.

А. ОртаАзия, Сахара. Арабия, Австралия

Б. Үндістан, Такламакан

В. Американың оңтүстігі

С. Биік Азия, Батыс Европа

Е. Шығыс Европа, Орта Сібір

13. Теңіздердің, көлдердің және өзендердің жағаларында жел айдап июден пайда болған бедер пішіні.

А. Жағалық шағылдар

Б. Құм шағыл

В. Тасты шағыл

С. Мұзды шақыл

Е. Жартасты шағыл

14. Жағалық шағылдар тараған аймақтар.

А. Балтық теңізі, Лодога Онега, Балқаш, Арал

Б. Байкал, Ыстықкөл

В. Қара теңіз, Азов теңізі

С. Тангоника, Мрамор теңізі

Е. Жоғарғы көл, Байкал, Зайсан

ІІІ-нұсқа
1. Құм шағылдар кездесетін аймақ.

А. Сахара және Орта Азияқұм шөлдер

Б. Такламакан шөлі және Австралия

В. Декан, Гоби шөлдері

С. Альпі маңы, Тұран жазығы

Е. Гоби шөлдері

2. Құм шағалдардың қоректену көзі.

А. Теңіз жағасындағы құмдар

Б. Өзен аңғарындағы құмдар

В. Құмды шөлдер

С. Үстірт құмдары

Е. Өзенді құмды шөлдер

3. Лесс сөзінің неміше баламасы.

А. Жұмсақ болбыр

Б. Қатты

В. Ұсақ, Майда

С. Үлкен ірі

Е. Орта

А. Шөгу

В. Үгілу

Е. Жайылу

5. Лесстің түсі.

А. Ашық сары, сұрғылт, ашық сұр

Б. Күлгін, қоңыр, қызғылт

В. Қа сары, қызыл, күлгін

С. Каштан, сары, ақсары

Е. Қара

А. 13 млн км2

Б.15 млн км2

В. 10 млн км2

С. 18 млн км2

Е. 11 млн км2

7.Түбі теп – тегіс, өсімдік өспейтін, мезгіл - мезгіл кеуіп қалатын саз көмейіктің жазық түбі.

А. Тақыр

В. Бедер

Е. Оазис

А.Жарамсыз жер

Б. Қара топырақты жер

В. Тегіс жер

С. Ойнақ

Е. Ойыс жер

9. Орта Азияда және Қазақстанның оңтүстігінде шөл және шөлейт аймақтарында ұшырасатын қыраттар шоғыры.

А. Адар

В. Ойпат

Е. Дала

А. Сор

В. Қыр

Е. Адырлық

11.Тасты сілемдердің мұздық бетінде оқшауланып көрініс беруі.

А. Муыатаки

Б. Абляция

В. Хирн

Е. Аккумулация

12. Жер бетінде мұздықтар көмкерген алқаптың жалпы ауқымы.

А. 16 млн км2

Б.15млн км2

В. 14 млн км2

С. 13 млн км2

Е. 10 млн км2

13. Мұздық аумағы ең аз материк.

А. Африка

Б. Австралия

В. Атарктида

С. Евразия

Е. Солтүстік Америка

14.Өзен суының жолындағы кездескен тектоникалық көмпимелерді тіліп, шаюына қалыптасқан аңғар

А. Антеценденттік аңғарлар

Б. Тектоникалық тұрақтылық

В. Морфологиялық ұқсастық

С. Аккумляциялық процесс

Е. Тектоникалық қозғалыс

А. Геоморфология

Б. Жертану

В. Геология

С. Гидрология

Е. Метерология

2. Эндогендік процестерге жататын құбылыстарды атаңыз.

А. Тау жаралу, жер сілкіну, жанартау әрекеті

Б. Су тасқыны, жел

В. Жерсілкінісі жел , су

С. Ауа райы

Е. Жанартау

3. Экзогендік процестерге жататындар.

А. Тау жынысының үгілуі, жел, ағынды су, мұздық

Б. Тау жаралу, жел сілкіну

В. Жел, тектоникалық құбылыс

С. Жанартау, ағынды су

Е. Геогиялық құбылыс

4. Грек тілінен аударғанда гео- деген сөз қандай мағына береді.

А. Жер

В. Су

Е. Мұхит

А. Бедер

В. Жер

Е. Климат

6. Геоморфология нешеге бөлінеді.

А. 2

В. 4

Е. 10

А. Жалпы геоморфология

Б. Геометрия

В. Геология

С. Палеогеаморфология.

Е. Тектоника

8. Құрлық, мұхит, теңіз т.б бедерінің пайдалану жолдарын зертеумен шұғылданатын ғылым саласы.

А. Аймақтық геоморфология

Б. Гидрология

В. Жалпы геоморфология

С. Құрлымдық геоморфология

Е. Геодезия

9. Бедерді өндіріс – шаруашылық қажетіне пайдалану жолдарын зерттеумен шұғылданатын ғылым саласы.

