Мүмкіндігі шектеулі балаларға математиканы оқыту әдістемесі Тақырып: Мәтінді есептер, олардың кезектілігі, топтастырылуы

Қарапайым түсініктер (1-класта 16 сағат беріледі)

Тақьірьштың мақсаты:

1)1-класқа келген баланың білімінің деңгейін анықтау. 2). Он көлеміндегі саңдардың номерациясын окып-уйретуге дайындау.

Тақырыптың мақсаты:

1).Санауға үйрету;

2). Бір нәрсені екі кайтара санауға

болмайтындығын;

3). Қалдырмай санау керектігін;

4). Соңғы нәрсе 5 - болса – небары 5 нөрсе екендігін меңгерту;

5). Тура, кері және кез-келген саннан  бастап санату;

Тақырыптың мазмүны: заттарды санау, заттардың және олардың топтарын салыстыру, заттардыд топтарын "біріктіру" жэне "бөліп алу", кеңістік жэне уакыт туралы түсініктер, қарапайым геометриялық фигуралар жайындағы түсініктер, фигураны "бөліктерге белу", "беліктерден қүрастыру" сияқты практикалық іс-эрекеттер орындау.

1). Қанша? Неше? Нешеу? М-1, зат санаудың мән-мағьшасын ашу жэне нақты заттарды санауға үйрету, оларды эр түрлі белгілеріне қарай салыстыруға дайындау. Мүғалім үяшықтын, бірінші қатарына біртінден заттық суреттерді (лақ, қозы, бота, қүлын, бұзау) қояды ал оқушылар хормен санайды. Барлығы нешеу екенін айтады.

2). Бірдей эр түрлі М-1, 4-бст. Заттардың эр түрлі белгілеріне қарай салыстыру арқылы, олардың түстерінің өлшсмдерінің бірдей немесе эр түрлі болатынын анықтай білуге үйрсту. Заттардың атауы ретінде дөңгслек, үшбұрыш жэне шаршы сөздерін баланың сөздік қорына енгізу.

Заттарды санаудың жалғасы ретінде, оларды эр түрлі (түсі, өлшемі, пішіні) белгілеріне карай салыстыруға болатынымен окушыларды таныстыру.

3). Үзын-кысқа. Биік-аласа. Қалың-жүқа. Заттарды үзындығына қарай салыстыру арқылы, үзындықтарының эр түрлі екенін білдіретін сөз-тіркестерін енгізу, олардың мән-мағынасын түсініп, орынды қолдануды уйрету.

а)  қалам мен қарындашты салыстыру, беттестіру арқылы салыстыру, ұзын, қыска сөзін енгізу.

3) 2 дэптерді салыстыру жүқа,  қалың сөзін енгізу.

б) бойлары эр түрлі 2 оқушыны тақтаға шығарып салыстыру биік, аласа сөзін енгізу.

4) үзындықты өлшеу. М-1, 6-бет.

Зар"ардың үзындығын өлшеудің эр түрлі тэсілдерімен таныстыру. Үзындықты өлщеудің қажеттігі мұқтаждықтан туатындығын аңғарту.

а) заттарды көз мөлшерімен және беітестіру арқылы садыстыру;

^гэ) шартты өлшеуіш арқылы    салыстыру;

5). Артық. Кем.Сонша.М-1, 7-бет.

Заттардың екі тобын салыстырудың эр түрлі тэсілдерімен таныстыру жөне сөйкес нэтижені білдіретін сөздерді енгізу, олардың мэн-мағынасын түсініп, орынды колдануға үйрсту:

6). Жоғарыда төменде Сол жақта оң жақта. М-1, 8-бет Заттардың кеністікте орналасу қалпын анықтау туралы түсінік беру жэне соны білдіретін сездердің енгізілуі: жоғарыда -төмеңде, солжақта — он жақта,  алдында, артында, үстінде, арасында,жанында, катар, ішінде жэне тағы басқалары, олардың мэн-мағынасын түсініп, орыпды қолдануға үйрету.

