Қорытынды сұрақтары (кері байланысы)

1. 
   Урогенитальды трактісінің қалыпты микрофлорасын атаңыз?
   
2. 
   Оппортунистік урогенитальды трактісінің себептері?
   

№ 9

Жоғарыда көрсетілген инфекция түрлерімен шақырылған аурулар,көбінесе тағамдық токсикоинфекция типінде өтеді, кей кезде-микробты интоксикация (стафилококты,клостридиальды) және инфекциялық аурулар(эшерихиоздар,камппилобактериоздар) типінде өтеді.Оппортунистік инфекцияның келесі бір тобы іріңді –қабыну типіне-холецистит, панкреатит, аппендицит, перитонит, паропроктитті жатқызады.

Өткір ішек инфекциясы контоминирленген микробты тағам пайдаланудан болады.Тамаққа бұл микроб ауру тасымалдайтын адамдардан, кейде жануарлардан түседі.Жоғарыда көрсетілген бактерия түрлері бөлме температурасында көбеюге қабілетті,ал псевдомонадалар мен клепсиеллалар кәдімгі тұрмыстық тоңазытқыш температурасында көбейеді.Стафилококктар мен клостридиялар көбейгенде тағам құрамында экзотоксин жиналады.

Қоздырғыш организмге алиментарлы жолдан басқа,тұрмыстық қатынастарда және судан жұғуы мүмкін.Дегенмен,бұл жол арқылы организмге инфекция дозасы жеткілікті түрде түспейді.

Инкубациялық кезеңі-қысқа.Құрамында стафилококты энтеротоксин және клостридиальды экзотоксині бар тағамдар пайдаланса,ауру белгілері 2-3 сағат,кейде жарты сағатта байқалады.Протейнмен,клебсиеллалармен,энтерококкпен ауырғанда инкубациялық кезең 5-24 сағатты құрайды.Инфекция жеткілікті дозада түспесе,инкубациялық кезең 2-3 күнге дейін созылады.Ал колипилобактериоз және эшерихоз кезінде инкубациялық кезең 5-7 күнге дейін созылуы мүмкін.

Аурудың бастамасы әдетте өткір,кей кезде өте жылдам.Аурудың 3 клиникалық синдромын ажыратады;жалпы токсикалық,энтеральды және өте сирек септикалық кейде ауру жалпы токсикалық синдроммен (бас және бұлшықет ауруы,бас айналу,әлсіздік және т.б) өтеді,кейде энтеральды синдроммен (жүрек айнуы,құсу,іш өту,іш аурулары) жүреді.Сирек жағдайда бұл синдромдар бір мезгілде өтуі мүмкін.

Аурудың клиникасы гастрит, энтерит, гастроэнтерит, колит, энтероколит және гастроэнтероколит түрінде өтеді.Жоғарыда көрсетілген микробтар аурудың кез келген формасын шақырады.Өткір ішек инфекциялары көбінесе гастрит және гастроэнтерит түрінде өтеді.Клостридиальды инфекция интоксикация,сепсис, некротикалық энтерит типінде өтеді.

Өткір ішек инфекциясымен ауырғанда әдетте адам клиникада 5-6 күнде немесе одан ерте жазылады.Ішекте қабыну процесі 7-10 күнге дейін созылады.Қоздырғыштың организмнен толығымен шығуы ұзақ уақытқа созылады.

Клостридиальды және псевдомонадальды инфекция кезінде ауру ұзаққа созылады.Өткір ішек инфекциясының этиологиялық диагностикасы үшін бактериологиялық әдіс қолданылады.Аурудың созылмалы формаларында ауру адамның қан сарысуында антидене пайда болады.

Зерттелетін материал түрінде;құсық массасы, асқазан жұғынды суы, азық-түлік пен шикізат қолданылады.Материалды алғанна кейін 1 сағат ішінде зерттелуі тиіс;егер ондай жағдай тумаса материалды консервантқа салып қояды(фосфатглицеринді қоспа және т.б).

Егер зерттелетін материалдан патогенді қоздырғыш ала алмаса,материал ШПМ арқылы зерттеледі.Дегенмен, өткір токсикоэнтеральды ауру кезінде паралллельді ШПМ-мен зерттец керек.Бұл үшін материалды дифференциалды-диагностикалық ортаға егеді.

Дені сау адамнан ішек таяқшасын бөліп алу үшін қосымша критерийлер қажет.Аурудың тағаммен улану типінде диагноз қою оңай болады.ШПМ бөлінген жағдайда ағымды аурумен дисбактериоз және екіншілік оппортунистік инфекция қатар жүреді.

2.Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2001.- 734 б.

3.Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П. Венцелла - М.:Медицина, 1990.- 656 б.

4.Д. Саттон, А. Фотергилл, М. Ринальди. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир.-2001. 470 б.

7.Маянский А.Н. Микробиология для врачей. – Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 б.Тец В.В. 8.Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. –1994.–224 б.

Қосымша:

1. Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство к лабораторным занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

2.Н. Красильников А II. Справочник по антисептике. - Минск. – Выс. шк.- 1995.-367 б.

