«Мәдени мұра» Мемлекеттік бағдарламасының кітап сериялары
ОРХОН ЕСКЕРТКІШТЕРІНДЕГІ ЖАЛҚЫ ЕСІМДЕР
жүктеу/скачать 2.89 Mb. Pdf көрінісі
|
| ОРХОН ЕСКЕРТКІШТЕРІНДЕГІ ЖАЛҚЫ ЕСІМДЕР
І. РУ, ТАЙПА ЖƏНЕ ХАЛЫҚ АТТАРЫ Аз – Көгмен таулары маңын жайлаған халық /КТб., 40, 42, 43, 45, 48; Тон., 23, 24/ Арғу – түркі тайпасы /Мог. , 30/ Апар – аварлар /КТб., 4/ Едіз – түркі тайпасы /КТб., 45/ Басмыл – Бесбалық қаласы төңірегін мекен еткен халық /Мог., 25, 37; Мч., 28, 30, 35, 37, 41/ Ізгіл – түркі тайпасы /КТб., 43, 44/ Қарлуқ – Алтай мен Ертіс арасын мекен еткен түркі тайпасы /Мч., 27, 29, 31, 34, 40; Кч., 18, 19, 20, 21; КТб., 41, 42; Мог., 28, 29, 40/ Қырқ аз 1 – Көгмен таулары бойын жайлаған түркі тайпасы /Тон., 20, 23, 24, 26, 27, 28, 29, 49; КТб., 4, 14, 17, 20, 25, 36, 40, 42, 43, 45, 53; Мог., 26, 27; Мч., 22/ Құрықан – якуттардың арғы ата-бабалары /КТб., 14/ Қытай – қытай /КТм., 5; Кч., 27/ Қытан – қидандар, түркілерге көршілес Манчжурияда мекендеген халық /КТб., 4, 14, 28; Тон., 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15; Мог. Ха., 2, 7; Кч., 17/ Оғыз – азербайжан, түркмен, түрік халықтарының арғы аталары /КТм., 1, 2; КТб., 14, 22, 28, 44, 46; Тор., 7, 8, 9, 12, 14, 15, 16, 62; Мог., 31, 32, 38; Онг., 5, 6; Мч., 5, 15, 22, 47; Кч., 16/ Он ұйғыр – ұйғырлардың он руы /Мч., 3/ Оноқ – VIII ғасырда Батыс Түркі қағанаты құрамына еніп, Іле жəне Шу өзендері бойын мекендеген түркі тайпалары он руға бөлінген. Олар түркологиялық əдебиеттерде «оноқтар» болып аталады / Тон., 19, 30, 33, 42, 43; Мч., 11; Мог. Ха.,15; КТб., 1, 12/ Отыз татар – отыз татар /КТб., 4, 14/ Соғды – соғдылар /КТб., 31, 39, 52; Тон., 46; Мог., 24, 25; Мч., 24 ,44/ Табғач – табғаш /қытай халқының бір руы / Тон., 1, 2, 7, 9, 10, 11, 14, 19, 30, 49; Мог., 25, 35, 36, 38, 39; Мог. Ха.,1; Мог. Хб.,14; Мч., 32, 43, 44; Кч., 12; Онг., 5; Об.,1; КТм., 4, 5; КТб., 6, 7, 8, 9, 12/ Танут – таңғұттар /Мог., 24/ Тардуш – Тұрфанның солтүстігін мекендеген түркі тайпалары /Тон., 31, 41; КТб., 13, 17, 53; Кч., 14; Мч., 19; Мог. Ха., 13/ Тат – таттар /Мог., Хб., 15; КТм., 12/ Татабы – татабылар /Кч.,12; КТм., 4, 14, 28, 51/ Татар – татарлар /Мч., 13, 15, 18, 20, 28/ Тезік – тəжіктер /Кч., 16; Тон., 45/ Тоғыз оғыз – Тоғыз оғыз тайпалары /Кч., 16; Онг., 6; Мч., 3; КТб., 14; Тон.,9/ Тоғыз татар – татарлардың тоғыз руы /Мч., 11, 13, 15; Мог., 34/ Төлес, төлеш – түркі тайпалары /Мог. Ха.,13; КТб., 13; Мч., 19/ Тоқры – тоқарлар /Тон., 45/ Түпүт – тибет халқы /КТм., 3; КТб., 4, 5/ Түргеш, түргес – Батыс түркі қағанаты құрамында болып, ҮШ ғасырларда Шу жəне Іле өзендері бойларын мекендеген түркі тайпасы /КТб., 18, 26, 37, 40, 53; Мог., 27; Мог. Ха, 9; Мч., 28, 29, 40; Тон., 21, 29, 30/ Түрк – түркі қағанаты құрамына енген түркі ру-тайпалары, түркі халықтары /Тон., 1, 2, 1 Бұл таңбалар тюркологиялық əдебиеттерде күні бүгінге дейін қырқыз түрінде оқылып келді. Бізше бұл қырқ аз болып оқылатын сияқты. 