7). Бүрын. Кейін. М-1, 9-бет. Уақыт аралығы жайында түсінік беру және соны білдіретін сөздерді енгізу (бұрын, кейін, алдымен, содан кейін, содан соң, таңертең, түсте, кешке, түнде, күндіз), олардың мэн-мағынасын түсініп орынды қолдануға үйрету.

8). Нешінші? Заттарды санауға жаттықтыра түсу жэне санның реттік сипаттамасымен таныстыру. Реттік сандардың мысалы болып табылатын апта күңдерінің, жыл мезгілдерінің, айдың атаулары жэне ретімен таныстыру.

М-1,10-бет. Бүрын санау арқылы— Қанша? Неше? Не шеу? — сүрақтарына жауап берілсе. енді ңешінші?—сүрағына жауапберіледі;

9) Біріктіру жэне бөліп алу. Заттардың екі тобын біріктіру жэне топтан бірнеше затты беліп алу, яғни заттын, тобын екі топқа жіктеуді практикалық іс-эрекет арқылы көрсетіп беру. М-1, 11-бет ілгеріде қосу жэне азайту амалының мағына-сын ашуға ңегіз болады, сондықтан нақты іс-әрекет арқылы көрсетіп, соған машыктандырған жөн.

10) Сызықтар. М-1, 12-бет. Сызықтың түрлерімен: тузу, қисық, түйықталған жэне түйықталмаған қисық сызықтар, таныстыру жэне оларды бір-бірінен ажыратуды үйрету. Жіпті керіп, түзу жайында түсінік беру. Оны екі бағытта созуға болатынын, оның басы да, үшы да болмайтынын түсіндіру. Мысалдар келтіру, сым, рельсі; енді осы жіптің керілуін сэл босатсақ, түйықталмаған қисықты,алекі үшын иіп экеліп, дэл келтіріп үстасақ, түйықталған қисықты шығаруға болатынынкөрсету.

11. Нүкте. Сеуле. Бүрыш М-1 13-бет. Геометриялық фигуралармен таныстыру, бір-бірінен ажыратуға үйрету. Қарындаштың немесе қаламның үшы олардың қағаз бетінде қалдыратын іздері-нүкте жайында түсінік беру. Сэулені жіптің басын қолға үстап, үшьн эрі карай созып елестету. Бүрышты қағазды бүктеп шығару арқылы көрсету.

12). Кесінді жэне оны сызу. Кесінді жайында түсінік беру жэне оны басқа фигуралардан ажыратуды үйрету, кесінді сызудың ерекшелігімен таныстыру. М-1, 14,15-беттер.

Түзудің екі үшын нүктемен тұйықтап, бүл кесінді деп тап

6) Геометриялық фигуралардың элементтерімен таныстыру бұрыш, қабырға, төбе сэйкес қабырғаларды — сәулелер, төбелері-нүктелер болатынына назар аудару;

7). Сандарды жэне амал таңбаларын пайдаланып орындал-ған жазу-өрнек, нәтиже өрнектің мэні болатынын түсіндіру;

8). Қосу азайту амалдарының атауларымен, өзара байланысын, қосу амалының орын ауыстырымдылық қасиетімен таныстыру, пайдаланудың тиімділігін көрсету;

9). Бір санның екінші саннан қанша артық, қанша кем екенін білу үшін үлкен саннан кіші сандыазайту керектігін түсіндіру;

10). Әр санның сан қатарындағы орнын, қүрамын аныктауға жаттықтыру;

11). 10 саны, оныц 2 цифрымен жазылуы, 1 жэне 2 танбалы сан, үзындық өлшеуіші —дм оның мэні, белгіленуі туралы түсінік қалыптастыру.

