Онтуганова шынар шералиевна

173 
Кесте 45 – ШТУР тесті бойынша ақыл-ойының дамуының деңгейлерінің 
көрсеткіштері 
№1 
ЭТ 
n=76 
Х
і
- ͞Х
1 
(Х
і
- ͞Х
1
)
2 
№ 
БТ 
n=74 
У
і
- ͞М
2 
(У
і
- ͞Х
2
)
2 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
1 
6 
2,44 
5,95 
1 
6 
1,83 
3,34 
2 
6 
2,44 
5,95 
2 
6 
1,83 
3,34 
3 
6 
2,44 
5,95 
3 
6 
1,83 
3,34 
4 
6 
2,44 
5,95 
4 
6 
1,83 
3,34 
5 
6 
2,44 
5,95 
5 
6 
1,83 
3,34 
6 
6 
2,44 
5,95 
6 
6 
1,83 
3,34 
7 
6 
2,44 
5,95 
7 
6 
1,83 
3,34 
8 
6 
2,44 
5,95 
8 
6 
1,83 
3,34 
9 
6 
2,44 
5,95 
9 
6 
1,83 
3,34 
10 
6 
2,44 
5,95 
10 
5 
0,83 
0,68 
11 
5 
1,44 
2,07 
11 
5 
0,83 
0,68 
12 
5 
1,44 
2,07 
12 
5 
0,83 
0,68 
13 
5 
1,44 
2,07 
13 
5 
0,83 
0,68 
14 
5 
1,44 
2,07 
14 
5 
0,83 
0,68 
15 
5 
1,44 
2,07 
15 
5 
0,83 
0,68 
16 
5 
1,44 
2,07 
16 
5 
0,83 
0,68 
17 
5 
1,44 
2,07 
17 
5 
0,83 
0,68 
18 
5 
1,44 
2,07 
18 
5 
0,83 
0,68 
19 
5 
1,44 
2,07 
19 
5 
0,83 
0,68 
20 
5 
1,44 
2,07 
20 
5 
0,83 
0,68 
21 
5 
1,44 
2,07 
21 
5 
0,83 
0,68 
22 
5 
1,44 
2,07 
22 
5 
0,83 
0,68 
23 
5 
1,44 
2,07 
23 
4 
-0,17 
0,02 
24 
5 
1,44 
2,07 
24 
4 
-0,17 
0,02 
25 
5 
1,44 
2,07 
25 
4 
-0,17 
0,02 
26 
4 
0,44 
0,19 
26 
4 
-0,17 
0,02 
27 
4 
0,44 
0,19 
27 
4 
-0,17 
0,02 
28 
4 
0,44 
0,19 
28 
4 
-0,17 
0,02 
29 
4 
0,44 
0,19 
29 
4 
-0,17 
0,02 
30 
4 
0,44 
0,19 
30 
4 
-0,17 
0,02 
31 
4 
0,44 
0,19 
31 
4 
-0,17 
0,02 
32 
4 
0,44 
0,19 
32 
4 
-0,17 
0,02 
33 
4 
0,44 
0,19 
33 
4 
-0,17 
0,02 
34 
4 
0,44 
0,19 
34 
4 
-0,17 
0,02 
35 
4 
0,44 
0,19 
35 
4 
-0,17 
0,02 
36 
4 
0,44 
0,19 
36 
4 
-0,17 
0,02 
37 
4 
0,44 
0,19 
37 
4 
-0,17 
0,02 
38 
4 
0,44 
0,19 
38 
4 
-0,17 
0,02 
39 
4 
0,44 
0,19 
39 
4 
-0,17 
0,02 
40 
4 
0,44 
0,19 
40 
4 
-0,17 
0,02 
41 
4 
0,44 
0,19 
41 
4 
-0,17 
0,02 
42 
4 
0,44 
0,19 
42 
4 
-0,17 
0,02 
43 
4 
0,44 
0,19 
43 
4 
-0,17 
0,02 

