( Ә) Уақытыңызды қалай пайланасыз?
Күн тәртібі менде жоқ.Негізінен биологиялық ырғақ бойынша өмір сүремін. Таңертең тұрамын, таңғы асымды ішемін. Жұмыс күні, кешкі ас, теледидар көремін, ұйықтауға барамын. Жұмыстағы барлық шаруаны өз мезгілінде бітіруге тырысамын. Кейінге, әсіресе демалатын уақытыма уақыт қалдырмаймын. Яғни, адамда жұмыс уақыты және демалатын уақыты болуы керек деп есптеймін. Бірақ әрқашан ойымдағы бола бермейді. Кейде жағдайлар бізге билік жүргізеді. Күнделікті жұмыс күнімді жоспарлаймын. Бұл проблемаларды шешуге көмектемеді.
(А.Баянов, «Новое поколение» газетінен)
4-жаттығу. Сөйлемдерді оқып, аударыңыз. Біреу сөзінің үстіне қай жерде ол белгісіздік есімдігі немесе жинақтау сан есімі болып жұмсалып тұрғанын жазыңыз.
1.Нұрым маған екі қарындаш бермек: біреуі – ұзын, екіншісі – қысқа. 2. Біздің көшеде екі үй тұр: біреуі – үлкен, екіншісі – кіші. 3. Біреу маған кітап берер. Ол өте қызық кітап екен. 4. Сізге біреу телефон соғып тұр. 5. Кө-шемен екі бала келе жатыр: біреуі – Арман, екіншісі – Ерлан. 6. Біреу кереуетте жатыр. Ол кім екен? 7. Сәуле біреумен Кавказға барады. 8. Болат мына дәріні біреуден алсын. 9. Мұрат сенің дәптеріңді біреуге берсін. 10. Мына-лар кім? – Біреуі – Жанар, екіншісі – Шынар. 11. Неше балаң бар? –біреу.
5-жаттығу. Қазақ тіліне аударыңыз.
Двадцать пятая аудитория на третьем этаже. Двести сорок восьмой дом там. В словаре шестьдесят пять тысяч слов. Возьми десять картинок. На полке стоит пятнадцать книг. Где четвертый подъезд? Подай две пиалы. В городе полтора миллиона людей. В классе тридцать два ученика. Нас пятеро. Скажи этим двоим. Они трое собираются поехать на Памир. Одна из них – Асель, а вторая – Асем.
Ұсынылған әдебиеттер
1. Ысқақ.Б Қазақ тілі:Оқу құралы. Шымкент:R-DIAR 2014-156б 20экз
2. Шалқарова Г. Салыстырмалы грамматика.Оқу құралы.Аст,2012-220б 5экз
3. Жапбаров А. Қазақ тілін оқытудың тәжірибелік әдіс-тәсілдері. Жаттығу әдісі. 12-кітап. Оқулық. Шымкент. 2012-250б 1экз
4. Бейсембайқызы З. Морфология пәнін модуль бойынша оқыту. А., Рауан, 2009.
5. Қазіргі қазақ тілінің Морфология жүйесі. А: Ғылым, 2009.
6. Қалиев Ғ. Қазақ говорларындағы диалектілік сөз тудыру. А., Ғылым, 2005.
7. Қасым Б. Қазақ тіліндегі күрделі сөздер. Уәждеме және аталым. А., Ғылым, 2001.
8. Ибатов Ә. Қазақ тілінің туынды сөздер сөздігі А., Ғылым, 2008.
9. Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты.А., “Рауан”, 2008.
Достарыңызбен бөлісу: |