Осы сабақ білім алушылардың


Санат Ойлау үдерісінің шешуші белгілері



бет43/194
Дата26.01.2023
өлшемі2.71 Mb.
#468775
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   194
белсенди адистер-1

Санат

Ойлау үдерісінің шешуші белгілері




1

Білу

Кім, қашан, қайсысы, қайда, не екенін сипаттау,







(есте сақтау және

қайталау, тұжырымдау арқылы не білетіндімізді, нені







қалдыру)

есте сақтағамызды айту.




2

Түсіну

Өзіңіздің бір нәрсеге қатысыңыз туралы сипаттау







(түсінік беру және

және баяндау, оның мәнін түсіндіру, салыстыру,







түйсіну)

арақатынасын белгілеу.




3

Қолдану (қатысу)

Сіз мұны қалай пайдаланасыз, оны проблеманы шешу










үшін пайдалану, көрсету.




4

Талдау (қатысу)

Факторлардың, тәуекелдердің, проблемалардың, оны










шешу жолдарының, күтілетін нәтижелер мен










салдардың құрылымын, ретін, себебін анықтау.




5

Жинақтау (біріктіру)

Бұдан әрі өзгерту, түрлендіру, жақсарту тәсілдерін










анықтау.




6

Бағалау (пайымдама

Табысқа жететінін/жетпейтінін анықтау, алдағы







және бағалау)

нәтижелерді болжау.




1-кестеде ұсынылған мәселелер негізінде көптеген оқыту тапсырмаларын әзірлеп, ұсынылған үлгіге сәйкес (2-кестені қараңыз) олардың табыстылығына талдау жасауға болады.




ОҚУ ТАПСЫРМАЛАРЫН ЖАСАУҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР ҮЛГІЛЕРІ


Есте сақтау




Пайдалы етістіктер




Сұрақтардың үлгілері




Тізім жасау




• ...кейін не болды?




Орналастыру




• Қанша...?




Атау




• ... кім еді?




Білу




•... атай аласыз ба?




Баяндау




• Онда не болғанын сипаттаңыз?




Сипаттау




• Онымен кім сөйлесті?




Еске түсіру




• ... себебін айта аласыз ба?




Қайталау




• ... мағынасын айқындаңыз?




Шығару




• Бұл не?










•Бұл шын ба немесе өтірік пе?




Түсіну










Пайдалы етістіктер




Сұрақтардың үлгілері




Қорытынды жасау




Сіз өз сөзіңізбен жаза аласыз ба?




Өз сөзіңізбен сипаттау




• Сіз қысқаша мазмұнын жаза аласыз ба?




Көрсету




Сіздің пікіріңізше, одан әрі не болуы мүмкін




Алдын ала болжау




еді?




Айту




• Сіздің пікіріңізше, кім ...?




Анықтау




• ... басты идеясы қандай?




Басқаша сөзбен айту




• Кім басты кейіпкер болды?




Жиынтықтау




• .... арасында айырмашылықты айыра аласыз ба?




Жүйелеу




• ... арасында қандай айырмашылықтар бар?




66





Топтастыру

• сіз ... меңзегеніңізді көрсететін мысал келтіре




Талқылау

аласыз ба?




Келісу

• ... анықтамасын бере аласыз ба?




Сұрыптау










Салыстыру










Қарама-қарсы қою










Түсіндіру










Қолдану










Пайдалы етістіктер




Сұрақтардың үлгілері













Жалпылау

Сіз онда ... болатын басқа мысал білесіз бе?




Қорытынды жасау

• .... болуы мүмкін бе еді?




Көрсету

• Сіз ... сияқты сипаттамалар бойынша




Пайдалану

топтастыра аласыз ба?







• Егер ..., сіз қандай факторларды өзгертуші







едіңіз?







• Сіз өзіңіздің ... тәжірибеңізде пайдаланылған







әдісті қолдана аласыз ба?







• Сіз қандай сұрақ қоясыз?







• Ұсынылған ақпараттан .... қатысты бірқатар







нұсқаулар дайындай аласыз ба?







• Егер сізде ..., осы ақпарат пайдалы болар ма







еді?




Бағалау










Пайдалы етістіктер




Сұрақтардың үлгілері













Бағалау

• ...үшін үздік шешім бар ма?




Дәлелдеу

• ... маңыздылығын бағалаңыз.




Сынау

• ... қатысты сіз өз көзқарасыңызды қорғай




Пікір айту

аласыз ба?







