Мағжан ЖҰмабаев педагогика
Кѳру сезімінің жан тұрмысына керектігі
жүктеу/скачать 1.6 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Есту сезімі.
- Баланың есту әсерленулері.
| Кѳру сезімінің жан тұрмысына керектігі. Сырт-
қы алты сезім ішінде жан үшін ең қымбаты – осы кѳру сезімі. Жанымызда болатын барлық әсерленулердің, екінші түрлі айтқанда, біз барлық білімнің 3/4-ін осы кѳру сезімі арқылы аламыз. Басқа сезімдер арқылы алынған білімдерді, әсерленулерді кѳру арқылы анық- тауға ұмтыламыз. Мысалы, бір дыбыс естісек, сол ды- быс шығарған затты кѳргіміз келеді. Хатта басқа сезім- дерді жабайы, ѳтірікші кѳреміз. Кѳзбен кѳрмеген соң қойшы дейміз. Адамның әдемілік сезімінің ұлғаюына да кѳру сезімі кѳп кѳмек кѳрсетеді. Әдемі түс, әдемі түр, жаратылыстың сұлу заттары, сұлу кѳріністері адамның әдемілік сезімін тереңдетпей қоймайды. Есту сезімі. Есту сезімінің құралы – құлақ. Мидан шығып, құлақта есту нервтері бұтақтанады. Бір дыбыс осы есту нервтеріне әсер береді. Әсерді нервтер миға алып барып, оны оятып, мидан жан қабыл алып, жан- да есту әсерленуі болады. Есту әсерленулері екі топқа бѳлінеді: шу һәм дыбыс. Белгілі бір тәртіпсіз шыққан түрлі дыбыс жиынтығы шу деп аталады. Желдің зуылы, судың сылдыры, жапы- рақтың сыбдыры, күннің күркіреуі сықылды. Ал енді белгілі бір тәртіппен шыққан түрлі дыбыс жиынтығы тура дыбыс деп, яки музыкалы тон деп аталады. Әннің әуені, домбыраның, қобыздың күйі, адамның сѳзі сы- қылды. Адам сѳзі азғантай ғана негізгі дыбыстардан яғни сол дыбыстардың бір-бірімен бір олай, бір былай қосылуынан тұрады. Қазақ сѳзі 24-ақ дыбыстан тұрады. Баланың есту әсерленулері. Бастапқы кезде бала тіпті естімейді десе болады. Мысалы, жаңа туған баланың 65 «Асыл мұра» сериясы бесігі жанында айғай салып сѳйлескенде, оянбайды. Баланың есту сезімі екінші, үшінші жетіде біліне бас- тайды. Тѳртінші жетіде бала күшті дыбысқа селт етпе- се, оның мылқау болғандығы. Үшінші, тѳртінші айда балаға бесік жыры әжептәуір әсер береді. Бұл уақытта бала дыбыстың жұмсақ, қоңырын, қатты, тынышсы- зын айыратын болады. 4–5 айда бала дыбыстың қай- дан шыққанын біліп, дыбыс шыққан жаққа бұрылатын болады. Алты айда дыбысты ѳзі тілеп тыңдайды. Бір жылдың аяғында дыбыстарды түгел айырып, сѳздерді ұғып, хатта сѳйлеудің тонын, ыңғайын да (ашулы сѳз, жылы сѳз) байқай алады. Екінші жасқа қарағанда бала сѳз дыбыстарын ѳзі айта алатын болады. жүктеу/скачать 1.6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|