3.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. "РИЦ МДК". - 2000. -487

4.Воробьев А.А. "Микробиология, иммунология" М.: МИА,2002

5.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000.- 591 б.

6.Медицинская микробиология / Гл. ред. В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 1998, 2001, 2006. — 1200 б.

7.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.:Медицина, 2002. - 352 б.

8.Компьютерная программа "Диаморф" - "Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад. проф. Воробьева А.А.

9.Определитель бактерий Берджи / Под ред. Д. Хоулта, Н. Крига, П. Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - В 2 томах.

10.Методические указания, составленные сотрудниками кафедры. 2009 ж.

6. Қорытынды сұрақтары (кері байланысы)

1. АІТ-нің қалыпты микрофлорасын атаңыз?

2. Оппортунистік өткір ішек инфекциясының себептері?
№ 10

1. Тақырыбы: Оппортунистік микобактериоздар, микоздар, этиологиясы, эпидемиологиясы, патогенезі, клиникасы, микробиологиялық диагностикасы, емдеу және алдын алу.

2. Мақсаты: Студенттерді ШПМ –мен шақырылған оппортунистік микоздар және микобактериоздар себептерімен, микоздың және микобактериоздың емдеу принциптері және алдын алумен таныстыру.
3. Дәріс тезистері. Микобактериоздар- патогенді микобактериялармен байланысты аурулар. Клиникалық көрінісі бойынша бұл ауру өкпе туберкулезіне ұқсас. Дегенмен, өкпе сыртылық формасы да кездеседі. Туберкулез қоздырғышына қарағанда микобактериялар оппортунистік инфекция шақырады. Микобактериоз қоздырғышы арасында көп кездесетіндері M. avium, M.avium complex, M. kansasii, M. fortuitum, M. helonae, M. marinum, M. ulcerans.

Морфологиялық және физиологиялық қасиеттері бойынша басқа микобактерияларға ұқсас болып табылады, яғни қышқылға тұрақты, полиморфты таяқшалы болып келеді. Пигмент түзушілігі, мінезі және өсу жылдамдығына қарай оларды 4 топқа бөледі.

Ұзақ мерзімге созылған аурулар, онкологиялық аурулар, антибиотиктерді дұрыс қабылдамаудан болатын екіншілік инфекцияны оппортунистік микобактериоздан ажырата алған дұрыс. Екіншілік микобактериоз көбінесе СПИД-пен ауырған адамдарда болады. Осыған байланысты олар ассоцирленген СПИД және индикаторлы СПИД инфекциялары деп аталады. Туберкулез микобактерияларының қоздырғышына қарағанда оппортунистік микобактериоздар туберкулезга қарсы химиотерапиялық препараттарға сезімталдығы төмен келеді. Бұл аурулармен күресуде келесі препараттар қолданылады: рифампицин, пиразинамид, стрептомицин, этамбутол, этионамид, амикацин. Сонымен қатар антибиотик түрін мұқият таңдау қажет.

Оларға шартты- патогенді Aspergillus, Candida, Mucor саңырауқұлақтарымен шақырылатын микоздар тобы жатады. Олардың кейбіреуі, мысалы Candida адамның қалыпты микрофлорасының құрамына кіреді. Дегенмен көпжағдайда олар диабет, лейкоз, лимфасаркома, иммунодефицит , СПИД ауруларын ауырлатады. Сонымен қатар антибиотиктерді (тетрациклиндер, картикостероидтар, сәулелі терапия) көп қолданатын науқастарда осы саңырауқұлақтар өзінің патогенді әсерін көрсетеді. Осы жағдайда туатын инфекция локальді (аспергиллез, өкпе аспергиллезі, ауыз қуысындағы кандидоз) және гинарализденген (кандидозды сепсис) болады. Микроорганизм қандай жағдайда болмасын, инфекциялық процеске белгілі бір жауап қайтарады.

Жоғарыда айтылған саңырауқұлақтар өздігінен моноинфекция шақыра алмайды. әдетте олар шартты- патогендә бактериялар арқасында инфекциялық процеске шалдығады. Бұндай микробиоценоз түрінде шартты- патогенді бактериялармен қатар шартсыз- патогенді бактериялар және сапрофиттер жүреді.

Оппортунистік микоздың диагностикасын анықтау өте қиын. Ол комплексті микробиологиялық, иммунологиялық және патоморфологиялық зерттеулер арқылы жүргізіледі.

Кандидоздар. Кандидоз қоздырғышы әдетте әр түрлі Candida туыстығындағы саңырауқұлақтар болып табылады. Көбінесе ауруды C. albicans тудырады.

Морфологиясы, физиологиясы. Candida туыстығына аспоригенді ашытқылар- диморфты саңырауқұлақтар. Олар сахаромицит ашытқыларына жақын. C. albicans кәдімгі қоректік орталарда 20 С°-37С° жақсы өседі.