490 491 3, 4, 17, 18, 20, 45, 54, 58, 62; Онг., 2, 3; Кч., 4, 6; КТм., 3, 6, 7, 8, 10, 11; КТб., 3, 6, 7, 8, 10, 11, 13, 16, 21, 22, 25, 27, 34, 41, 46; Мог., 1, 2, 33, 36, 38; Мог. Ха., 13; Мог. Хб., 12, 13; Мч., 4, 8,10, 46/ Ұйғыр – ұйғырлар /Мч., 3; Мог. 37/ Үч оғыз – оғыздардың үш руы /Мог., 32/ Усын – үйсін /Тон., 19/ Чігіл – түркі тайпасы /Мч., 35/ Чик – түркі тайпасы /Мог., 26/ ІІ. ЖЕР-СУ АТТАРЫ Ағу – жер аты /Мог., 34; Мч., 45/ Алтун йыш – Алтай таулары /Мог., 27; Тон., 31, 32, 35, 37; КТб., 36/ Аны – өзеннің аты /Тон., 24, 27/ Арқар басы – жер аты /Мч., 25/ Арқуй – өзен аты /Тон., 53/ Езгенті Қадаз – жер аты /Мог., 31/ Ерсен – жер аты /Мч., 30/ Ерсегүн – жер аты /КТм., 3/ Ертіс – Ертіс өзені /Мог., 27; Мч., 25; КТб., 37; Тон., 35, 37/ Бай былық – қала аты /Мч., 44/ Байурқы иір – жер аты /КТ., 4; КТб., 34/ Балқлығ – Балықты, су аты /Мч., 34/ Беңгігек – тау аты /Тон., 44/ Бешбалық – қала аты /Кч., 11; Мог., 28/ Беш кечен – жер аты /Мог., ХІІ/ Біркү – жер аты /Мч., 7, 17; / Болчу – өзен аты. /Мог., 28; Мч., 25; КТб., 7, 20, 24, 30, 31, 34, 37,41, 42, 43, 44, 47, 49, 50; Тон., 18, 20, 34, 35, 56/ Бөкілі – бөкіл даласы /КТб.; 4, 8/ Буқарақ – Бухара қаласы /КТб., 52/ Бурға – жер аты /Мч., 15/ Бүкегек – жер аты /Мч., 13/ Ічүй – өзен аты /Мч., 20/ Иабаш Токуш – жер аты /Мч., 21/ Иар үгүз – Иар өзені /Мч., 8/ Иарыс йазы – Иарыс жазығы /Тон., 33, 36/ Иарыш Арулыг– жер аты /Мч., 45/ Иашыл үгүз – өзен аты /КТб.,17/ Иенчү – Сырдария /Кч.,16; КТм., 3; Тон., 44/ Иула көл – өзен аты /Мч., 30/ Қадырқөн – тау аты / КТб., 2, 21; Мог., 39/ Қазлүк көл – өзен аты/ Мг., 26/ Қара қум – Қара құм /Тон., 7/ Қара булун – жер аты /Мч., 22, 25/ Қара иота – жер аты /Мч., 22/ Қасуй – жер аты /Мч., 18/ Қушлағақ – жер аты /КТб., 45/ Кем – Туғадағы өзен аты /Мог., 28; Мч., 19, 25/ Кеңү Тарман – жер аты /КТб., 21/ Кергүн – жер аты /Мч., 16/ Кечін – жер аты /Кч., 10/ Көгмен – Саян таулары /Мог., 27; Тон., 32, 28; КТб., 17, 35/ Көмүр тағ – Көмірлі тау, тау аты /Мч., 8/ Көгүр – жер аты /Мч., 8/ Көк өңүг – жер аты /Тон., 15/ Мағы қорған – жер аты /Мог., 31/ Орхон – Орхон өзені /Мч., 3, 34/ Өрпен – жер аты /Мог., 26/ Өтүкен – Қанғай таулары /КТб., 3; Тон., 15, 17; Мч., 2, 19, 21, 28, 42; КТм., 3, 4, 8/ Сақыш – жер аты /Мч., 16/ Шантуң – сантуң – Шандун провинциясы /КТм., 3; КТб., 17; Тон., 18, 19/ Селең − Селенгі өзені /Мог., 37; Мч., 2, 15, 44/ Соңа йыш – Соңа тауы /Мог., 27/ Табар – жер