7.1 Мөлшер бірліктерінің топтасқан эталондары
Өлшеулердің бірлігін қамтамас етуіне нақты бастама керек, қабылдаған мөлшер бірліктерін сақтау, оларды өлшемдерін өлшеу құралдарына апару,
15
бұлар әр-түрлі халық шаруашылығында қолданылады. Бірліктердің өлшеулері эталон арқылы сақталып, өндіріліп жіберіледі.
Алғашқы халықаралық эталонның барлық негізгі жүйе бірлігі (СИ), килограммнан басқа, материалдық емес. В қосымшасында негізгі эталон бірліктерінің жүйесі келтірілген. Халықаралық және ұлттық эталондар: халықаралық, мемлекет аралық және ұлт эталондарына бөлінеді.
Нақтысына қарай: бірінші эталон, екінші эталонмен жұмыс эталондарға (1-ші, 2-ші, 3-ші және кейде 4-ші разряд) бөлінеді.
Эксплуотация мінездемісіне қарай: негізгі және бағынғыш эталондарға бөлінеді.
Тапсырма 1 - РМГ 29-99 және Қазақстан Республикасының «Өлшеулердің бірлігі» туралы заң арқылы эталондардың әр-түрінің физикалық мөлшер бірліктерінің топтасу анықтамаларын айт.
7.2 Өлшеу құралдарын тексеру және сұлбалары
Эталон ұғымына «тексеру» және «сұлба» деген ұғымдар байланысты. Өлшеу құралдарының тексеруі оның жарамды екенін метрологиялық
мінездерін эксперимент арқылы анықтап және жалпы талаптарға сәйкестігін білу.
Оны мына жолмен білуге болады:
Компаратор құралы арқылы нағыз өлшеулерді салыстыру. Компаратор арқылы салыстыру қарама-қарсы қойып салыстыру әдістерімен жүзеге асады.
Өлшеу құралдарымен өлшенген мералар дәлдік класына жатады. Бұл сөздегі тексеру градуировка деп аталады. Градуировка шкалада көрсетілген, өлшеу құралдарының көрсеткішіне сәйкес келеді немесе оның өлшеулеріне өлшеу құралдың шкаласына сәйкес келеді.
Калибровкалар, шынайы өлшеулер салыстырмалы арқылы тексерілуі және кейінгі жасаған мөлшер өлшеулермен салыстырылады.
Өлшеу құралдардың дұрыстығы былайша тексеріледі:
Дәлдік класс мераларымен, мөлшер өлшеулер арқылы салыстырылады. Мөлшер нәтижесі шыққан мера арқылы құралдың шкала көрсеткішімен тең болып алынады. Екеуінің ең үлкен айырмашылығы негізгі қателік деп саналады.
Тексеру көрсеткіштер және құралдың бір мөлшер өлшеуі. Бұл тексерудің негізгісі бірыңғай өлшенген абсолюттік қателігі болып шығады.
Тексеру схема, өлшеу құралдарына бұл схема нормалық құжат болып келеді, жұмыс өлшеу құралдар этолоны арқылы жіберілетін бірлік өлшеулер жүйесіндегі өлшеу құралдары.
Мемлекеттік тексеру схемалары физикалық мөлшері бар өлшеу құралдары арқылы бүкіл елімізге тарайды. Локальдық тексеру схемасы өлшеу құралдары бар өндіріске, ауданға тарайды. Г қосымшасында мемлекеттік тексеру схемасының жалпы түрі көрсетілмеген.
16
Дұрыс нәтижелер өлшеу құралының тексеру клеймасына немесе оның құжатына және тексеру сертификациясына жазылады.
Тапсырма 2 - Г қосымшасына мемлекеттік тексеру схемасының структурасын қара. СТҚР 2.28-2001 ГСИ ҚР Құжат арқылы мемлекеттік тексеру схемасын толық меңгеру.
Салмақ өлшеу құралының мемлекеттік эталонын және мемлекеттік тексеру схемасын қара сол арқылы тексеру схемасының сызбасын сыз.
Достарыңызбен бөлісу: |