Микроскопиялық және биохимиялық зерттеулер бойынша Candida –ның 100 түрібар. Солардың аз бөлігі (10 шақты) ғана кандидоз шақырады.

Антигендері. Candida туысының ашытқы тәрізді саңырауқұлақтарының жасуша қабырғаларындағы гликопротеиндері олардың түрлік антигендік арнайылығын анықтайды. С. albicans штамдары 3 сероварға – А, В және С бөлінеді. Спора түзетін сахаромициттер мен аспорогенді ашытқы саңырауқұлақтарының жалпы антигендері бар.

Патогенділігі. Candidа ашытқы саңырауқұлақтарының патогенді факторлары гемолизиндер эндоплазмакоагулазалар липидтер, полисахаридтер, кейбір гидролазалар, эндотоксиндер болып табылады.

Патогенезі және иммунитеті. Candidа ашытқы саңырауқұлақ туыстастығы әртүрлі жедел және созылмалы инфекцияларды тудырады эндогендік және экзогендік инфицирленунәтижесінде бірінішілік және екіншілік инфекциялар дамиды. Кандидоз ауыз қуысында кең тараған. Жас нәрестелерде сонымен қатар этиологиясы ауыр ауқымды аурулармен ауыратындарда (қатерлі ісік т.б.) кездеседі. Сонымен қатар, кондидоздық вульвовагинит жүктілік кезінде, диабетте орын алады. Бронхоөкпелік кондидоз өкпе рагында, бронха эктатикалық ауруларда, ЖИТС – те және басқа ауруларда екіншілік инфекциялар түрінде көрінеді.

Гентертригиноздық кандидоз кезінде терінің үлкен қатпарлары және қолдың, оның жұмсартушы және мацерациялық бөлігі зақымдалады. Созылмалы кандидоз кезінде тері мен шырышты қабық зақымдалады.

Кандидоздар көбінесе кең спектрлі әсер ететін антибиотиктермен ауыз қуысының, ішектің, сондай – ақ организмнің иммундық жүйесінің микробтық биоценозының айқын бұзылуларына алып келетін гормональді препаратты ұзақ қолданудан туындайды. Кандидоздарда Jg G, Jg M, Jg A антиденелері жинақталады.

Экология мен эпидимиология. Candida – лардың әртүрлі түрлері табиғатта кеңінен табылған. C. Albicans адам организмінің қалыпты микрофлорасы негізгі өкілі болып табылады. Олар қоршаған орта факторларының әсеріне тұрақты.

Лабораториялық диогностикасы. Зерттеу үшін микроскопиялық, дақылдық, биохимиялық және серологиялық әдістер жүргізіледі. Патологиялық материалдан бүршіктенген ашытқы клеткаларын және псевдомицелия элементтерін табу мақсатында микроскоптайды. Сабура ортасында және сусло – агарда 20⁰ С пен 37⁰С аралығында патологиялық материалды анықтайды.

Серодиогностиканы агглютинация, КБР, Преципитация, иммуноэлектрофорез және т.б. әдістердің көмегімен жүргізіледі. Тері алергиялық сынамаларды қою үшін әртүрлі алергендерді пайдаланады.

Профилактикасы және емдеу тәсілі. Спецификалық профилактикалық өнімдердің сапасын жақсарту үшін әрқашан өлі вакциналар ( аутоштаммдардан жасалатын ) қолданылады. Химиотерапевтикалық өнімдерге полиен ( нисталгин , леворин, аморотерицин В және т.б) антибиотиктер қолданылады және имидозолдың туындылары ( клотримазол, конестен, 5 – флуцитозин ( анкотил ) флуконизол және т.б ) қолданылады.

13. 
    Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2001.- 734 б.
    
14. 
    Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П. Венцелла - М.:Медицина, 1990.- 656 б.
    
15. 
    Д. Саттон, А. Фотергилл, М. Ринальди. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир.-2001. 470 б.
    
16. 
    Маянский А.Н. Микробиология для врачей. – Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 б.
    
17. 
    Тец В.В. Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. –1994.–224 б.
    

1. Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство к лабораторным занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.

2. 
   Н. Красильников А II. Справочник по антисептике. - Минск. – Выс. шк.- 1995.-367 б.
   
3. 
   Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. "РИЦ МДК". - 2000. -487
   
4. 
   Воробьев А.А. "Микробиология, иммунология" М.: МИА,2002
   
5. 
   Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000.- 591 б.
   
6. 
   Медицинская микробиология / Гл. ред. В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 1998, 2001, 2006. — 1200 б.
   
7. 
   Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.:Медицина, 2002. - 352 б.
   
8. 
   Компьютерная программа "Диаморф" - "Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад. проф. Воробьева А.А.
   
9. 
   Определитель бактерий Берджи / Под ред. Д. Хоулта, Н. Крига, П. Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - В 2 томах.
   
10. 
    Методические указания, составленные сотрудниками кафедры. 2009 ж.
    

1. Микоздар дегеніміз не?

2. Микобактериоздар дегеніміз не?

3. Оппортунистік микоздар микобактериоздардың себептері?