«Мәдени МұрА» МеМлекеттік бАғдАрламасының кітАп сериялАры
жүктеу/скачать 1.63 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 214. «Ақбай»
| 213. «Лауішкен»
Құрманғазы мен лавочкин сол түні түрмеден қашып кетеді. Айналаны шарлап тастаған. Күйші небір жыра-жықпылды тауып, сәтте-ақ қараларын көрсетпей алыстап кетеді. оның үстіне жәрдемдескен күзетші де құғыншылардың маңдайын басқа жаққа бұрып жіберіп, бұларға біраз уақыт ұтқызады. иен далаға шыққан соң, бұлар еркінірек жүреді. Бір күн, бір түн жүріп, таң ата лавочкиннің бір таныс балықшысының үйіне келіп дем алып, тамақтанады. Бірнеше күн тыныққан соң, Құрманғазы түрме досына өзінің еліне қайту керектігін, онда қалған ата-ананың хал-жайын білу керектігін айтады. лавоч- кин қимас досымен айырылудың керек екенін білсе де, біраз уа- қыт тағы отырып әңгімелеседі. Құрманғазы қолына домбы ра сын алып, тағы бір күй шертеді. ол күйдің бұрынғы өзі естіп жүр ген күйлерге ұқсамайтынын, күйшінің тағы бір шығарма шы лық жаңалығы екенін лавочкин сезеді де, ешнәрсе демей тыңдап, үлкен ойға батып отыра береді. Күйді аяқтаған соң, Құрманғазы лавочкинге қарап: «Ананың бәрі де—ана, қай тілде сөйлесе де, олардың балаға деген мейірбандықтарының тілі әркімге де түсінікті, мына менің жалпыға тілі түсінікті күйімді сол орыс анаға—лауішкенге арнаймын»,—дейді. Құрманғазының «в», «ч» дыбыстарына тілі келе бермейтін. Сондықтан күйші нің өзі 202 күй аңыздар айтқандай, халық арасында бұл күй «лауішкен» атанып тарап кетті. Досының мұндай сый тартқанына лавочкин қатты риза болып, өзі домбыра тарта алмайтынына қынжылып, бірақ: «Сенің қолыңнан бұл күй халыққа жайылады ғой, шешеме көргенде айтармын» деп уәде беріп, құшақтасып қоштасып, екеуі екі жаққа жүріп кетеді. 214. «Ақбай» Ақбайдың Әубәкірі Құрманғазының торы аты жөнінде хабар естиді. Торының құнан күнінде-ақ бәйге бермегенін жеткізушілер үлкейтіңкіреп аңызға айналдырады. өзімшіл Әубәкір: «жалаң аяқ Құрманғазыға ондай ат қайдан бітті дей- сің, біреуден ұрлап алған шығар, барып тартып алып келіңдер, іздеп келсе, көресіні көрсетерміз ол қарақшыға»,—деп екі кісі жібереді. Құрманғазы екеуін екі ұрып аттан түсіріп, босқа арам тер болып старшынның сойылын соғып жүргендерінің ұят екенін бетіне басып: «Көрген-білгендеріңді Әубәкірге айта барыңдар»,—деп қоя береді. Құрманғазы Әубәкірдің өзіне өштесіп қалғанын, оның тағы да соңынан жарық алып тү се- тінін біледі. Дос-жарандарын шақырып алып, старшынның мына шексіз зорлығын әшкерелей, масқаралай шығарған жаңа күйін таратады. Күйдің басында біраз қайғылы хәлдер суреттеледі. ол қайғы тереңдеп кеңейіп, ыза-ашу ноталарына айналады. Кенет Құрманғазыға тән тағы күн жапқан бұлттың ыдырағанындай жасық дыбыстар қала тұрып, күй көңілденіп, шырқап, домбыраның сағасына қарай сырылып, аттың дүрсілі естілгендей тыңдаушыға құлақ түргізеді. осы бір күш, қажыр суретті қайталап тағы күшейеді. «үмітсіз сайтан ісі» дегендей алдан жақсылық күнін күткендей жаймашуақтанады да, тағы кенет ауыр ой, терең қайғыға көшеді. Бұл ауыр жағдай да ұзаққа созылады. Домбыраның сағасына барып біраз «мұңын халқына шаққандай» тақырып пернелер арқылы өтіп, сол кейіп, сол үнінде жайлап, асықпай кейін қайтады. Бастағы ауыр жайды суреттейтін шырқаған, зарлаған тақырып қайта бір көрініп, күй аяқталады. Жиналған жұрт көп уақытқа шейін томса- рып отырып қалады. Біраздан кейін бастарын көтеріп, күйдің аса терең мазмұндылығын әңгіме етеді. Күйшінің анасы Алқа тұрып: «мұның аты—бізге күн көрсетпей қойған Әубәкірдің 202 203 күй және күйшілер туралы аңыздар әкесі Ақбайдың атымен аталсын. Сенің әкеңнің көп жыл- дар бойы бермеген ақысы үшін, сені талай жәбірлегені үшін, халқыңа Ақбайдың арам атын әйгілеу үшін домбырадан ғана өшіңді аларсың» дейді. Жиналған жұрт бір ауыздан күйдің атын «Ақбай» қоялық дейді. жүктеу/скачать 1.63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|