аты /КТб., 38/ Тайған көл – көл аты /Мч., 27/ Талуй өгүз – өзен аты /Тон., 45, 46; Кч., 16; КТм., 3/ Тамағ – жер аты /КТб., 41; Мог., 29/ Темір қапығ – Темір қақпа /Тон., 45, 46; Кч., 16; Ктм., 2, 4, 8, 17, 39/ Термел – жер аты /Тон., 25/ Тоғла – Тола өзені /Мог., 30; КТб., 44/ Тоғуру – жер аты /Мч., 36/ Тоқуш – өзен аты /Мч., 21/ Тоғы балық – қала аты /Мог., 30; КТб., 44/ Тутуқ баш – жер аты /Мч., 23/ Түңкер тағ – Түңкер тауы /Мог. Ха., 7, 8/ Чуғай қуз – жер аты /Тон., 7/ Чуғай иыш – жер аты /КТм., 6/ Чуш баша – жер аты /Мог., 30/ Ыдуқ баш – жер аты /Мог., 25/ ІІІ. КІСІ АТТАРЫ Баз қаған – қаған аты /КТб., 14/ Барс бет – кісі аты /КТб., 20/ Білге қаған – Күлтегіннің туысы, қаған /Оа., 3; КТм., 23; Тон., 50, 58, 62/ Бөлен – кісі аты /КТб., 52/ Бөгү қаған – қаған /Тон., 34,50/ Бумын қаған – түркі қағандары мен бектерінің арғы атасы, Ілкі Түркі қағанатын орнатқан кісілердің бірі /Онг., І/ Ілбілге – кісі аты /КТб., ІІ/ Ілбілге қатун – Күлтегін мен Білге қағанның анасы Ілтеріс /Қутлуғ, Гудулу/ – Күлтегін мен Білге қағанның əкесі /Тон., 7, 50, 54, 59, 61/ Інел қаған – қаған аты /Тон., 31, 45/ Істемі қаған – Бұмынның туысы, Батыс Түркі қағанатын басқарған кісі /КТб., 1/ Иағлақар – кісі аты. /Суджа ескерткіші/ Иегін Сілік – кісі аты /Ктб., 33/ Иоллығ тегін – Күлтегін жəне Білге қаған ескерткіштерінің тексін жазған, сауатты, білімді кісілердің бірі /Мог., ХІ; КТб., 13/ Қапаған – қытай мағлұматтарында Мочже, Ілтерістен кейінгі түркі қағаны, өте қатал кісі болған /Тон., 51, 61; Онг., 4/ Күлбілге қаған – Түркі қағанатының соңғы қағаны /Мч., 5/ Күл-Іркін – кісі аты /Мог., Ха., 14/ 492 493 Күлтегін – Орхон ескерткішіндегі басты тұлға, əскери қолбасшы /КТб., 25, 27, 30, 32, 34, 35, 37, 40, 41, 42, 43, 45, 46, 47, 48, 50, 53/ Күүлі-Чор – тардуш тайпаларының қағаны, Білге қаған, Тоныкөктердің замандасы /Кч., 2, 3, 5, 6, 8, 10, 11, 14, 15, 17, 18, 19, 22, 24/ Лісун тай сеңүн – қытай əскер басшысы /Мог., Ха., ІІ/ Нең сеңүн – кісі аты/КТб., 52/ Озмыш тегін – түркі тайпаларының қағаны /Мч., 9/ Өзбілге – кісі аты /Мч., 47/ Өрүңбег – кісі аты /Мч., 22/ Тадықын Чор – кісі аты /КТб., 32/ Тай білге – кісі аты /Мч., 11/ Тінесі – кісі аты /Тон., 44, 47/ Тоникуқ – түркі дəуіріндегі Қутлығ, Қапаған жəне Білге қағандардың əскери кеңесшісі, қытайша оқып, білім алған ақылгөй кісі /Он., 1, 5, 15, 17, 58, 59, 61; Мог. Ха., 14/ Удар сеңүн – кісі аты /КТб., 32/ Чаң сеңүн – кісі аты /КТб., 53/ Чача сеңүн – қытай əскери қолбасшысы /Мог., 26; КТб., 32/ Чықан Тоникуқ – кісі аты /Кч., 1/ Ынарчы Чор – кісі аты /КТб., 52/ Ышбара – кісі аты /Кч., 2; КТб., 33; Мч., 26/ жүктеу/скачать 2.89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|