Қолданылатын көрнекіліктер:

1). Қалталы полотно — (10 қалта);

2). Нэрселердің суреті, (он-оннан);

3). Геометриялық фигуралар (он-оннан);

4). Кеспе цифрлар;

5). Амал (+, -.), қатынас (>, <, =) танбалары;

6). Цифрлардың жазылу үлгісі;

7). Сан, баға туралы өлең, такпақ;

8). Үйшік санның қүрамын көрсететін?

9). Ертегі кейіпкерлерінін суреті.

10). Затқа санды жэне оған цифрды сэйкестейтін сурет.

11). Сандардың атаулары жазылған тірек-схема. Өзіндік   жұмыс.Оқулықпен   жұмыс.   Он   көлеміндегі сандардың нумерациясы. М-1 18-46 бет.

Басты міндеті: сан жэне цифр жайында түсінік беру, жазу дағдысын қалыптастыру. Жаңа эдістеме бойынша он колеміндегі сандармен таныстыру мынадай кезеңнен түрады:

І.Сан санау нэтижесі екенін корсету;

2Сан өлшеудің нөтижесі екенін көрсету;

З.Сан амалдын нетижесі екенін көрсету; таныстыру. Үзындықты өлшеудің мысалы ретінде кесінді үзындығын өлшеудің мағынасьш ашу; өлшеудің үлгісі ретінде см-ді қолданудың ерекшелігімен таныстыру кесіндінің үзындығын анықтауға үйрету.

13). Кесіндінің үзындығын өлшеу, Сантиметр. ¥зындықты өлшеудің мысалы ретінде кесінді үзындығын өлшеудің мән-мағынасын ашу жэне өлшеудің үлгісі ретінде сантиметрді қолданудың ерекшелігімен таныстыру жэне соның кемегімен кесіндінің үзындығык анықтауға үйрету. Шартты өлшеудің үлгісі ретіңде үзындығы 1 см жолақшаны таңдап алу жэне соның көмегімен кесіндшщ ұзындығын өлшеудің мэн-мағынаеынашу. Екі қарындаштың үзындығын салыстыру. Үзындығы 1 см жолақшааны эр қарындашты бойлай біртіндеп салу.Оның неше рет салынғанын білдіретін сандарды салыстыру. Сантиметр жайында мағлүмат беріп, соның көмегімен сызғыштың үзындығын өлшеудің үлгісімен таныстыру.

14).Бөліктерге бөлу жэне қүрастыру, М-1, 16-бет. Фигураны бөліктерге бөлуді және оны бөліктерден қүрастыруды нақтылы іс-эрекет үстінде көрсетіп беру арқылы сэйкес түсінік қалыптастыру.

Қажетті көрнекіліктер:

1). Қалталы полотно;

2). Нэрселердің суреті;

3). Геометриялық фигуралар.

4) Он көлеміндегі сандар

Тақырыптың оқыту міндеттері:

1). Санның натурал қатарының жасалу принципін түсіндіру;

2). Сандардың атауларымен сэйкес белгіленуімен таныстыру, цифрларды жазу дағдысын қалыптастыру;

3). Заттардың екі тобын біріктіру жэне ажырату арқылы «+ң немесе«-ң таңбаларын қосу жэне азайту амалдарын қолдануды, жазуды үйрету;

4). Көрнекілікке сүйеніп, сандарды салыстыру арқылы «>», «<» «=»таңбаларымен сэйкес теңсіздік, теңдік үғымдарымен таныстыру;

5). 0 санының магынасын пайда болуын, сандар қатарын-дағы:орнын, жазьшуын таныстыру;

4.Санның жазылуы — цифрмен таныстыру.

Бұл тапсырамаларды орындау барысында болашақ окытушылар бастауыш класс математикасы окулығы, дэптерлермен адістемелік талдау жасап, оқулықтың осы тақырыпқа арналған эр бетімен жұмыс істеп, келесі суреттер бойыніиа қосьмша сабақ фрагментін дайындау керек. Сурет бойынша эңгіме құрастырып, окушылардың білімін тексеруге тапсырмалар орылдалады.