Н. Б. Жиен баева Ақажанова А. Т
жүктеу/скачать 4.34 Mb. Pdf көрінісі
|
| Бақылаусұрақтары:
1. Ре сей ға лы мы А.В. Ду лов тың қор ғаушы ға (ад во кат қа) қа тыс ты си пат та- ма сы ның құ ры лым дық бө лік те рін су ре тт е ңіз. 2. Қор ғаушы ның ком му ни ка тив тік іс-әре кет тің сәт ті жү зе ге асуы не ге бай- ла ныс ты? 3. Қан дай әлем ге бел гі лі заң гер қор ғаушы лыр ды атай ала сыз. 4. Қор ғаушы қыз ме ті нің ұйым дас ты ру шы лық ком по не нт те рі не не ні жат қы- зу ға бо ла ды? СОТПСИХОЛОГИЯСЫМЕН СОТӨНДІРІСІНІҢПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 8.1.Сотмүшелерініңатқаратынміндеттері Әділ сот тек аза мат тық жә не қыл мыс тық іс тер ді сот мә- жі ліс те рін де қа рас ты ру мен ше ші луі ар қы лы ға на жү зе- ге аса ды. Қыл мыс тық іс ті қа рас ты ра оты рып, сот айып ты тұл ға лар ға заң мен бел гі лен ген жа за лау ша ра ла рын қол да- на ды не ме се айып сыз деп та ныл са оны ақ тай ды. Сот тың іс ті қа рауы ның іс жүр гі зу тәр ті бі сот тық іс ке бай ла ныс ты ақи қат ты анық тау жә не сол бо йын ша заң ды жә не не гіз ді ше шім шы ға ру ға мүм кін дік бе ре ді. Іс ке бай- ла ныс ты ақи қат ты анық тау ке зін де сот заң дық тұр ғы да үл кен құ қық тар ға ие, сот үдерісі нің бар лық қа ты су шы ла- ры ның бел сен ді лі гі не сүйене ді. Сот тың іс ті қа рауы ке ле сі бө лік тен тұ ра ды: да йын дық бө лі гі, сот тер геуі, сот жа рыс сөз де рі, үкім шы ға ру. Сот іс-әре ке ті – әлеу мет тік-пси хо ло гия лық іс-әре кет тің бір тү рі. Ол та ным дық, әлеу мет тік-ком му ни ка тив ті жә не әлеу мет тік-конст рук тив ті (тәр бие лік) құ рам дар дан тұ- ра ды жә не өзін дік құ ры лы мы бар. Сот іс-әре ке ті нің са ты лы ғы пси хо ло гия лық құ ры лы м- ның ма ңыз ды ерек ше лі гі бо лып та бы ла ды. Са ты лар дың 8 159 Заң психологиясы 160 бо луы, мін дет тер дің нақ ты айыр ма шы лы ғы, әр бір са ты да ғы іс- әре кет шарт та ры – осы ның бә рі сот тың әділ сот ты дұ рыс жә не то- лық жү зе ге асы руы үшін ең қо лай лы пси хо ло гия лық ал ғы шарт- тар ту ғы за ды. Қыл мыс тық үдеріс сот іс-әре ке ті нің дам уын да ғы тө мен де- гі дей ке зең дер ді анық тайды: сот қа бе ру, сот тың іс ті қа рауы, үкім шы ға ру жә не оны орын дау, т.б. 1. Ал дын ала тер геуде гі сот тау са ты сын да та ным дық жә не өзін дік іс-әре кет ті жос пар лау мә се ле ле рі ше ші ле ді. 2. Дә лел дер дің бар лық көз де рін ті ке лей қа был дау мен іс тің жағ дайы мен та ны су сот тер ге уін жүр гі зу ар қы лы жү зе ге аса ды. 3. Сот ісі не қа ты су шы лар дың (про ку рор лар дың, қор ғаушы- лар дың жә не т.с.с.) жүр гіз ген та ным дық іс-әре ке ті нің нә ти- же ле рі ту ра лы сөз дік ха бар ла ма лар ды тың дау. 4. Не гіз гі сын дар лы іс-әре кет ті жү зе ге асы ру (үкім ді орын дау). 5. Қа был дан ған сын дар лы ше шім мен бай ла ныс ты әре кет тер ді жү зе ге асы ру (үкім ді орын дау). Сот тың аза мат тық іс тер ді қа рау ке зін де ақи қат ты та ну үдерісі- нің кей бір өзін дік ерек ше лік те рі бар. Егер қыл мыс тық үдеріс те ал дын ала тер геу ма те ри ал да ры, әсі ре се айып тау қо ры тын ды сы оқи ға ны, әре кет тер мен өза ра қа ты нас тар ды зерт теу ге тиесі лі үл- гі ден тұр са, ал аза мат тық үдеріс те анық тау ға тиесі лі фак ті лер дің ойша үл гі сін сот тың өзі іс ті да йын дау ба ры сын да құ рай ды. Ол сот оты ры сын да іс ті қа рауда ғы да йын дық ке зін де алын ған өз бі лім- ін ен гі зе ді. Та ным дық іс-әре ке ті нің бас тап қы сә ті сот тың аза мат- тық-құ қық тық дау лар ды қа рас ты ру ке зін де гі ша ғым да ну шы ның қо сым ша құ жат тар ға тір кел ген ша ғым ары зы бо лып та бы ла ды. Олар дың іші нен сот дауы ның мә ні, оны ше шу ге мүд де лі тұл ға лар ту ра лы, сот та кел ті ріл ген дә лел дер мен іс ке бай ла ныс ты ал ғаш қы ақ па рат тар алы на ды. Судья өзі нің ісін сот та ра пы нан алын ған жа- уап пен, олар дың сот мә жі лі сі бас тал ған ға де йін зерт теу ке зін де- гі тү сін ді р ме ле рі мен жә не алын ған ақ па рат тар мен то лық ты ра ды. Бұл оған іс тің са на тын (ка те го рия сын) анық тау ға, сон дай-ақ екі жақ тың сот та ғы мі нез-құл қын бол жауға мүм кін дік бе ре ді. 8. Сот психологиясы мен сот өндірісінің психологиялық ерекшеліктері 161 Со ны мен, сот тың та ным дық іс-әре ке ті нің ерек ше лік те рі нің бі- рі бо лып мы на дә лел (факт) та бы ла ды: іс ті сот тың қа рас ты руы ба ры сын да ал дын ала тер геу ор ган да ры ның қо ры тын ды ла ры мен тер геуші нің жа са ған айып тау тұ жы ры мы кө рі ніс тап қан тер геу- лер рас та ла ма не ме се олар ды сот жоқ қа шы ға ра ма? Бұл жер- де ал дын ала тер геу дің нә ти же ле рі сот тың тер геуде гі қо ры тын ды жа са уына илан ды рып ық пал ет пе ге ні аб зал. Сот тың та ным дық іс-әре ке ті тер геуші нің та ным дық іс-әре ке- ті нің дәл ме-дәл кө шір ме сі бо луы мүм кін емес. Ол іс құ жат та ры жа ңа, тер геу қо ры тын ды ла ры мен еш қан дай бай ла ны сы жоқ зерт- теу ден тұ руы тиіс. жүктеу/скачать 4.34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|