Методические рекомендации по психолого-педагогической поддержке семьи
Кеңістік пен уақыт түсініктерін қалыптастыру
жүктеу/скачать 4.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| Кеңістік пен уақыт түсініктерін қалыптастыру
Мектепке дейінгі балаларда кеңістіктік-уақыт түсініктерін қалыптастыру «Қарапайым математикалық түсініктер» бөліміне жатады. Бала мектепке: - қоршаған кеңістікте және жазықтықта бағдарлануды; - уақытша қарым – қатынасты анықтауды (күн-апта-ай) меңгеруі тиіс. Балада кеңістіктік түсініктердің қалыптаспауы: математиканы оқытуда сандарды қате жазуда, көп мағыналы сандарды жазуда разрядтық бірліктерді ауыстыруда, сандық қатарды меңгеру қиындығы мен қатардағы сандардың өзара қарым - қатынасын, өлшеу кезіндегі көзөлшерлік қателіктерді, жазуға үйретуде- әріптердің айналы жазуында, оқуды оқыту кезінде, сызықтың әртүрлі кеңістігінің көлемін тарылтуда, бұл жүгіртуге баяу көшу себептерінің бірі болып табылады, әріптердің пішіні бойынша ұқсас айырмашылықтарды ажырату кезіндегі қателіктерде; суретті, жұмыс парақтың кеңістігінде орналаса алмауда, суретте пропорцияларды меңгеру қиындықтарында; қозғалыс жаттығуларын орындау кезінде-командаға тұрғызу кезінде қозғалыс бағытын таңдау қиындықтарында (оң-сол бағдар, жоғарғы жағы, алға-артқа). Бейнелер жинақтың соңында (Қосымша 2 сурет 1- 9) көрсетілген. 1 кезең. Өзі туралы және өзіңнің дене бөлімдері түсініктерді қалыптастыру. Бала дененің бөліктерімен айнаға қарап танысады және дененің алдыңғы бөлігін сезінеді, бала оларды - мұрын, кеуде, іш және т. б. деп атайды. Сол сияқты артқы жағында-желке, арқа, өкше және т.б. «Алдыңғы», «артқы» деген сылтауларды белсенді сөйлеуге енгізу мақсатында ересек балаға сұрақ қояды: - маңдай, кеуде, іш және т.б. қайда? - желке, арқа және т.б. қайда? Алдымен балаға көрсету, содан кейін атау ұсынылады. 2 кезең. Қоршаған кеңістікте бағдарлауды қалыптастыру. Балаларда кеңістікте өзіне қатысты бағдарлау дағдысын қалыптастырғаннан кейін басқа объектілердің бір-біріне және басқа объектілерге қатысты өзіне қатысты бағдарлануына көшу керек. Балада қарама-қарсы тұрған 74 адамда керісінше: оң-сол жақ, ал сол жақ-оң жақ деген ұғымды бекіту қажет. Нәтижесінде балалардың ойында өзін басқа адамның орнына қоюға, заттарды көздерімен көруге, ең бастысы оларды дұрыс атауға үйрету керек. Кеңістік бағыттарында бағдарлау деңгейін анықтауға арналған тапсырмалар «Кім қайда тұр?» Балалар сапқа тізеледі. Сапта (алда немесе артында) тұрған адамның орны белгіленеді. Мысалы: "алда кім тұр? Кімнің артында тұр?». Содан кейін балалар орын ауыстырады, ойын жалғасуда. Балалар сапқа тізеледі. Тұрған баланың сол жағында және оң жағында тұрған баланың орны белгіленеді. Балалар өз сезімдері мен қозғалыс бағыттарын үнемі айтып отыруы маңызды. 