Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы

1. Ревматизмнің клиникалық белгілерінің сипаты:

а) көбіне жүрек – қан тамыр жүйесі зақымдалуымен өтеді

б) көбіне буындар зақымдалуымен өтеді

в) пе,рикардитың жекелей зақымдалуымен

г) көбіне тамырлар зақымдалады

д) эндокардтың жекелей зақымдалуымен өтеді

2. Ревматизм дауына басты роль атқаратын микроорганизм:

а) стафилакокк

б) А тобындағы β – гемолитикалық стрептококк

в) вирусты инфекция

г) пневмококк

д) грамм – теріс мәнді флора

3. Ревматизм дегеніміз:

а) инфекциялық ауру

б) инфекциялық – аллергиялық ауру

в) токсико – аллергиялық ауру

г) генетикалық ауру

д) қабыну – дистрофикалық акру

4. Ревматизмде көбіне зақымдалатыны:

а) үш жармалы қақпақша

б) қолқа қақпақшасы

в) митральды қақпақша

г) өкпе артериясы қақпақшасы

д) барлық қақпақшалар зақымдану жиілігі бірдей

5. Ревматизмде 6 ай өткен соң тез қалыптпсатын ақау:

а) митральды қақпақша жетіспеушілігі

б) митральды стеноз

в) қолқа сағағы стенозы

г) өкпелік бағана стенозы

д) үш жармалы қақпақша жетіспеушілігі

6. Ревматизмде, практика жүзінде, зақымданбайтын қақпақшаны атаңыз:

а) митральды

б) қолқалық

в) үш жармалы

г) өкпе артериясының қақпақшасы

д) екі қақпақшаның қатар зақымдануы

7. Митральды стеноз қалыптасу мерзімін атаңыз:

а) ревматизм шабуылынан 6 ай өткен соң

б) ревматизмнің алғашқы шабуылы кезінде бірден

в) алғашқы шабуылдан соң 2 жыл өте

г) 5-6 жыл бойы қалыптаспайды

д) аталғандардың бәрі дұрыс емес

8. Ревматизм қалыптасуындағы ең басты инфекция оғашын атаңыз:

а) баспа созылмалы гайморит

б) созылмалы холецистит

в) созылмалы холецистит

г) пиелонефрит

д) гинекологиялық инфекция

9. Кардит, полиартрит, тері асты түйіндері, сақша тәрізді эритема қай науқас симптомдарына жатады?

а) перикардит

б) миокардит

в) ревмокардит \ревматикалық эндомиокардит\

г) инфекциялық эндокардит

д) жоғарыда аталғандардың бәрі

10. Миокардит синдромына кіретін симптомдарды көрсетіңіз:

а) жүрек шегінең аз – кем ұлғаюы, жүрек ұшы тұсында 1 тонның әлсіреуі және жұмсақ систола шуының естілуі, кейде 3 тон пайда болу ЭКГ – да жүрек ырғағы және өткізгіштігі бұзылуы Т тісшесінің өзгеруі

б) жүрек шегінің солға және жоғары кеңуі, жүрек ұшында1 тонның айтарлықтай әлсіреуі, сол қолтыққа тарайтын дөрекі систола шуы пайда болуы, ЭКГ – да сол қарынша және жүрекше гипертрофиясы

в) жүрек шегінің жан – жаққа ұлғаюы, тондардың айтарлықтай тұйықталуы, ЭКГ – да тісшелер вольтажы төмендеуі, рентгенде – жүрек пішінінің үш бұрыштылығы

г) жүрек кеңуі жоқ, жүрек тондары айқын, ырғағы дұрыс

д) жүрек қолқалық пішінді, қолқада ІІ тон акценті, ЭКГ – да сол қарыншалық гипертрофия

Есептер

1 есеп. 47 жастағы науқас дем жетіспеу,көпіршікті-қан аралас қақырықты жөтел,тері ылғалдану салқын тер шығу,түнде қатты мазасыздану шағымдарымен клиникаға түсті.

