Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты Жаратылыстану-математика факультеті
Нәсілдер және нәсілдер теориясы
жүктеу/скачать 1.59 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Нәсілдер және нәсілдер теориясы. Ф. Энгельстің пікірі бойынша адам эволюциясы тек биологиялық мәселе ғана емес, сонымен бірге басты әлеуметтік мәселелер қатарына жатады. Адам жануарлар әлемінен бөлінгеннен кейін, бірте-бірте оның эволюциясында биологиялық факторлардың рөлі бәсеңдей түсіп, оның есесіне әлеуметтік эволюция басты орынға көтерілді, яғни еңбек етуге үйрену, қоғамдық тіршілік жағдайы және еңбектің сипаты адамның дамуына зор ықпал жасады. Жер бетінде ең алғаш адамдардың шыққан ортасы жайлы да ғылымда қарама-қарсы көптеген пікірлер бар. Африка жерінен табылған ең алғашқы адамдардың сүйек қалдықтарына және олардың пайдаланған құралдарына сүйене отырып, көпшілік ғалымдар ең алғашқы адамдар Африкада пайда болып, содан соң басқа құрлықтарға тараған деген пікірді қолдайды. Ч. Дарвин “біздің арғы ата тегіміз Африкада өмір сүрген”- деп жазды. Белгілі археолог ғалым Ю.А. Мочанов 1982-1985 жылдары Лена өзенінің жағалауынан бұдан 2 млн. жыл бұрын жасалған тас құралдар тауып, оларды пайдаланған алғашқы адамдардың шыққан жері Кіндік Азия (Қазақстан, Монғолия, Солтүстік Қытай жане Орта Сібір үстірті) деген пікірді ұсынды. Ал француз палеонтологы Лу де Бонис алғашқы адамдар Африкада емес Грецияда пайда болған деген болжам жасады өйткені ол тапқан алғашқы адамдардың арғы тегі деп 159 саналатын уранопитектің сүйек қалдықтарының жасы 10 млн. жыл деп анықталып отыр, ал Африкадағы афарлық австралопитектің жасы 5,5-5 млн жыл. Қазіргі кезде жер ғаламшарында адамның бір ғана түрі тіршілік етеді. Адамның әр түрлі құрлықтарда тіршілік етуіне қарамастан, олардың бәрінің де анатомиялық және физиологиялық ерекшеліктері бірдей, тек сыртқы терісінің түсінде ғана айырма- шылықтар бар. Қазіргі кезде бүкіл адамзатты төрт нәсілге бөледі. Олар австралоид- тық, негроидтық, еуропеоидтық және монголоидтық нәсілдер деп аталады. Олардың өзі ұсақ нәсілдерге (30-дан астам) бөлінеді. Кейбір құрлықтарда ірі нәсілдер бірлесе өмір сүргендіктен, олардың арасында некелесу жағдайынан аралас нәсілдер пайда болған. Нәсілдердің пайда болуы туралы түрлі көзқарастар бар. Мысалы, неміс ғалымы К. Фогт қазіргі адамдардың әр түрлі нәсілдері әр түрлі адам тәрізді маймылдардан пайда болған деген пікірді қолдайды. Соңғы кездегі генетикалық, биохимиялық, т. б. зерттеу нәтижелері барлық нәсілдердің арғы тегі саналы адамнан басталғанын дәлелдеп берді. Нәсілдер арасындағы негізгі айырмашылық адамдардың сыртқы түрінің өзгешелігіне: терісінің, шашының, көзінің түсіне, мұрынның, еріннің пішініне және т. б. негізделген. Мұндай айырмашылықтар әрбір нәсілдің бір-бірінен айырмашылығы бар табиғи жағдайларда ұзақ уақыт өмір сүруінен пайда болған. Мысалы, терінің қара қошқыл түсі күштің жарық сәулесіне қарсы қорғаныштық бейімділіктен пайда болуы мүмкін, ал шаштың бұйра болуынан шаш арасында ауа болып, денені ыстықтан қорғайды. Ал Еуропеоидтықтардың ақшыл түсті терісі арқылы ультракүлгін сәулелер денеге сіңіп, ағзада Д дәрумені синтезделеді де, мешел ауруына шалдықпайды. Нәсілдердің барлығында да ақыл, ойлау қабілеттері бірдей. Нәсілдердің шығу тегі мен араларыңдағы туыстық жақындық- тарын, тарихи қалыптасуын және оларға сыртқы орта жағдайларының ықпалын нәсілтану ғылымы зерттейді. Бұл ғылымның зерттеу нәтижелері адамның пайда болуын ғылыми тұрғыда түсіндіруге септігін тигізеді. Кейбір кертартпа ғалымдар әр түрлі пиғылдағы нәсілшілдікті уағыздайды. Олар кейбір нәсілдерді төмен дәрежелі қабілетсіз, ал екінші бір нәсілдерді жоғары дәрежелі қабілетті деп дәріптейді және халықтың экономикалық дамуына, мәдениеттің мешеулігіне нәсілдер 160 кінәлі деп есептейді де, олардың арасына от салып, бір-біріне қарсы қояды. Нәсілшілдер кейбір нәсілдерді биологиялық жағынан сапасыз деп те кемсітеді және олар бір түрге жатқанымен, оны түр аралық, ал кейде туыстық айырмашылық деп түсіндіруге тырысады. Сөйтіп, нәсілдердің шыққан тегінің бір екенін қасақана бұрмалап түсіндіреді. Нәсілшілдер көбінесе өздерін басқалардан жоғары, мәдениетті, қабілетті деп бағалайды. Қазіргі кезде алдыңғы қатарлы ойшыл ғалымдар нәсілдердің шыққан тегі бір деп түсіндіреді. Мысалы, қазақстандық ғалым Әділ Ахметов қазақ халқы мен Солтүстік Америкада тұратын кейбір үндіс тайпаларының арасында көптеген сыртқы тәнтанымдық ұқсас- тықтары бар екенін өз еңбектерінде атап көрсеткен. Кейбір ғалымдар табиғатта болатын табиғи сұрыпталу, тіршілік үшін күрес, т. б. заңдылықтар сол қалпында адамзат қоғамында да болады деп уағыздайды. Олар адамның бойында ата тегінен алған туа пайда болған қатыгездік, жауыздық, мейірімсіздік “басым белгілер” болады деп түсіндіреді. Оны әлеуметтік дарвинизм теориясы деп атайды. Бұл теорияны уағыздаушылар табиғи сұрыпталу, тіршілік үшін күрес қоғамға да тән қасиет, сондықтан кез келген қоғамда күштілер мен мықтылар өмір сүріп тірі қалады, ал әлсіздері жойылып отырады деп адамдарды бір-біріне қарсы қояды. Әлеуметтік дарвинизм теориясы қазіргі кездегі капиталистік қоғам табиғи сұрыпталу негізінде пайда болған, мықтылар мен ақылдылардың қоғамы, сондықтан оларға бар мүмкіңдіктер жасалу қажет деп есептейді. Олардың пікірінше қоғамда болатын теңсіздік және қоғамның таптарға бөлінуі де, табиғи сұрыпталудың жемісі, яғни адамдардың биологиялық теңсіздігінің нәтижесі деп капиталистік қоғамды қорғауға тырысады. |