Мектеп атауы қала облыс ғылыми жоба бағыты: Тақырыбы
жүктеу/скачать 6.42 Mb.
|
| 2.4. Ақыртас қалашығы
Тараздан қырық шақырым шығыста, Қырғыз Алатауының етегінде орналасқан жұмбақ көне Ақыртас қонысының іргетасы 4 метр. Ақыртас 1861 жылдан бастап ғылыми айналымға енді. Содан бері көптеген шығыстанушылар Ақыртасты зерттеді, бірақ Ақыртастың қазіргі «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында жүргізіліп жатқан кешенді зерттеу аясында ашылған мұндай қуатты іргетасы бар екенін ешкім болжаған жоқ. 2005 жылдан бері өткізіліп келеді, жыл сайын 50 миллион теңгеге дейін бөлінеді». Бүгінде жүргізіліп жатқан күрделі археологиялық жұмыстардың нәтижесінде Ақыртас біздің заманымыздың 8 ғасырына жатады деп сенімді түрде айтуға болады. Бұл тұрғын үйлері, қоймалары, сантехникасы бар тұтас кешен болатын. Үлкен, біркелкі ойылған тастар - іргетастың төртбұрыштары төрт метр тереңдікте жатыр. Сегізінші ғасыр – біздің өңірге ислам өркениетінің, дінінің енуі. Бүкіл Орталық Азияда Ақыртасқа ұқсас екінші ескерткіш жоқ. Оның кейбір элементтері, әрине, ұлы Египет пирамидаларына ұқсайды, бұл тастарды өңдеу және басқа да көптеген параметрлермен дәлелденеді. Әртүрлі бұтақтардың, бағандардың болуы Таяу Шығыстың сәулет өнерін еске түсіреді. Бұл тау етегіндегі топырақты бетонмен салыстыруға болады, мұнда жер асты суы өте терең, шамамен 180 метр, - жаңбыр өте сирек жауады, жақын жерде басқа су көздері жоқ. Бірақ соған қарамастан олар ені төрт метр, тереңдігі төрт метр болатын төрт метрлік іргетас салды. Оның қаншалықты ауыр жұмыс болғанын елестетуге болады! Периметрде бұл құрылым, қатаң нүктелерге бағытталған, өлшемі 205-тен 185 метрге дейін. Бұл үлкен, ауқымды, қуатты құрылым. Ішінде диаметрі бес метрлік қуатты 28 бағанның орындары бар, қабырғалары қызыл құмтастан тұрғызылған, қалыңдығы 2-3 метр. Өкінішке орай, бүгінде бір кездері әсем сәулеттік құрылымнан нүктелі тастармен белгіленген іргетасы мен сынған блоктардың сансыз сынықтары ғана қалды. 1905 жылы Әулие-Ата уезінің бастығы В.Калаур Ақыртас қирандысынан тасты төңіректегі халық қарқынды түрде алып жатқанын жазған. Әсіресе оның көп бөлігі Түрксіб құрылысында темір жол көпірлерін, іргетастарды, ғимараттарды салуға пайдаланылды. 1938-39 жылдары тек Ақ-Шолақ стансасында Ақыртас тастарынан екі қойма, басқа құрылыстардың бірнеше іргетасы тұрғызылған. 2014 жылдан бастап Ақыртас сырын зерделеудің келесі кезеңі басталып, карьер, карьерлерді тазарту және қалпына келтіру жұмыстары басталды. жүктеу/скачать 6.42 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|