А. Қолданбалы геоморфология

Б. Геоморфология

В. Құрлымдық геоморфология

С. Аймақтық геоморфология

Е. Физикалық география

10. Өткен дәуірдегі бедер пішіндерінің даму жолдарын зертейтін ғылым.

а. Палеогеомарфология

Б. Жалпы геоморфология

В. Ландшафтану

С. Геология

Е. География

11. Бедер түрінің морфоқұрлымын анықтайтын ғылым саласы.

А. Құрлымдық геоморфология

Б. Жертану

В. Климаталогия

С. Палеогеомарфология

Е. Океанология

12. Көбінесе сыртқы күштердің әсерінен пайда болған бедер жерлерін яғни морфомүсінін зерттеумен шұғылданатын ғылым.

А. Климаттық геомарфология

Б. Құрлықтық геомарфология

В. Жалпы геоморфология

С. Палеогеоморфология

Е. Жалпы гидрология

13. Ең алғаш бедердің даму заңдылықтары 18- ң орта шенінде қай ғаламның еңбектерінде қаралған.

А. М.В. Ломоносов

Б. Ш.Уәлиханов

В. В.Дэвис

С. В.Пенк

Е. Л.С.Берг

14. Геоморфология нешінші ғасырларда дербес ғылым болып қалыптаса бастады.

А. 19- 20ғ

Б. 15-16ғ

В. 18-19ғ

С. 11-13ғ

Е. 14-17 ғ.

15. Х – ғ орта кезінде алғаш рет Іле Алатауының орографиялық сипаттамасын берген ғалымдарды атаңыз

А. П. Семенов , Ш. Уалиханов

Б. В. Ломоносов, В. Дэвис

В. В. Пенк, Ибн- Батута

С. П. Герасимов, К Марков

Е. Л.С. Берг., А.В. Потанин

16.Жер қыртысының әр бөлігінің ең алдымен биіктеп, жоғары көтерілуінен таулар пайда болуын және одан кейін бір қалыпты төмендеуіне сәикес жазықа айналуын географиялық орамын деп атаған ғалым.

А. В. Дэвис

Б. В. Пенк

В. В. Ломоносов

С. Ш. Уалиханов

17. В. Пенк тау беткейлерін неше түрге бөлді.

А. 3

Б. 4

С. 5

А. Бедер

В. пішін

Е. Қабық

А. Морфография

Б. Морфометрия

В. Морфология

С. Геоморфология

Е. Метоморфозия

20. Бедерге сандық сипаттама беру не деп аталады.

А. Морфометрия

Б. Морфография

В. пішін

Е. Геометрия

21. Жер бетінің жүздеген мың, тіпті миллондаған шаршы километр ауқымын қамтитын пішін.

А. Планеталық пішін

Б. Мегапішін

В. Макропішін

С. Мезопішін

Е. Микропішін

22. Планеталық пішіндерге жататындар.

А. Материктер,геосинклиндік белдеу,мұхит жотасы.

Б. Эрозиялық қазбалар,ұсақ құм төбелер

В. Жыралар сайлар

С. Жеке аңғарлар, ірі аккумуляциялық пішіндер

Е. Бархандар, құмдар

23. Жүздеген және ондаған мың шаршы километр ауқымды қамтитын пішін атаңыз.

А. Мегопішіндер

Б. Макропішіндер

В. Нанопішіндер

С. Микропішіндер

Е.Мезопішіндер

24. Мегопішіндердің Құрамдас бөлігі.Олардын аумағы жүздеген, мыңдаған кейде он мыңдаған шаршы километрге дейін жететін пішінді атаңыз.

А. Макропішін

Б. Планенеталық пішін

В. Мезопішін

С. Нанопішін

Е. Микропішін

25. Макропішіндерге жататын аймақтарды атаңыз.

А. Іле Алатауы, Күнгей және Теріскей Алатауы, Ысттықкөл ойысы

Б. Гималай, Альпі немесе Кавказ тауы жүйелері

В. Карст шұңғырлары, Эрозиялық қазбалар

С. Шалғындық төбешіктер, кеміршектердің індері

26. Аумағы әдетте бірнеше шаршы километр немесе ондаған шаршы километр пішін.

А. Мезопішін

Б. Макропішін

В. Микропішін

С. Нанопішін

27. Жотаның тарамдары, жырлар, сайлар жеке аңғарлар, ірі аккумуллциялық пішіндер қай пішіндерге жатады.

А. Мезопішін

Б .Нанопішін

В. Мегапішін

С .Макропішін

28. Ірі пішіндердің болшегі болып саналатын, кішігірім кедір – бүдыр түрлкрі не деп аталады.