• Сіз ... жақсы немесе жаман деп санайсыз ба?







• ... сіз қалай шешер едіңіз?









... қандай өзгеріс енгізуді ұсына аласыз?







• ... ... санайсыз ба?







• Сіз ... адамсыз ба?







• Егер... , өзіңізді қалай сезінер едіңіз?







• ... қаншалықты тиімді?







• ...туралы не ойлайсыз?




Жасау










Пайдалы етістіктер




Сұрақтардың үлгілері
















Әзірлеу



... үшін ... жасай аласыз ба?




Құру



Неге ...туралы ән шығармасқа?




Жоспарлау

• .... шешімін елестете аласыз ба?




Болжам жасау

• Егер сіз барлық дереккөздерге қол жеткізе




Қайта қарау

алатын болсаңыз, ... қалай қарастырар едіңіз?







• Сіз ... жұмыс істеуге арналған жеке әдісіңізді







неге қарастырмадыңыз?







• Егер ..., не болады?


67


  • Сіз қанша әдісті ... аласыз?




  • Сіз ... қолданудың ерекше жаңа жолдарын таба аласыз ба?




  • ... пісірудің жаңа рецептісін жасай аласыз ба?

Идеялар, деректер, айғақтар мен жағдайларды жақсы түсінуге мүмкіндік беретін оқушылардың сын тұрғысынан ойлау дағдылары Брукфильд анықтаған (1987) төмендегі аспектілерге сәйкес белсенді оқыту мен оқу барысында қалыптасып, дамуы мүмкін:




Болжамдарды анықтау және олармен келіспеу. Өзінің жеке тәжірибесі мен түсінігінің негізінде болжамдар мен жорамалдардың шынайылығын тексеру. Мәнмәтіннің маңыздылығымен келіспеу. Ойымыздың мәнмәтінмен үйлесуінің маңыздылығын түсінуге ықпал ету, басқа сөзбен айтқанда, тәжірибе, құрылым мен қызметтің бірлігін қамтамасыз ету.


Баламаларды ұсыну және зерттеу. Айқын және қисынды ойлана білу. Түрлі көзқарастар мен ұстанымдарды қабылдау қабілеті. Нақты және бейнелі түрде ойлана білу.


Рефлексивтік күмәндануды дамыту. Жалпыға мәлім ақиқаттан немесе сұрақтың бір ғана дұрыс жауабы болады деуден бас тарту; әркімнің әртүрлі ойланатынын, қарама-қарсы көзқарастар болуы мүмкін екендігін назарға алу.

(Брукфильд (1987) цитата Лестерден алынған (2010: 4))


Сын тұрғысынан ойлаудың жоғарыда аталған аспектілерін дамыту үшін Лестер ұсынған (2010) жаттығуларды назарға алуға болады:




Болжамдарды анықтау және олармен келіспеу

Шектелген тәжірибеге негізделген жалпылама пайымдаулар қолайлы, алайда олар тұжырымдардың негізді болуын қамтамасыз ете алмайды. Осыған байланысты, болжам жасамас бұрын, көбірек білу үшін болжалды шектеулер бар ма екенін анықтап алған дұрыс. Осы жағдайда қолдануға болатын жаттығулар:





  • Қашан сұрақ қою керек екендігін түйсіну: мен айтылғанды дұрыс түсінем бе әлде өз жалған сенімім не эмоцияларыммен оны бұрмалаймын ба?




  • Оқушылардың мәтіннің бір мағынасын ғана ашумен тоқтап қалмауына жағдай жасаңыз, бірнеше рет жүргізілген есептердің негізді екендігін немесе оның жай ғана қате екендігін түсіндіруге мүмкіндік беріңіз.




  • Ақпаратты жалпылау кезінде басқалар жасаған келеңсіз тұжырымдардан абай болып, тиянақты әрі байыпты болуға тырысыңыз.



Мәнмәтіннің маңыздылығымен келіспеу

Сын тұрғысынан ойлау дағдылары объекті мен оны қоршаған орта, объектілер мен идеялар және т.б. арасындағы қарым-қатынастар жүйесін бақылауды қамтамасыз етуді көздейді. Осы жағдайда қолдануға болатын жаттығулар:





  • Түрлі тапсырмаларды орындау барысында оқушылардан түрлі мәнмәтіндерде фраза, түсінік, идеялар, бағаны қалай қолдануға болатындығын талқылауды ұсыныңыз.





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   194




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет