Microsoft Word Хабаршы№2 2011(2)
K.Bilal THE KAZAKH TRANSLATORS IN CHINA AND THE STATUS OF TRANSLATION OF
жүктеу/скачать 4.03 Mb. Pdf көрінісі
|
| K.Bilal
THE KAZAKH TRANSLATORS IN CHINA AND THE STATUS OF TRANSLATION OF CHINESE LITERATURE INTO KAZAKH LANGUAGE Abstract..The issues dealt in this article. Problems of translations. The kazakh translators in China. Status of transfer of the Chinese literature into the Kazakh language. Interliterary communications. Keywords: translation, translators, Chinese literature, kazakh language. ХІХ ғасырдың аяғына қарай Іле, Алтай, Тарбағатай сынды үш аймақтың Қытай еліне басы бүтін бодан болуына бай- ланысты қазақ жұрты мен Қытай елінің арасындағы байланыс тіпті де жиіледі. Үш аймақты мекендеген қазақтар мал мен бас- тың амандығы үшін ел тізгінін ұстаған Қы- тай елімен тіл табысып тұруға тырысты. Ауыс-түйістің салқын жүретін бұрынғы за- манындай емес, ауылы аралас, қойы қоралас жатқан дəл осы кезеңде тілмаштардың қажеттілігі артты. 1922 жылы Үрімжіде ашылған Моңғол- қазақ мектебі өз түлектеріне қытай-орыс тілдерін тереңдетіп оқыта бастады. Бұл Шың- жаңдағы жаңа буын қазақ аудар-машыларының қалыптасуына игі əсерін тигізді. 1933-1934 жыл- дардан бастап оқу-ағарту, баспа ісінің өр-кендей бастауы да аударма ісін онан ары жандандыра түсті. Бұрындар қазақ арасынан шыққан Ақыт Үлімжіұлы, Əсет Найманбайұлы, Жүсіпбек Шайхысламұлы, Арғынбек Алашбайұлы сын- ды ақындар нəзиралық дəстүр арқылы араб, парсы əдебиетінің жауһарларын қазақ əдбие- тінің қажетіне жаратса, ендігі кезекте жаңа буын қазақ аудармашылары қытайдың клас- сикалық шығармаларын аударуды қолға алды. Нариман Жабағытайүлы, Меллатхат Əленүлы, Əбдібек Байболатов, Ғлажден Оспан, Əнуарбек, Əріп Зұрғанбекүлы, Əбділдабек Ақыштайүлы, Қалихан Қалиақбарүлы, Хакім Əкімжан, Əзімхан Тішанүлы, Əбдікерім, Ақберді Изатбекұлы, Бекмұхамет Берікұлы, Қазымбек Арабин, Шамас Əубəкір, Найманғазы Сапанұлы, Ақия Раданұлы, Əлімжан Қатбаев, Кəкеш Қайыржан, Əбдіманап Əбеуұлы секілді белді аудар-машылар Лу Шүн, Мау Дүн, Ба Жин, Яң Мо, Лау Шы шығармаларын, Сау ІІІуечиннің «Қызыл сарайдағы түсін», Ло Гуанжұңның «Үш патшалық қиссасын», У Чыңынның «Батысқа саяхатын», Шы Найан мен Ло Гуонжұңның «Су бойындасын» жəне «Таң дəуірінің таңдамалы өлеңдерін» арт- артынан тəржімеледі. Сол аудармалар арқылы қазақ оқыр- мандарына танылған Қытай əдебиеті өз |