Клиникалық белгілері:

Терісі бозарған, акроцианоз бар, тынысы жиілеген (клоко чущее). өкпе перкуссиясында қорапты дыбыс,аускультацияда сырылдар естіледі. Жүрек шекарасы үлкейген,тахикардия, шоқырақ ырғағы (ритм голопа), альтернативті пульс байқалады. Мәжбүрлік (ортопноэ) қалыпта отыр. Артериялық қысым тербелісте. ЭКГ-да сол қарынша гипертрофия белгілер байқалады.

2 есеп. 52 жастағы науқас жағдайы өте ауыр халде клиникаға түсті.

Обьективті тексеруде:

Терісі бозарған,тынысы мен пульс сиреген. Арериялық қысым төмендеген. Көз қарашығы тарылған.

Науқастың аяғын жоғары, басын денесінен төмен етіп орналастырып;қысқан киімдерінен босатып; таза ауамен желдетіп;нашатыр спиртін иіскеткенде өзіне келді.

- Ревматизм классификациясы.

- Ревматизм кезінде клиникалық-лабораторлы көрінісі..

- БДҰ (1988 г.) бойынша клиникалық критериялар.

- Клиника. Негізгі көрініс: полиартрит, кардит, хорея, кольцевидті эритема.

- Лабораторлы диагностика,Киселя-Джонса-Нестерова критериялары.

• Оқушылардың білім деңгейін бағалау.

• Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау.
14. Үйге тапсырма беру. 2 мин (2%)

Н-1 бөлім 1;

Н-2 бөлім 8

№ 8 Сабақ

• оқыту: - студентерге гастриттер, асқазан және ұлтабардың ойық жара аурулары кезінде этиопатогенезі, симптомы және синдромдарын анықтауды үйрету.

• тәрбиелік:- студентерге гастриттер, асқазан және ұлтабардың ойық жара аурулары бар науқастарды дұрыс күтім жасауды таныстыру.

• дамыту: - гастриттер, асқазан және ұлтабардың ойық жара аурулары кезінде зерттеу әдістері мен емдеу қағидаларын жетілдіру

• Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

• Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

• Сабақтың мақсаты мен міндеті.

Білімді тест арқылы бағалау

Àñºîðûòó æ¾éåñiíi» àóðóëàðû ¸ð ò¾ðëi áîë¹àíäûºòàí, îëàðìåí áàéëàíûñòû øà¹ûìäàð äà àëóàí ò¾ðëi.

Æèi êåçäåñåòií êëèíèêàëûº áåëãiëåðäi» áiði-äèñôàãèÿ. îë ¼»-¼øòå ºàòåðëi iñiê ¼ñêåíäå, ê¾éãåííåí íåìåñå æàðàºàòòàí¹àííàí êåéií ¼»åøòå òûðòûº ïàéäà áîë¹àíäà, ºîëºà êå»åéiï, ¼íåøòi ºûñºàíäà áàéºàëàäû. Äèñôàãèÿ îðãàíèêàëûº ¼çãåðiñòåðäi» ñàëäàðûíàí äàìûñà, îíäà ¼»åøòåí àëäûìûí ºîþ òàìàºòû», êåéií ñ¾éûº òàìàºòû» ¼òói ºèûíäàï, æ½òûíó áiðòiíäåï á½çûëàäû. Àë ôóíêöèÿëûº äèñôàãèÿ (íåâðîç äèñôàãèÿñû) êåçiíäå ñ½éûº òàìຠïåí ñóäû æ½òó ºèûíäàï, ºîþ òàìຠ¼»åøòåí ¼òå áåðåäi.

´»åøòi» êiëåãåéëi ºàáûºøàñû ºûøºûëäàðäû» ¸ñåðiíåí ê¾éiï, ºàáûíûï (ýçîôàãèò), ºûæûë (èçæîãà) ïàéäà áîëóû ì¾ìêií. Á½ë - ¼»åø ïåí ºàðûí àðàñûíäà¹û òåñiêòi ºûñûï ò½ðàòûí áiði»¹àé ñàëàëû á½ëøûº-åò (ñôèíêòåð) ¸ëñiðåï, àñºàçàííû» ºûøºûë ñåëi êåði ຺àíäà (ðåãóðãèòàöèÿ) æèi áàéºàëàòûí, ãèïåðàöèäòi ãàñòðèò ïåí îéûº æàðà àóðóûíà ò¸í êëèíèêàëûº áåëãi.

´»åøi òàðûë¹àí àäàìäàð æèi º½ñàäû. Îíäàé æà¹äàéäà º½ñûºòà¹û òàìຠºîðûòûëûï ¾ëãåðìåéäi æ¸íå îíû» èiñi ºûøºûë áîëìàéäû. ´»åøòå iñiê íåìåñå îéûº æàðà ºàëûïòàññà, º½ñûººà ºàí àðàëàñóû ì¾ìêií. Áàóûð öèððîçû êåçiíäå ¼»åøòi» âåíàëàðû òûì êå»åéiï, áiëåóëåíiï êåòåäi, ñîíäûºòàí ¼»åøòåí ºàí òiïòi ê¼ï, ¼ìiðãå êàóiï òó¹ûçàðëûº-òàé ì¼ëøåðäå êåòói ûºòèìàë.

Àñºàçàíû, iøåãi íåìåñå áàóûðû àóûðàòûí íàóºàñòû» ê¼áiíåñå àñºà òåáåòi ò¼ìåíäåói íåìåñå òiïòi æîéûëóû ì¾ìêií (àíîðåêñèÿ). Á½íäàé æà¹äàé ¸ñiðåñå ºàòåðëi æèi êåçäåñåòiíäiêòåí, íàºàñ àðûºòàï, îíû» æàëïû ñàëìà¹û àçàÿäû. Àñºàçàí ºàòåðëi iñiãiìåí ñûðºàò àäàìíû» ¼òêå çàóºû øàïïàóû ì¾ìêií, àë îéûº æàðàëû íàóºàñòû» ò¸áåòi á½çûëìàéäû, äåãåíìåí òàìàºòû ê¼ï iøñå àñºàçàíû àóûðàòûíäûºòàí, îë àñòû àÿíøàºòàï, àç-àçäàí iøóãå ì¸æá¾ð áîëàäû.

Òåç òîéûíó äà ñûðºàòòûºòû» áåëãiñi. ʼáiíåñå àñºàçàí ñåëiíi» ºûøºûëäûëû¹û æàðòûëàé íåìåñå òîëûº ò¼ìåíäåãåí ãàñòðèòïåí, áàóûð ìåí ¼ò æîëäàðûíû» àóðóëàðûìåí, àñºàçàí ðàãiìåí ñûðºàòòàðäà àç òàì຺à òîéûí¹àíäàé, iøií ê¼ðíåãåíäåé ñåçiì òåç ïàéäà áîëàäû.

Îéûº æàðà àóðóû, ãèïåðàöèäòi ãàñòðèò, àñºàçàí ñ¼ëiíi» ¼»åøêå ¼òói ñèÿºòû æà¹äàéëàðäà ò¼ññ¾éåãiíi» ò¼ìåíãi æà¹ûíäà íåìåñå iøòi» æî¹àð¹û á¼ëiãiíäå ê¾éãåí ñèÿºòû, ºûæûë (èçæîãà) ñåçiìi ïàéäà áîëàäû. Íàóºàñïåí ñ½ºáàòòàñºàíäà ºûæûëäû» æèiëiãiíå, ½çàºòû¹ûíà, àºûðûí-ºàòòûëû¹ûíà, ºàíäàé òàìàºòàí ïàéäà áîëûï, íåäåï á¸ñå»äåï íåìåñå ì¾ëäå áàñûëàòûíûíà ê¼»ië àóäàð¹àí æ¼í.

Ñîçûëìàëû à¹ûìäû ãàñòðèòïåí ñûðºàò àäàìäàð, ¸äåòòå, àñ iøïåé ò¾ðûï, ê¼ï ì¼ëøåðäå æàëºàÿº º½ññà, àñºàçàííûíû» êàðäèàëüäûº á¼ëiãiíäå ðàê íåìåñå îéûº æàðà áàð, íåìåñå àñºàçàíû ºàòòû àóûðàòûí àäàìäàð òàìàºòàí¹àííàí êåéií 10-15 ìèíóòòàí-ñî» º½ñàäû. ²½ñó æå»iëäiê áåðåòiíäiêòåí, êåéáið íàóºàñòàð àóûçûíà ñàóñà¹ûí òû¹ûï òà º½ñà áåðåäi/ ´ò ºàáû ìåí áàóûð àóðóëàðûìåí ñûðòºàòòàðäû» æà¹äàéû º½ñºàííàí êåéií äå æàºñàðìàéäû. Àñºàçàí àòîíèÿñûìåí ñûðºàòòàð æ¸íå àñºàçàí ºàëòºûñû òàðûë¹àíäàð äàºàóäà æåãåí òàìà¹ûí º½ñûï òàñòàéäû. Àñºàçàíûíàí ºàí êåíêåíäåðäi» º½ñû¹û êîôå ºîéûðòïà¹ûìåí ò¾ñòåñ áîëàäû. °äåòòå, º½ñûº ºûøºûëòûì òàòèäû, àë ¼ò ºîñûë¹àí º½ñûº àøû. ²½ñó àñºàçàí ïàòîëîãèÿñûíû» ¹àíà á¼ëãiñi åìåñ, îë iø ºóûñûíû» áàñºà à¹çàëàðû àóðóëàðûíû» ¸ñåðiíåí ê¼áiíåñå ðåôëåêòîðëûº ò¾ðäå äàìèäû. Ðåôëåêòîðëûº º½ñó ¼ò æîëäàðû òàñòàðûíäà, õîëåöèñòèòòå, æåäåë àïïåíäèöèòòå, ïåðèòîíèòòå ½øûðàñàäû. Á¾éðåê ºûçìåòi æåòêiëiêñiç áîëûï, îðãàíèçìi óëàí¹àíäàð äà, ºàíûíû» ºûñûìû ê¾ðò ê¼òåðiëãåíäåð äå, ìèûí ºàòåðëi iñiê æàéëà¹àíäàð äà º½ñóû ì¾ìêií.

Àñºîðûòó æ¾éåñi àóðóëàðûíû» áàñòû áåëãiëiðiãi» áiði- iøòi» àóûðóû. Íàóºàñïåí ñ½ºáàòòàñºàíäà àóûðó ñåçiìiíi» ïàéäà áîë¹àí îðíûí (º½ðñຠ¾ñòi, ºàáûð¹à àñòû, áåë, êiíäiê ò½ñòàðû, ò.á.), îíû» òàðà¹àí àéìàºòàðûí (àðºà, èûº, êåóäå êóûñû, øàï), ñèïàòûí (ò¾éíåó, øàíøó, ê¾éäiðó, ñûçäàó, º½ðñàó, ò.á.), ½çàºòûº ìåðçiìií (½ñòàìàëû, ò½ðàºòû, ìåçãië-ìåçãië), æûë ìåçãiëiìåí (ºûñ, ê¼êòåì, æàç, ê¾ç) æ¸íå ñûðòºû ¸ñåðìåí (æ¾ðãåíäå, ñåëêiëäåãåíäå, ê¾øåíãåíäå), ê¼»iëê¾éiìåí, àñïåí (àø ºàðûí¹à, ò¾íäå, àñ iøiñiìåí, àñ iøêåííåí 0,5-1 ñà¹àòòàí íåìåñå 1,5-2 ñà¹àòòàí êåéií), àñòû» ñàïàñûìåí (àùû, ò½ùû, ò¸òòi, ò¾çäû, ºàòòû, ñ½éûº) áàéëàíûñòûëû¹ûí àíûºòàó¹à òûðûñó êåðåê. Àóûðñûíó ñåçiìi íàóºàñ º½ñºàííàí êåéií, ñîäà iøêåíäå, ñïàçìîëèòèêòåðäi ºîëäàí¹àíäà, ºûçäûð¹àíäà áåñåíäåói ì¾ìêií åêåíäiãií åñêåðãåí äå æ¼í.

Iø º½ûñûíäà¹û ¸ð à¹çàíû» àóðóûíàí òóûíäàéòûí àóûðñûíó ñåçiìiíi» ¼çiíäiê åðåêøåëiêòåði áàð. Ìûñàëû, àñºàçàí ìåí ½ëòàáàð îéûº æàðàñûíàí òóûíäà¹àí àóûðñûíó ñåçiìiíå ½ñòàìàëû ò¾ðäå, æûë ìåçãiëiíå áàéëàíûñòû (ê¼êòåì ìåí ê¾çäå), àñ iøiñiìåí (àñºàçàí îéûº æàðàñûíäà) íåìåñå êåøåóiëäåï, àñ iøêåííåí áiðàç óàºûòòàí êåéií (½ëòàáàð îéûº æàðàñûíäà), ê¼áiíåñå ò¾íäå ïàéäà áîëó ò¸í. Ãàñòðèò ïåí ºàòåðëi iñiêêå áàéëàíûñòû àóûðñûíó ò½ðàºòû ò¾ðäå ¸ði àñ iøiñiìåí ñåçiëåäi. Áàóð ìåí ¼ò æîëäàðû ñûðºàòòàðûíàí àóûðñûíó î» æຠºàáûð¹à àñòûíäà ïàéäà áîëûï, á½¹àíà ìåí æàóûðûí ò¾ñûíà æàéûëàäû. Êåéäå îë ½ñòàìàëû áîëûï, äåíåíi» ñàð¹àþû ìåí ºûøûíó, íåñåïòi» ò¾ñiíi» ºî»ûðºàé òàðòóû ñèÿºòû áåëãiëåðãå ºîñàðëàíàäû.

Iøåê àóðóëàðûìåí ñûðºàòòàðäà, êåéäå àóûðñûíó ñåçiìiíå iøòi» ºàìïèþû (ìåòåîðèçì) ºàáàòòàñàäû. µéºû áåçi çàºûìäàë¹àíäàðäû» º½ðñà¹ûíû» ñîë æຠ¾ñòi»ãi á¼ëiãi ½ñòàìàëû ò¾ðäå ¸ði ºàòòû êåáói ì¾ìêií.

¶ëêåí ä¸ðåò æ¾ðìåé ºàëûï, ºàòïà (çàïîð) íåìåñå iøòi» æèi ¼òói (ïîíîñ) áàéºàëóû ì¾ìêií.

Íàóºàñïåí ñ½ºáàòòàñºàíäà îíû» ¾ëêåí ä¸ðiòiíi» åðåêøåëiêòåðiíå (æèëiãiíå, àóûðñûíó ñåçiìiìåí, àñ iøóìåí áàéëàíûñòûëû¹ûíà, ò.á.) ê¼»ië àóäàðó êåðåê. Iø ¼òêåíäå ºèÿ¹à ºàí, æàëºàÿº, áàñºà çàòòàð àðàëàñûï, îíû» ò¾ñi ¼çãåðåäi. ´ò æ¾ðìåãåí êåçäå ºèÿ à¹àðñà, àñºàçàíäà¹û, ½ëòàáàðäà¹û îéûº æàðàäàí íåìåñå ðàêòàí ºàí ê¼òêåíäå îë ºàðàÿäû.

Àñºîðûòó æ¾éåñi àóðóëàðûíû» äàìó òàðèõûìåí òàíûñºàíäà ìûíà ì¸ñåëåëåðãå: àóðóäû» áàñòàë¹àí êåçiíå, áàéºàë¹àí áåëãiëåðiíå, ä¸ði-ä¸ðìåêòi», óëû çàòòàðäû» ¸ñåðiíå, òiñòi» ¼çãåðiñòåðiíå æ¸íå æûë ìåçãiëiìåí, áàêòåðèÿëû, âèðóñòû íåìåñå ñîçûëìàëû à¹ûìäû (ðåâìàòèçì, òóáåðêóëåç) ñûðºàòòàðìåí áàéëàíûñòûëû¹ûíà, á½ðûí ºîëäàíûë¹àí åìíi» ò¾ðiíå (õèðóðãèÿëûº, òåðàïèÿëûº, ò.á.), îíû» í¸òèæåñiíå ê¼»ië àóäàð¹àí æ¼í.

