Онтуганова шынар шералиевна

181 
Жоғарыда келтірілген деректер диссертациялық зерттеу барысында 
жүргізілген қалыптастырушы эксперименттің нәтижелі болғандығын көрсетеді, 
себебі, оқушыларда логикалық амалдардың қалыптасу деңгейі едәуір 
жоғарылады. Бұл эксперименттік жұмыс алға қойылған мақсат пен «егер
логикалық амал-тәсілдер арқылы бастауыш мектеп оқушыларының ойы мен 
тілін дамыта оқытудың теориялық-әдіснамалық негіздері айқындалса, оның 
құрылымдық-мазмұндық 
моделі 
әзірленіп, 
әдістемесі 
дайындалып, 
шығармашылықпен тәжірибеге енгізілсе, онда ойлау қабілеті жетілген, 
икемділік пен тәуелсіздікке ие, пайда болған мәселелерді өздігінен әртүрлі 
тұрғыдан қарастырып, оларды талдай келе нақты шешімдерді ұсынатын тұлға 
қалыптастыруға мүмкін болады, өйткені логикалық амал-тәсілдер арқылы 
тәуелсіз ойлауы дамыған тұлғаның қалыптасуы қоғамның сұранысын 
қанағаттандырады» деген болжамның дұрыстығын дәлелдейді.
Ендеше, төменде логикалық амал-тәсілдер арқылы бастауыш мектеп 
оқушыларының ойы мен тіліндамыта оқытуда тәжірибелік сыныптың 
экспериментке дейінгі және эксперименттен кейінгі көрсеткіштерін ұсынамыз 
(кесте 49).
Кесте 49 – Тәжірибелік сыныптың экспериментке дейінгі және эксперименттен 
кейінгі көрсеткіштері 
 
Компонент 
Әдістемелер 
Деңгейл
ер 
Эксп.дейін 
Эксп.кейін 
n 
% 
n 
% 
Мотивациялы
қ-
мақсаттылық 
«Оқушылардың оқу мотивациясын 
анықтау» 
әдістемесі 
(Н.Г.Лусканова 
әдістемесінің 
түрлендірілуі бойынша)  
Жоғары 12 
15.8 
42 
55 
Орташа 21 
27.6 
22 
29 
Төменгі 43 
56.6 
12 
16 
2) «Оқушылардың пәнге және 
оқулықта берілген тапсырмаларға 
қызығушылығын 
анықтау» 
авторлық сауалнама 
Жоғары 10 
13 
11 
15 
Орташа 27 
36 
29 
38 
Төменгі 39 
51 
36 
47 
Мазмұндық-
іс-әрекеттік 
«Оқушылардың ақыл-ой деңгейін 
анықтау» тесті (Штур тестінің 
түрлендіруі бойынша) 
Жоғары 10 
13 
28 
37 
Орташа 23 
30 
39 
51 
Төменгі 43 
57 
9 
12 
«Артығын алып тастау» әдістемесі 
(Н.Л.Белопольская бойынша) 
Жоғары 9 
12 
21 
28 
Орташа 29 
38 
48 
63 
Төменгі 38 
50 
7 
9 
Бағалаушылы
қ-рефлексивті 
«Логикалық 
заңдылықтарды 
анықтау» тесті (Метью Липман 
бойынша) 
Жоғары 8 
11 
29 
38 
Орташа 19 
25 
35 
46 
Төменгі 49 
64 
12 
16 
 
Сонымен қатар, қалыптастырушы эксперименттің бағалаушылық-
рефлексивті
компоненті бойынша логикалық амал-тәсілдер арқылы бастауыш 
мектеп оқушыларының ойы мен тілін дамыта оқыту тәсілдерін бақылау 
мақсатында инновациялық ойын технологиялары арқылы логикалық амал-
тәсілдер арқылы ұғымдарды қалыптастыруды тәсілдерін анықтауға контент-

182 
талдау әдісі қайтадан жүргізіліп, эксперименттік тәжірибелік мәліметтер 
алынды.
Кесте 50 – Қалыптастырушы экспериментке дейінгі және кейінгі эксперимент 
тобы бойынша бастауыш мектеп оқушыларының ұғымын қалыптастырудың 
логикалық амал-тәсілдерінің кілттік ұғымдарының контент-талдау әдісі 
бойынша кездесу жиілігінің пайыздық көрсеткіштері (%) 
Бастауыш мектеп 
оқушыларының 
ұғымын
қалыптастырудың 
логикалық амал-
тәсілдерінің кілттік 
ұғымдары  
Кездесу жиілігі 
бірн
еш
е 
ұғ
ы
м
да
рд
ы
ң 
ор
тақ
бе
лг
ілерін
таб
у 
Т
ақ
ы
ры
пқ
а 
ба
йла
ны
ст
ы
еш
бір 
ортақ
б
елг
ісі 
ж
оқ
ұғ
ы
м
да
рд
ы
а
лы
п 
тас
тау 
ұғ
ы
м
да
рд
ы
ң 
м
ән
ді 
ж
ән
е 
м
ән
сіз
бе
лг
ілерін
а
ж
ы
ра
ту
ға
д
ағ
ды
ла
ры
зе
йін
ін
б
елс
ен
діру
м
әлім
етт
і талд
ау 
да
ғд
ы
сы
сы
ни
тұр
ғы
да
н 
ба
ға
ла
у 
да
ғд
ы
сы
па
йы
м
ж
ас
ау 
да
ғд
ы
ла
ры
ере
кш
елік
тері 
м
ен
ай
ы
рм
аш
ы
лы
қтары
н 
таб
у 
түсін
діру,
талд
ау 
ба
йла
ны
с,
болж
ам
да
р 
не
м
ес
е 
қоры
ты
нд
ы
ж
ас
ау
Айқындаушы 
эксперимент ώ% 
0,34
% 
0,38% 
0.31 
% 
0.56
% 
0.32 
% 
0,41 
% 
0,19 
% 
0,44 
% 
Қалыптастырушы
эксперимент ώ% 
056 
0,63 
0,85 
0,89 
0,78 
0,85 
0,56 
0,83 
Кесте 51 – Қалыптастырушы экспериментке дейінгі және кейінгі эксперимент 
тобы бойынша бастауыш мектеп оқушыларының ұғымын қалыптастырудың 
логикалық амал-тәсілдерінің контент-талдау әдісі бойынша кездесу жиілігінің 
пайыздық көрсеткіштері (%) 
Бастауыш мектеп оқушыларының ұғымын
қалыптастырудың логикалық амал-тәсілдері 
«М
ағ
ы
на
ла
с 
сөз
де
р» 
тәс
ілі
«Ж
ұб
ы
н 
тап
» 
тәс
ілі
«Ш
ы
нд
ы
қ 
па
, 
ж
алғ
ан
б
а?
» 
тәс
ілі
«Қ
атес
ін
тап
» 
тәс
ілі
. 
«В
ен
н 
ди
аг
ра
м
м
ас
ы
» 
тәс
ілі
«De
al» 
әд
ісі
Айқындаушы эксперимент ώ% 
0,63 
0,40 
0,38 
0,43 
0,39 
0,34 
Қалыптастырушы эксперимент ώ% 
0,76 0,80 
0,89 
0,58 
0,61 
0,78 
Қалыптастырушы 
эксперименттен 
кейінгі 
эксперимент 
тобына 
айқындаушы 
эксперименттегі 
ЭТ-на 
қатысқан 
бастауыш 
мектеп 
оқушыларының ұғымын қалыптастырудың логикалық амал-тәсілдері даму 
деңгейін инновациялық ойын технологиялары арқылы бақылау мақсатында, 

183 
бастауыш мектеп оқушыларының ұғымын қалыптастырудың логикалық амал-
тәсілдері арқылы ойы мен тілін дамытуды ұйымдастыру тәсілдерінің кездесу 
жиілігінің пайыздық көрсеткіштері ЭТ-да ҚЭД «Мағыналас сөздер» тәсілінде 
бірнеше ұғымдардың ортақ белгілерін табу 0,34 % пайызын құраса ЭТ ҚЭК 0,56 
% құрады, ЭТ-да ҚЭД ортақ белгісі жоқ ұғымдарды алып тастау ұғымдардың 
мәнді және мәнсіз белгілерін ажыратуға дағдылары 0,38 ЭТ-да ҚЭД құраса, 
ҚЭК -0,63% құрады, ЭТ-да ҚЭД зейінін белсендіру 0,31 %-ын, ҚЭК 0,85% 
құрады. ҚЭД ЭТ -да мәліметті талдау дағдысы 0,56% пайызын, ҚЭК ЭТ-да 
0,89% құрайды. БТ-да ҚЭД «Сыни тұрғыдан бағалау дағдысы» 0,32 % - 0,78% 
артты, «пайым жасау дағдылары» 0,41% - 0,85%-ға артты, ерекшеліктері мен 
айырмашылықтарын табу – 0,19%-0,56%-ға, түсіндіру, талдау байланыс, 
болжамдар немесе қорытынды жасау - 0,44% -0,83%-ға артты. Бастауыш мектеп 
оқушыларының ұғымын қалыптастырудың логикалық амал-тәсілдерінен 
«Мағыналас сөздер» тәсілі 0,63%-дан 0,76%, «Жұбын тап» тәсілі – 0,40%-дан 
0,80%, «Шындық па, жалған ба?» тәсілі - 0,38% -дан 0,89%-ға, «Қатесін тап» 
тәсілі- 0,43%-дан -0,58%, «Венн диаграммасы» тәсілі – 0,39%-дан 0,61-ға, 
«Deal» әдісі – 0,34%-дан – 078% артты.
Кесте 52 – Қалыптастырушы экспериментке дейінгі және кейінгі БТ –ның 
бастауыш мектеп оқушыларының ұғымын қалыптастырудың логикалық амал-
тәсілдерінің кілттік ұғымдарының контент-талдау әдісі бойынша кездесу 
жиілігінің пайыздық көрсеткіштері (%) 

жүктеу/скачать 6.99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: