Н. Б. Жиен баева Ақажанова А. Т
Ғаламдықәлеуметтік-психологиялықстратегиялар
жүктеу/скачать 4.34 Mb. Pdf көрінісі
|
| 12.2.Ғаламдықәлеуметтік-психологиялықстратегиялар
Құ қық қа қай шы жә не ан ти қо ғам дық (де ли нк вент ті) мі нез- құлық қа әлеу мет тік-пси хо ло гия лық әсер ету дің бас ты ст ра те- гиясы бо лып қо ғам дық жа за лау ша ра ла рын ұйым дас ты ру (кө- бі не се пе ни тен циар лы ең бек пен тү зе ту ко ло нияла рын да) та бы- ла ды. Де ли нк вент ті мі нез-құлық пен пси хо ло гия лық-әлеу мет тік жұ мыс жүр гі зу дің не гіз гі түр ле рі: ке ңес бе ру, пси хо кор рек ция, пси хо те ра пия, Сот психологиялық сараптама (әсі ре се кә ме лет- ке тол ма ған дар ға қа тыс ты), әлеу мет тік-пси хо ло гия лық тре ни нг- тер (ӘПТ) жә не са но ген ді ор та ұйым дас ты ру бо лып та бы ла ды. Ауто де ст рук тив ті мі нез-құлық қа пси хо ло гия лық ара ла су ерек ше- лік те рі ад дик ция түр ле рі мен тәуел ді лік дә ре же сі не бай ла ныс ты. Әр түр лі ел дер дің тә жі ри бе сін тал дай ке ле, мі нез-құл қы тәуел- ді тұл ға ға әсер ету дің үш ға лам дық әлеу мет тік ст ра те гияла рын бө ліп көр се ту ге бо ла ды: 1. Реп рес сив ті сая сат (қо ғам ның же ке ле ген мү ше лер мен кү ре сі); 2. Қа уіп-қа тер ді (зиян ды азайту) азайту саяса ты – праг ма ти ка- лық тұр ғы; 3. Ре со ци али за ция (қайта әлеу мет тен ді ру) саяса ты, әлеу мет- тік-пси хо ло гия лық реаби ли та ция. Қа зір гі сәт те әлеу мет тік-пси хо ло гия лық реаби ли та ция тәуел ді жет кін шек тер ге кө мек көр се ту дің ең па ра пар тү рі ре тін де мо йын- да ла ды. Отан дық жә не ше тел дік әде биет тер де «пси хо ло гия лық кор рек ция», «пси хо ло гия лық ара ла су», «пси хо те ра пия» де ген тер мин дер кең та рал ған. «Пси хо ло гия лық кор рек ция» тер ми ні ХХ ға сыр дың 70-жыл да ры ның ба сын да «тү зе ту» де ген ма ғы- на да қол да ныл ды. Алай да бұл ұғым дар дың ма ғы на сы бір, бұл – адам зат тә жі ри бе сі нің түр лі сфе ра ла рын да әсер ету дің пси хо- ло гия лық құ рал да рын қол да на тын мақ сат ты түр де гі пси хо ло гия- лық ара ла су. Р.С. Не мов «пси хо те ра пия» мен «пси хо кор рек ция» ұғым да ры ның айыр ма шы лы ғын тө мен де гі дей деп тү сін ді ре ді. Пси хо те ра пия – бұл дә рі гер дің әртүр лі ауру лар ды ем деу үшін қол да на тын ме ди ци на лық-пси хо ло гия лық құ рал да ры ның жүйесі, ал пси хо кор рек ция – пси хо лог тың пси хи ка лық де ні сау адам ның Заң психологиясы 282 мі нез-құл қын тү зе ту үшін қол да на тын пси хо ло гия лық тә сіл де рі- нің жиын ты ғы. Тү зеу жұ мы сын да тұл ға ны да мы ту үдерісі қа тар жү рсе, ауыт қы ған мі нез-құлық ты тү зе ту дің не гіз гі мін де ті деп тү- зе ту-да мы ту әсе рін атау ға бо ла ды. Де ви ант ты тұл ға лар дың ерек- ше лік те рі мен олар мен жұ мыс іс теудің прак ти ка лық тә жі ри бе сі- не сүйене оты рып, Е.В. Зма но вс кая мі нез-құлық кор рек циясы ның тө мен де гі дей ай рық ша ерек ше лік те рін (пси хо ло гия лық жұ мыс- тың бас қа фор ма ла ры мен са лыс тыр ған да) бө ліп көр се те ді: – ин тер вен цияның ке шен ді си па ты, әр түр лі ма ман дар дың ын ты- мақ та су қа жет ті гі жә не бір ме зет те бір не ше мін дет тер ді ше шуі (ме ди ци на лық, әлеу мет тік, құ қық тық, пси хо ло гия лық); – мі нез-құлық сте реотип те рі мен жұ мыс іс теу ұзақ ты ғы; – объек тив ті өмір лік жә не мі нез-құлық көр сет кіш те рі не бағ- дар (әлеу мет тік бейім де лу, қа рым-қа ты нас, іс-әре кет пен ден сау лық са ла сын да ғы жа ғым ды өз ге ріс тер); – жа ғым ды өз ге ріс тер мен са лауат ты өмір сал ты на уәж ді лік ті қа лып тас ты ру жұ мыс та ры ның ба сым ды лы ғы; – де ви ант ты мі нез-құл қы бар клиент тің ашық түр де гі қор ға ну қар сы лы ғын жою қа жет ті лі гі (әсі ре се жұ мыс тың ал ғаш қы ке зең де рін де); – ке лі сім құ ру (өза ра мін дет тер бо йын ша) тү рін де гі нақ ты те- ра пиялық ше ка ра лар ды ұстану, әрі қа рай оны орын дау, т.б. жүктеу/скачать 4.34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|