менің қолымда, күндіз орман ішінде қашып жүреді. Шіріген картоп, жалғыз сиырдың сүтімен күнелтеміз. Офицердің семьясы деп, күн көрсетпейді. Киімжешек, төсек-орындарымызды неміс офицерлері жұрдай ғып талап алды. Ңарт осы арада сөзін бөліп сәл кідіргенде, Бутенко құлағыма сыбырлады: «Асықпай, хал-жайды осы кі- сіден біліп алайық.» Мақұлдап басымды изедім. Бутенконың маған сыбырлағанынан секем алып, сезіктенді-ау деймін, шал ширыға сөйлеп:
Балаларым, мені жау адам екен деп ойламай-ақ қойыңдар,— деді көзіне жас алып.— Сақалды басым- мен жалған айтсам, тәнімді инемен шабақтап, нетүрлі азаппен өлтірсеңдер де рауа... Мына кәрі кеудемдегі жүрегімнің адалдығына ата-бабамның ұрпағын өсірген қасиетті коныстың топырағын уыстап ант етемін...— деді.
Ңарт біздің совет адамы екенімізге шын көзі жет- кендей ашық сырын алдымызға жайып салды. Енді үшеуміз де шөптесін жерге отырып, кәдімгі жанашыр туыстарша, аталы-балалы адамдарша шүйіркелесе сей- лесіп кеттік. Ңарт ыза кернеп, қамыға отырып, бізге осы маңайдағы ел жайын баяндады. Ел ішінде зорлық-зомбылық көбейіп, староста, по- лицайлар бел алып, бейбіт халықты бір шыбықпен ай- дайтын болыпгы. Әсіресе, староста Роман Мойса де- геннің елге жасаған қиянатын баяндағанда ол ызаға булығып, орнында тыныш отыра алмады. Роман Мойса бұрынғы кулак екен, Совет өкіметі тұ- сында басқа фамилиямен бөтен жерде жасырынып жү- ріп, соғыс басталғанда қайтып келіпті де, фашистерге жағынып, табанын жалап староста болыпты. Поли- цайлар да сол Мойсаның туыстары керінеді. Олар Ңы- зыл Армия шегінгенде селода тығылып қалып, осы күні өз дегендерін істеп, халықтың қанын сорып жат- қанын айтты.
