Мазмұны Кіріспе І – Тарау; Әдебиеттерге шолу
-сурет Дислокацияны қозғалтуға қажет болған күштер
жүктеу/скачать 5.67 Mb.
|
| 2.12.-сурет
Дислокацияны қозғалтуға қажет болған күштер 2.13.-сурет S сырғанау жазықтығында орталығы «О» нүктеде, шегінде «а» және «к» нүктелері бар сызықты дислокация орналасқан дейік (2.13. а-сурет). Тепе-теңдік күйде дислокацияға тордың әсер ететін күші нольге тең. Шынында күштің нольге тең екендігін ролик моделі арқылы түсінуге болады (2.14.-сурет). 2.14.-сурет Жоғарғы қатардағы, төменгі қатардағы роликтердің ойшығында орналасқан екі роликтің арасында құрылым бұзылған болсын, яғни АВ аралықта бұрын 6 ролик орналасқан болса, енді тек 5 ролик орналасқан. Құрылымның мұндай өзгеруі 1, 2, 4, 5 роликтерді тұрақты тепе-теңдікке алып келуге ұмтылатын күштерді тудырады (Ғ1, Ғ2, Ғ4, Ғ5). 1, 5 және 2, 4 роликтерге әсер ететін күштер бір-біріне тең (Ғ1= Ғ5, Ғ2= Ғ4) және бір-біріне қарама-қарсы бағытталған. Сондықтан, егер жоғарғы қатардағы роликтерді серпімді лентамен қоссақ (лента байланыс күштің ролін атқарады), онда Ғ1 және Ғ5, Ғ2 және Ғ4 күштер бірін-бірі компенсациялайды, яғни жүйе тепе-теңдік күйде болады. Осы сияқты схема түрде көрсетілген (2.13. а-сурет) жағдай дислокацияда болады: «О» дислокация орталығынан симметриялы орналасқан жоғарғы қабаттағы атомдар арасындағы әсер ететін күштер бір-біріне тең (Ғв= Ғj, Ғc= Ғi, Ғd= Ғn, Ғe= Ғg ) және бағыттары қарама-қарсы болады (2.13. б-сурет). Сондықтан бұл күштердің қосындысы нольге тең, яғни дислокация тепе-теңдікте болады. Бірақ сырғанау жазықтығында дислокацияның шамалы ығысуы, дислокация орталығынан атомның симметриялы орналасуы бұзылады, соның арқасында дислокацияның қозғалуына кедергі жасайтын күш пайда болады. 2.14.-суретке қарағанда, бұл күш аса үлкен болмауы керек, себебі 1, 2 роликтердің жаңа тепе-теңдік күйге өтуіне 4, 5 роликтер жағынан әсер етеді, яғни олардың жаңа тепе-теңдік тұрақты орынға өту әсерінің астында болады. Есептерге қарағанда, дислокацияны қозғалтуға қажет болған жанама кернеу мынаған тең: (2.10) мұндағы, G-ығысу модулі, -Пуассон коэффициенті, в- ығысу бағытындағы атомдар ара қашықтығы, d-жақын орналасқан сырғанау жазықтар ара қашықтығы, 0-теориядан есептелген критикалық ығыстырушы кернеу. в= d және =0,3 деп есептесек, 03·10-4 G аламыз. Бұл 0 мәні тәжірибеден анықталған к-ның мәніне сәйкес келеді. Сонымен дислокация теориясы кристалдың ығысуға беріктілік мәндеріндегі теориялық және практикалық мәндері арасындағы қайшылықты жойды. жүктеу/скачать 5.67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|