174 
45 – кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
44 
4 
0,44 
0,19 
44 
4 
-0,17 
0,02 
45 
4 
0,44 
0,19 
45 
4 
-0,17 
0,02 
46 
4 
0,44 
0,19 
46 
4 
-0,17 
0,02 
47 
4 
0,44 
0,19 
47 
4 
-0,17 
0,02 
48 
4 
0,44 
0,19 
48 
4 
-0,17 
0,02 
49 
4 
0,44 
0,19 
49 
4 
-0,17 
0,02 
50 
4 
0,44 
0,19 
50 
4 
-0,17 
0,02 
51 
4 
0,44 
0,19 
51 
4 
-0,17 
0,02 
52 
4 
0,44 
0,19 
52 
4 
-0,17 
0,02 
53 
4 
0,44 
0,19 
53 
4 
-0,17 
0,02 
54 
4 
0,44 
0,19 
54 
4 
-0,17 
0,02 
55 
4 
0,44 
0,19 
55 
4 
-0,17 
0,02 
56 
4 
0,44 
0,19 
56 
4 
-0,17 
0,02 
57 
4 
0,44 
0,19 
57 
3 
-1,17 
1,36 
58 
4 
0,44 
0,19 
58 
3 
-1,17 
1,36 
59 
4 
0,44 
0,19 
59 
3 
-1,17 
1,36 
60 
4 
0,44 
0,19 
60 
3 
-1,17 
1,36 
61 
3 
-0,56 
0,31 
61 
3 
-1,17 
1,36 
62 
3 
-0,56 
0,31 
62 
3 
-1,17 
1,36 
63 
3 
-0,56 
0,31 
63 
3 
-1,17 
1,36 
64 
3 
-0,56 
0,31 
64 
3 
-1,17 
1,36 
65 
3 
-0,56 
0,31 
65 
3 
-1,17 
1,36 
66 
3 
-0,56 
0,31 
66 
3 
-1,17 
1,36 
67 
3 
-0,56 
0,31 
67 
3 
-1,17 
1,36 
68 
3 
-0,56 
0,31 
68 
3 
-1,17 
1,36 
69 
3 
-0,56 
0,31 
69 
3 
-1,17 
1,36 
70 
3 
-0,56 
0,31 
70 
3 
-1,17 
1,36 
71 
3 
-0,56 
0,31 
71 
3 
-1,17 
1,36 
72 
3 
-0,56 
0,31 
72 
3 
-1,17 
1,36 
73 
3 
-0,56 
0,31 
73 
3 
-1,17 
1,36 
74 
3 
-0,56 
0,31 
74 
3 
-1,17 
1,36 
75 
3 
-0,56 
0,31 
76 
3 
-0,56 
0,31 
∑ 
271 
100,28 
∑ 
309 
64,06 
М
̅
1
3,56 
М
̅
2 
4,17 
D 
1,33 
D 
0,87 
1
2
1,15 
2
2
0,93 
, — эксперименттік және бақылау топтарындағы орташа арифметикалық 
мәндері, X және Y айнымалылары үшін дисперсиялары мен орта мәндерін есептеп, 
біз мынаны аламыз:
1
2
=9,02; 
2
2
=7,26 
x
2-
 стандартты
ауытқу 
S
1
2
 
S
2
2
- әр таңдау тобының стандартты ауытқуы 
Х
̅
1 
Х
̅
2
– әр таңдау тобының орта мәндері 

175 
S
1
2 
= 100,28
= 1,33
76-1 
S
2
2 
= 64,06 = 0,87
74-1 
 
t
эмп
= 100, 28 – 64,06
=36,22 =2,12
0,180 0,180 
t
эмп
= 201,2 
Енді критерийлердің шеткі мәндері n
1
= 76, n
2
=74 үшін шеткі мәндерін 
табамыз. Критерийдің қосымшасы бойынша f= n
1
+n
2 
-2 = 76+74 -2 = 148 мәні 
үшін шеткі көрсеткіштер 
t
крит 
= 1,960 Р< 0,05 
2,576 Р< 0,01
t
эмп
= 2,12 
Стъюдент критерийінің
эмперикалық мәні
t
эмп 
мәні аралық
аймақта 
орналасқандықтан, Н
0 -
нольдік болжамы шеттетіледі, Н
1 
жұмыс болжамын, яғни 
екі топтың ШТУР тесті бойынша Екі топтың ШТУР тесті бойынша ақыл-ойының 
дамуының деңгейлерінің көрсеткіштерінің жоғарлауы мен ойы мен тілінін 
дамуы арасында өзара корреляциялық байланыс бар деген болжамды толық 
сенімділікпен қабылдаймыз. Екі топ көрсеткіштерінің орта мәндерінің арасында 
белгілі бір айырмашылықтың және байланыстың бар екендігі анықталды, 
Өйткені, анықтау эксперименті мен бақылау кезеңінен алынған тәжірибелік 
мәліметтер топтардың статистикалық және ақыл-ойының дамуының 
деңгейлерінің көрсеткіштерінің жоғарлауы мен ойы мен тілінін дамуы арасында 
корреляциялық байланыс статистикалық мәнді екенін толық сенімділікпен айта 
аламыз. Эксперименттік топтағы оқушыларды оқытуда білім үдерісіне 
логикалық амал-тәсілдерді қолданудің әдістемелік кешендері бастауыш мектеп 
оқушыларының ойы мен тілінің дамуының оң динамикасын тигізді деп айтуға 
толық негіз бар. 
Демек, эксперименттік жұмыс барысында алға қойылған болжам толық 
және негізді түрде дәлелденді.
6. Бастауыш мектеп оқушыларының логикалық ойлау, математикалық 
сөйлеу, мәтіндермен берілген есептерді математикалық тілге түрлендіруді, 
қажетті есептеу дағдыларын қалыптасу деңгейлерін анықтау мақсатында 
«Логикалық заңдылықтарды анықтау» тесті (Мэтью Липман бойынша) 
алынды. Анықтау кезеңінде алынған тестті қалыптастырушы кезеңнен кейінгі 
тест нәтижелерімен салыстыру нәтижелері төмендегі кестеде көрсетілген (кесте 
46). 

176 
Кесте 46 – Анықтау эксперименті бойынша ЭТ -ның «Логикалық 
заңдылықтарды анықтау» тест (Мэтью Липман бойынша) нәтижелерінің
кездесу жиіліктері мен мен орташа мәні
Шкалалар 
Эксперимент топ (n=76) 
Эксп 
дейін 
Эксп 
кейін 
Эксп 
дейін 
Эксп 
кейін 
Эксп 
дейін 
Эксп 
кейін 
Жоғары Жоғары 
Орташа 
Орташа 
Төмен 
Төмен 
Талдау 
7(9%) 
29(38%) 
19(25%) 
35(46%) 
50(66%) 
12(16%) 
Жалпылау 
8(11%) 
29(38%) 
17(22%) 
37(49%) 
51(67%) 
10(13%) 
Логикалық 
заңдылықтарды 
орнату қабілеті 
9(12%) 
27(35%) 
21(27%) 
40(53%) 
46(61%) 
9(12%) 
Сандар тізбегін тану 
7(9%) 
28(37%) 
20(26%) 
36(47%) 
49(65%) 
12(16%) 
Сандардың 
сәйкестігін табу
8(11%) 
29 (38%) 18 (24%) 34(45%) 
50(65%) 
13(17%) 
Барлығы: 
39 
142 
95 
182 
246 
56 
ὼ % 
0,51% 
1,86% 
1,25% 
2,39% 
3,23% 
0,73% 
Анықтау және бақылау кезеңі бойынша ЭТ -ның Мэтью Липманның 
«Логикалық заңдылықтарды анықтау» тест бойынша алынған нәтижелерінің 
кездесу жиіліктері мен мен орташа мәнін талдасақ, ҚЭ-не дейін «талдау» 
шкаласы бойынша тапсырманы орындауда эксперименттік топтан 7 оқушы 
(9%) - жоғарғы деңгейде, 19 оқушы (25%) – орташа деңгейде, 50 оқушы (66%) – 
төменгі деңгейде жауап берсе, ҚЭ-нен кейін ЭТ-да «талдау» шкаласы бойынша 
тапсырманы орындауда эксперименттік топтан 29 оқушы (38%) - жоғарғы 
деңгейде, 35 оқушы (46%) – орташа деңгейде, 12 оқушы (16%) – төменгі деңгейде 
жауап берді, ҚЭ-не дейін ЭТ-да «Жалпылау» шкаласы бойынша тапсырманы 
орындауда эксперименттік топтан 9 оқушы (12%) - жоғарғы деңгейде, 17 оқушы 
(22%) – орташа деңгейде, 51 оқушы (67%) – төменгі деңгейде жауап берсе, ҚЭ-
нен кейін ЭТ-да «Жалпылау» шкаласы бойынша тапсырманы орындауда
эксперименттік топтан 29 оқушы (38%) - жоғарғы деңгейде, 37 оқушы (49%) – 
орташа деңгейде, 10 оқушы (13%) – төменгі деңгейде жауап берді. ҚЭ-не дейін 
ЭТ-да ҚЭ-не дейін ЭТ-да «Логикалық заңдылықтарды орнату қабілеті» шкаласы 
бойынша тапсырманы орындауда эксперименттік топтан 9 оқушы (12%) - 
жоғарғы деңгейде, 20 оқушы (26%) – орташа деңгейде, 49 оқушы (65%) – төменгі 
деңгейде жауап берсе, ҚЭ-нен кейін ЭТ-да «Логикалық заңдылықтарды орнату 
қабілеті» шкаласы бойынша тапсырманы орындауда эксперименттік топтан 27 
оқушы (35%) - жоғарғы деңгейде, 40 оқушы (33%) – орташа деңгейде, 9 оқушы 
(12%) – төменгі деңгейде жауап берді. ҚЭ-не дейін ЭТ-да «Сандар тізбегін тану» 
шкаласы бойынша тапсырманы орындауда эксперименттік топтан 7 оқушы 
(9%) - жоғарғы деңгейде, 20 оқушы (26%) – орташа деңгейде, 49 оқушы (65%) – 
төменгі деңгейде жауап берсе, ҚЭ-нен кейін ЭТ-да «Сандар тізбегін тану» 
шкаласы бойынша тапсырманы орындауда эксперименттік топтан 28 оқушы 
(37%) - жоғарғы деңгейде, 36 оқушы (47%) – орташа деңгейде, 12 оқушы (16%) 
– төменгі деңгейде жауап берді. «Белгілі бір ереже бойынша құрастырылған 

177 
сандардың сәйкестігін табу» шкаласы бойынша тапсырманы орындауда
эксперименттік топтан 8 оқушы (11%) - жоғарғы деңгейде, 18 оқушы (24%) – 
орташа деңгейде, 50 оқушы (65%) – төменгі деңгейде жауап берсе, ҚЭ-не дейін 
ЭТ-да «Белгілі бір ереже бойынша құрастырылған сандардың сәйкестігін табу» 
шкаласы бойынша тапсырманы орындауда эксперименттік топтан 8 оқушы 
(11%) - жоғарғы деңгейде, 18 оқушы (24%) – орташа деңгейде, 50 оқушы (65%) 
– төменгі деңгейде жауап берсе, ҚЭ-нен кейін ЭТ-да «Белгілі бір ереже бойынша 
құрастырылған сандардың сәйкестігін табу» шкаласы бойынша тапсырманы 
орындауда эксперименттік топтан 29 оқушы (38%) - жоғарғы деңгейде, 34 
оқушы (45%) – орташа деңгейде, 13 оқушы (17%) – төменгі деңгейде жауап 
берді. Қалыптастыру экспериментіне дейінгі және ҚЭ-нен кейінгі ЭТ -ның
«Логикалық заңдылықтарды анықтау» тест (Мэтью Липман бойынша) 
нәтижелерінің диаграммасы (сурет 56) бейнеленген. 
Сурет 56 – Қалыптастыру экспериментіне дейінгі және ҚЭ-нен кейінгі ЭТ -ның 
«Логикалық заңдылықтарды анықтау» тест (Мэтью Липман бойынша) 
нәтижелерінің диаграммасы 

жүктеу/скачать 6.99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: