«научное наследие заки ахметова и национальные ценности», в честь 95-летнего юбилея Заки Ахметова
МЕКТЕП МАТЕМАТИКА КУРСЫНДА ШЕКТЕРДІ
жүктеу/скачать 5.2 Mb. Pdf көрінісі
|
|
МЕКТЕП МАТЕМАТИКА КУРСЫНДА ШЕКТЕРДІ ОҚЫТУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Абишева А., Қарасаева А.Ғ., Бақыт Ш. Ғылыми жетекші: Мадияров М.Н. Аманжолов университеті, Өскемен қ., Қазақстан madiyarov_mur@mail.ru Қазақстанда білім беру жүйесіндегі бетбұрыс жас ұрпақтың әрқайсысының жеке тұлға ретінде қалыптасуында маңызды мәселелерді шешудің түрлі жолдарын қарастыруды көздейді. Өйткені әр жас өркеннің азамат болып қалыптасуын қамтамасыз ететін қоғамдағы негізгі, әрі жауапты сала ол – білім беру жүйесі. Жалпы математиканы оқытудың басты мақсаты- математикалық білімді кеңейту мен тереңдету, пәнге деген қызығушылығын арттыру, олардың математикалық қабілеттерін, ой-өрісін қалыптастыру және дамыту. Оқушылар мен студенттердің математикалық сауаттылығын арттыру – олардың алған білімінің тиянақты болуын қамтамасыз ету. Сондықтан студенттердің математикаға дайындығын жан-жақты жетілдіру – қазіргі аса маңызды міндеттердің бірі. 114 Соңғы жылдары Ұлттық Бірыңғый Тестілеу сұрақтарында, кез келген олимпиада тапсырмаларында шекке байланысты есептер жиі кездеседі. Мектептегі математика курсында да, оқулықтарда шекке байланысты мазмұнды есептер кездеседі, олар барлық тарауларды қамтиды, алайда бұл материалдарды оқып-үйренуге жеткілікті көңіл бөлінбей келеді. Шекті оқытудың бірнеше нұсқасы белгілі. Дәстүрлі анықтамадан бастап, атаудың өзін оқулықтан алғанға дейін жұмыс жүреді. Алдымен, «неліктен шек анықтамасын қатаң түрде енгізу орындалмады?» деген сұраққа жауап береміз. Біріншіден, бір математиканың тарихында шек ұғымын қалыптастыру ұзақ, әрі қиын жолдан өтті, 19 ғасырдың басында Огюст Коши ұсынған формальды анықтаманы енгізгенге дейін көрнекі интуитивтік деңгейде шекті пайдаланған. Бұл кездейсоқ оқиға емес. Себебі кәдімгі « » анықтамасында b саны у=f(x) функциясының дағы шегі болатыны ішкі қарама қайшылықта болады. Теңдеудің статистикалық тілінде динамикалық ахуал сипат алады - шек мәніне жуықтау үрдісі. Бұл құбылысты оқушыларды қойып, математиктердің өздері көпке дейін ұға алмады. Екіншіден, математикалық ғылымдардың (күрделірек) анықтамасының күрделірек деңгейін анықтауды ескеруміз керек. Ондай тәсілдердің бірін анықтамадағы кванторларға байланысты. Мысалы, функцияның жұптылығының анықтамасы – «бір кванторлар»: кез-келген үшін мына теңдік орынды ) ( ) ( x f x F . Анықтамада, бір ғана жалпылық кванторы -«кез-келген» функцияның жоғарғы жағынан шектелу ұғымы екі кванторлы кез-келген үшін М саны бар болып мына теңдік орындалады M X F ) ( . Бұл анықтамада екі квантор кездеседі: бар болу кванторы , квантор жалпылық . Бір кванторлы анықтаманы орташа оқушы меңгереді. Екі кванторлы анықтамалар (шектелгендік, экстремум, функцияның ең үлкен және ең кіші мәндері, функцияның периодтылығы) оқушының ақыл ой күшін жұмсауын, ал мұғалімнің асықпай ойластырылған әрекетіне байланысты болады. Жалпы білім беретін мектепте одан жоғары секіруге мүмкіндік жоқ. Формальды « » анықтамасы шек анықтамасы 3 кванторлы ( , , ), яғни бұл анықтаманың күрделірек деңгейі үшінші деуге болады. Модуль мен теңсіздік таңбалары одан сайын қиындата түседі. Дегенмен, оқушының жас ерекшелігімен математикалық мәдениетінің жеткіліксіз үш кванторлы шек анықтамасын игеруге мүмкіндік бермейтіні түсінікті. Кейде типті бірінші курс студенттерінің өзі де игермейді. Ендеше қатаң үлгіден – формалды анықтамадан бас тартып, жұмсақ үлгіде – шек туралы интуитивті анықтамалы пайымдалған жөн. Математикалық талдау бастамаларында 3 түрлі шек кездеседі: - сан тізбегінің шегі. - шексіздіктегі функцияның шегі. - функцияның нүктедегі шегі. 0 жүктеу/скачать 5.2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|