3 кезең. Екі өлшемді кеңістікте бағдарды дамыту. Екі өлшемді кеңістікте бағдарлау қағаздың таза парағымен танысудан және оның жақтары мен бұрыштарын игеруден басталады. Содан кейін бала төменгі сол жақ, жоғарғы оң жақ бұрыштарында әр түрлі заттарға барады, қандай бұрыштардың толтырылмағанын анықтайды. Парақтағы жазықтық заттардың, әріптер мен сандардың орналасуын түсіну және вербалдандыру қалыптасадықағаздар бір-біріне қатысты. Кеңістіктік қатынастарды танудан берілген фигураларды үлгі бойынша, алдымен сурет салу (сурет салу) әдісінің көмегімен, ал кейінірек берілген фигураларды осы элементтерден (таяқшалар, текшелер) белсенді құрастыру әдісімен қайта жаңғырту талап етілетін тапсырмаларға ауысады. 4 кезең. Кеңістіктік қатынастарды білдіретін логикалық- грамматикалық құрылымдарды түсіну мен қолдануды дамыту. Түзету жұмысы нақтылаудан және бірінші түсінуді бекітуден, содан кейін балалардың түрлі ұсыныс-септеу құрылымдарын қолданудан басталады. Ең алдымен, бала ересектердің нұсқауы бойынша барлық қимылдарды және заттармен манипуляцияларды орындайды. Содан кейін ол барлық өз әрекеттерін түсіндіруді үйренеді. 5 кезең. Негізгі уақыт бірліктері мен ұғымдары туралы түсініктерді дамыту және оларды вербалдандыру (сөз сөйлеу). Уақыт мектепке дейінгі балалар үшін ерекше күрделі білім нысаны болып табылады. Уақытты танудағы қиындықтар бірінші кезекте оның ерекше ерекшеліктерімен – ағымдылығымен, қайтымсыз болуымен, көрнекі формалардың болмауымен, уақытты ауызша белгілеулердің қатыстылығымен байланысты. Тәуліктің бөліктері туралы түсініктерін дамыту үшін Балаларға күн, кеш, түн және таң - бұл бір тәуліктің бөлігі екенін ұғынуға көмектесу қажет. Алдымен тәуліктің уақытын балалар өз қызметі мен ересектердің іс-әрекетінің өзгеруі бойынша ажыратады.Тәуліктің қарама-қарсы бөліктерінен бастау керек: күн- түн, таңертең-кеш, содан кейін баланы тәуліктің екі бөлігінің ауысуымен таныстыру: таңертең-күн, кеш-түн. 75 Баланың назарын күннің қалпын өзгертуге, күннің әр түрлі уақытында аспанның әр түрлі түсіне аудару және оған осы пейзажды өз бетімен салуды ұсыну маңызды. Тапсырмаларды жыл мезгілдерін зерттеуге шартты түрде үш топқа бөлуге болады: тірі табиғаттағы маусымдық өзгерістер туралы, өлі табиғаттағы маусымдық өзгерістер туралы, әртүрлі маусымдағы адамдардың өмірі мен еңбектеріндегі өзгерістер туралы білім алуға бағытталған тапсырмалар. Жылдың ағымдағы уақыты туралы білімді балалардың өмірлік тәжірибесіне сүйене отырып, өткен маусыммен салыстырғанда берген дұрыс. Жыл мезгілімен танысқан кезде балаларды ай атауларымен, олардың жүйелілігімен таныстыру және он екі ай жылды құрайтыны туралы түсінік беру қажет. Әр маусым үш айдан тұрады деген түсінік беру. Мектепке дейінгі балаларды уақытты сағат бойынша анықтай білуге, тәулік, сағат, минут және секунд ұғымдарына бағдарлай білуге дайындау қажет, олар мектеп жасында сағат бойынша нақты уақытты анықтай білу үшін. Балалардың кеңістіктік және уақыт түсініктерін қалыптастыруға бағытталған түзету жұмысы ойында және заттар мен құбылыстарды белсенді бақылау үдерісінде жақсы жүзеге асырылады. жүктеу/скачать 4.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|