А. Микропішіндер

Б. Планеталық пішін

В. Нанопішін

С .Мегапішін

29. Карст шұңғырлар, эрозиялық қазбалар, ұсақ құмтөбелер, көлдеулер қайсы пішінге жатады.

А. Микропішіндер

Б .Мезопішіндер

В .Нанопішіндер

С .Мегапішіндер

Е. Мазопішін

30. Макро- мезо және микропішіндердің үстін шиеліндіріп бөлшектеитін өте ұсақ кедір – бұдыр пішінді атаңыз.

А. Нанопішін

Б .Мезопішін

В .Макропішін

С .Микропішін

Е. Мазопішн

31. Шалғындық төбешіктер, ұсақ жемірілген қазандылар, кеміргіштердің індері, құм шағалдардың бетінде дамыған құм

иректер қайсы пішінге жатады.

А. Нанопішін

Б .Планеталық пішін

В .Мезопішін

С Микропішін

32. Сырт бейнесі жұмыр, беткейлері жайпақтау, салыстырмалы биіктігі 200м-ден аспайтыншағын оң бедер пішіндерді не дейміз.

А. Төбелер

Б .Қыраттар

В .Қырқа

33. Үстірт көзі қай тілден шыққан.

А. Француз

Б .Грек

С .Неміс

34. Жазық бағытта жатқан тау жыныстар қабаттарынан құралған тегіс бетті көтеріңкі жазықтар не деп аталады.

А. Үстірттер

Б .Төбелер

В .Таулар

С .Таулы қыраттар

Е. Ойлар

35. Көлденең қймасы трапеция тәрізді, ұзыннан- ұзақ жайғаса созылған, енсіз шағын қыратты не деп атайды.

А. Қырқа

Б .Қырат

С .Үстірт

Е. Аласа таулар

36. Мейлінше енсіз, тізбектеле созылып жатқан, көлденең қймасы үшбырышты, сүиір ұштары үшкір тістерге ұқсап иірімделген қыраттық аласа түрін не деп атаймыз.

А. Жал

Б .Қырқа

С .жон

37. Беткейлері көлбеу , етегі айқын білінбейтін ұзыннан – ұзақ созыла орнаоасқан жұмыр баурайлы төбелердің бел – белестің бір

түрі.

А.Жон

В .Үстірттер

С .Төбелер

Е. Қыраттар

38. Кең ауқымды бір шама тегіс немесе белесті келген жайпақ жатқан дефармацияға ұшыраған таулы өлке.

А. Жайпақ таулар

Б . Таулы қырат

В . Қатпарлы таулар

С . Жақпарлы таулар

Е . үстірттер

39. Жоғары биіктіке (8000м-ге және одан жоғары) көтерілген қатпарлы және қатпарлы – жақпарлы аймақтар.

А. Таулар

Б . Қыраттар

В .Үстірттер

С .Аласатаулар

Е . Шыңдар

А . Жеңіс

Б . Коммунизм

В . Эверест

С . Чогори

Е . Ключи

41. Биіктігі 8611м Чогори шыңы қай тауда орналасқан.

А . Қарақораы

Б . Гималай

В . Тянь- Шань

С . Памир

Е . Альпі

42. Таулар жаралу тегі жағынан неше түрге бөлінеді.

А . 3

В . 4

Е . 10

А . Дислокация

Б . Дефармация

В . Дефляция

С . Деструкция

Е . Экструзия

44. Жанартау өңешінен төгілген магманың суып қатаиюы.

А . Эфузиялық

Б . Экструзиялық

В . Интрузиялық

С . Эксплозициялық

Е . Магмалық

45. Эффузия қандай мағына береді.

А . Жайылу

Б . Жарылу

В . Шөгу

Е . Көтерілу

46. Магманың жер бетіне шығып үлгермеген тау жынысы.

А . Интрузиялық

Б . Эфузиялық

В . Жанартаулық

С . Магмалық

Е . шөгінді

47. Саңырауқұлақ пішінді, үсті күнбез тәріздес, асты тегіс магма шоғырлары.

А . Лакколиттер

Б . Баталиттер

В . Сығылмалар

С . Тастамыр

Е . Күнбез

48. Лакколиттерден басқа жер қыртысындағы тастамыр тәріздес...

А . Интрузиялық шоғырлар

Б . Эфузиялық шоғырлар

В . Баталиттер

С . Вулкандар

Е . Сығылмалар

49. Қабырға тәрізді тік жатқан тақташа пішіндес қабырға не деп аталады.

А . Сығылма

Б . Тастамыр

В . Плита

С . Платформа

Е . Тектоника

50. Арнайы жанартану деген не.

А . Эффузиялық магматизм

Б . Булканизм

В . Жанартау

С . Кратер

Е . Геизер

51. Қышқыл лапариттік лавалардың сығымдала көтерілуі.

