«Мәдени МұрА» МеМлекеттік бАғдАрламасының кітАп сериялАры
«Абылай ханның Майдақоңыры»
жүктеу/скачать 1.63 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 181. «Сары бура»
- БОҒДА /шамамен 1765-1845 жж./ 182. «Жем суының тасқыны»
- 183. «Бозтөбе»
| 180. «Абылай ханның Майдақоңыры»
Абылай ханның жорғасы болыпты. Әлгі бір жорғалағанда үш алуан—кейде арындап, кейде ақырындап, кейде аяңдап жорғалайды екен. Содан оның жорғасын «майдақоңыр» атап кетеді. осы жүрісін домбыраға салады. Бірақ «тіл болады» деп ешкімге көрсетпей айдалаға барып тартады. Сонда қой жайып жүрген қойшы ғана көріп, күйді қолындағы таяғына түсіріп алады да, ауылға келгенде: —Абылай хан жорғасының жүрісін былай салды,—деп таяғымен тартып көрсетіпті. Күй содан елге тарапты. 181. «Сары бура» Қазақтың дәстүрлі наным-сенімінде, алапаты артық туған адамның желеп-жебеп жүретін киесі көмекке келіп, дұшпан- ның десін басып, көзге көрінеді екен дейді. Мәселен, қиын- қыстау сәттерде Қаз дауысты Қазыбек биді аузынан от шаш- қан аю жебеп жүреді екен. Тарақты Байғозы батырдың киесі ақиық бүркіт болса керек. Жарылқап батыр Алтайдың қызыл түлкісіне сенеді екен. Әйгілі Кемпірбай ақын өз бойының кие- сін көк үйрекке балайтын болған. Міне, осы сияқты қиын-қыстау кезінде желеп-жебеп жү- ретін кие хан Абылайда да болыпты. Ат үстінде өмірі өткен хан Абылай қиын сапарға, қанды жорыққа аттанарда, жолы бо- лып, ойына алғаны сәтімен орындалар болса, сары бура жолға маңдайын беріп жатады екен. Егер жорық сәтсіз болатын бол- са, сары бура Абылайдың бұл сапарын теріс көргендей болып, сырт беріп жатады екен. Абылай ханның киесі болған сары бура алдымен Бұқар жыраудың түсіне енген екен. Бұқар жы рау сары бураның жатысына қарап, болжау айтатын болған. Қиын- қыстау кезде желеп-жебеп жүретін сары бураға арнап Абы лай хан күй шығарыпты дейді. БОҒДА /шамамен 1765-1845 жж./ 182. «Жем суының тасқыны» Арқасында домбырасы бар Боғда Жем өзені тасып жатқан кезде, бергі беттегі ауылға өтейін деп, өткелге атын салады. 12-136 178 күй аңыздар өзеннің ортасына жеткенде дарияның асау ағысы Боғданы аты- мен бірге ағызып әкетеді. Бір жарға соғылған аты суға кетеді де, өзі өлдім-талдым дегенде домбырасын арқалап, жиекке шығады. Боғда демін алып, киімін кептіріп отырып: «япыр- май, мынау табиғаттың күші керемет құдірет екен-ау. Бұл менің атымды ағызып алып кетті, өзім өлім аузынан қалдым. өмірдің өзі де осы қатты ағыс сияқты емес пе?»—деп, Жем өзенінің тасқынын, оның дүлей күшін, күймен бейнелепті. Сол Жем суы былай ағады екен. 183. «Бозтөбе» өткен ғасырда Қазақстанның батысында бір жылы ашаршылық болып, мал көп қырылыпты. Ашыққан халық кү- нелтіс іздеп, жан-жаққа кете барады. Сол жылы Нарынның ба- тыс жағындағы Боғда тауының етегіне қоныстанған ел де ара- лап жүрген домбырашы Боғда, осы бір уақиғаның куәсі болып, сол төбенің басында отырып, «Әдірә қалған Бозтөбе» деп күй шығарыпты. Сөйтіп, Боғданың бұл күйі кейіннен «Бозтөбе» аталып, халық арасына кеңінен таралыпты. жүктеу/скачать 1.63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|