А . Экструзиялық

Б . Лавалық

В . Эндогендік

С . Экзогендік

Е . Магмалық

52. Жарылстар мен қопарылыстардың кеңінен етек алуы.

А . Эксплозиялық әрекет

Б . Эфузиялық

В . Интрузиялық

С . Вулкандық

Е . Экструзиялық

53. Қалқанды жанартаулардың кең тараған жері.

А . Исландия аралы

Б . Греландия аралы

В . Жаңа Зеландия

С . Жаңа жер аралы

Е . Курил

54. Көтерілген сүиық лава тасқындардың лақылдай төгілуі.

А . Эфузиялық

Б . Интрузиялық

В . Қалқанды

С . Вулкандық

Е . Магмалық

55. Жанартаулардың қалыптасқан кезінде лавалардың жайбарақат төгілуі не деп аталады.

А . Эксплозия

Б . Жанартаулық

В . Гизерлік

С . Интрузиялық

Е . Экструзиялық

56.Жанартау төбесінде тостаған тәрізді кішігірім жер не деп аталады.

А. Кратер

Б . Ойыс

В . Платформа

С . Үңгір

Е . Көмекеи

57. Көзелікткер ірі жанартаулардың қай жерінде дамыған.

А . Беткейлерінде

Б . Етегінде

В . Шыңында

С . Алдында

Е . Артында

58. Мауна – лоа көзелігінің диаметрі.

А . 2400м

Б . 2000м

В . 1900м

С . 2300м

Е . 2500м

59. Гавай және Исландия лава тасқындарының ұзындығы.

А . 60- 70 м

Б . 50- 60 м

В . 40- 50 м

С . 20-30 м

Е . 30-40 м

60. Лава арасынан атқылап шыққан шоқы тәрізді үйінділер.

А . Горнито

Б . Грот

В . Пішін

С . Магма

Е . Газ

А . Фумарало

Б . Лава

В . Тектоника

С . Магма

Е . Метаморф

62. Лаваның жайылған (аймағы)

А . 565км2

Б . 490км2

В .180км2

С . 380км2

Е .250км2

63. Лаваның ішіндегі зат қалай аталады.

А . Грот

В . Микрорлыф

С . Горнито

Е.

64. Лаваның көлемі.

Б . 18км2

В . 20км2

С . 32км2

Е . 30км2

65. Жанартаудың қопарылу теңіздегі сунамидің биіктігі.

А . 300м

Б . 700м

С . 1000м

Е . 200м

66. Жанартау аймақтарында жер бетіне ыстық су мен бу атқылап тұратын көздер.

А . Гейзер

Б . Магма

В . мантия

С . Лава

67 . Мұхит түбіндегі оңашаланған су асты жанартаулары.

А . Гайота

Б . Бранц

В . Бранкостар

С . Эффуэия

Е . Қайран

68. Тынық мұхит ауқымында қанша су асты жанартаулары кездеседі.

А . 3000 - астам

Б . 1000 – астам

В . 700- ден астам

С . 300 - ден астам

Е . 500- астам

69. Үшінші жанартау белдеу.

А . Жерорта теңізінен Индонезияға дейін

Б . Қара теңізден Европаға дейін

В . Азов теңізінен Үндістанға дейін

С . Баранец теңізінен Африкаға дейін

Е. Толқымалы

70. Жер бетіне су буы шоғырлары мен газдар кейде лаймен қоса тау жыныстары дүркін – дүркін атқылап шығуы.

А . Лайлы вулканизм

Б . Магматизм

В . Риттер

С . Сальза

Е . Магма

71. лаймен бірге шығатын газ бен су мөлшері артығырақ болса, жер бетінде көлшік тәрізді түтік пайда болады.

А .Сельза

Б . Вулкан

В . Ядро

С . Мантия

Е . Лава

72. Лайлы төбешікткрдің биіктігі.

А . 1-10м

Б . 1-5м

С . 1-4м

73. Лайлы төбешіктердің диаметірі қанша.

А . 20-30м

Б . 10-15м

В 5-12м

С 35- 45м

74. Сақиналы құрлымдар жаратылысына қарай нешеге бөлінеді.

А . 2

Б . 5

С .4

75. Сақиналы құрлымдарды римдіктер қалай атаған.

А . Плутон

Б . Марс

С . Нептун

Е . Шолпан

76. Қазіргі уақытта шама мен қаншаға жуық метеориттік

Кратерлер толық белгіленген.

А . 150

В . 100

Е . 80

А . 62

В . 35

Е . 60

А 30

В . 10

Е . 45

А. 29

В . 35

Е . 10

А . Форшок

Б . Шок

В . Фор

Е . Катер

81. Мұхит түбіндегі жер сілкіністерінен кейін пайда болған толқын.

А . Цунами

Б . Безуви

В . Тайфун

С . Бриз

Е . Жел

А . Жер қыртысы