Íàóºàñòû» ¼ìiðiíäå á½ðûí áàéºàë¹àí ìûíàäàé: ñîçûëìàëû ñûðºàòòàð, àóûð æàðàºàòòàíó, å»áåê, ò½ðìûñ æ¸íå æ½ìûñ æà¹äàéû, çèÿíäû ¸äåòòåð, òàìàºòàíó åðåêøåëiêòåði (ðåòñiç íåìåñå ¾íåìi ûñòûº, ñóûº, àøû àñ iøó), ò.ñ.ñ. æà¹äàéëàð äà àñºîðûòó à¹çàëàðû àóðóëàðûíû» íàºòû ò¾ðií àíûºòàó¹à, îíû» äàìó áàðûñûí æîðàìàëàó¹à ñåïòåñåäi.

Iøòi ºàðàï çåðòòåó

Çåðòòåãåíäå ¸ði ¸ð à¹çàíû» òîïîãðàôèÿñûí æîáàëàó û»¹àéëû áîëó ¾øií º½ðñàºòû» àëäû»¹û æà¹û øàðòòû ñûçûºòàð àðºûëû áiðíåøå àéìàºòàð¹à á¼ëiíåäi. Åêi ê¼ëäåíå» ñûçûº àðºûëû (áiðiíøi ñûçûº 10-ºàáûð¹àëàðäû» å» ò¼ìåíãi í¾êòåëåðií, àë åêiíøiñi-ìûºûí ñ¾éåãiíi» æî¹àð¹û åñiíäiëåðií ºîñàäû) iøòi» àëäûí¹û æà¹û: ýïèãàñòðèé (regio epigastrica), ìåçîãàñòðèé (reg.mesogastrica) æ¸íå ãèïîãàñòðèé (reg. hilogastrica) äåï ¾ø àéì຺à áåëiíãåí. Iøòi» òiê á½ëøûºåòòåðiíi» ñûðòºû ºûðû àðºûëû âåðòèêàëü áà¹ûòòà æ¾ðãiçiëãåí åêi ïàðàëëåëü ñûçûº ýïèãàñòðèé àéìà¹ûí: åêi (î» æàº, ñîë æàº) ºàáûð¹à àñòû æ¸íå º½ðñຠ¾ñòi àéìàºòàðûíà á¼ëñå, ìåçîãàñòðèéäi-ìûºûííû» åêi á¾éið (ôëàíêè äåï àòàëàòûí) æ¸íå êiíäiê àéìàºòàðûíà, àë ãèïîãàñòðèéäi î» æàº, ñîë øàï æ¸íå ºàñà¹à ¾ñòi àéìàºòàðûíà áåëåäi.

Àñºîðûòó æ¾éåñií çåðòòåãåíäå íàóºàñòû æàòºûçûï, æà¹äàéû ê¼òåðñå, ò½ð¹ûçûï òåêñåðãåí æ¼í. Iø æàðû¹û, iøòi» àëäû»¹û æà¹ûíäà¹û âåíàëàðäû» êå»åþi ñèÿºòû ïðîöåñòåð íàóºàñ ò¾ðåãåï ò½ð¹àíäà àéºûíäàó ê¼ðiíiñ áåðåäi.

Iøòi ºàðàï çåðòòåãåíäå, îíû» áiòiìiíå, ò¸ðiñiíi» ò¾ñiíå, øû¹û»ºû æåðëåðiíå, ìåòåîðèçìãå, êiíäiêòi» ¼çãåðiñòåðiíå, êåçãå ê¼ðiíåðëiêòåé ïåðèñòàëüòèêà áàéºàëà ìà, æîº ïà, òûíûñàëó¹à ºàòûíàñûíà çåð ñàëó êåðåê.

Iøòi» áiòiìi ìåí ê¼ëåìi íàóºàñòû» æàëïû ò½ë¹àñûíà (êîíñòèòóöèÿñûíà) áàéëàíûñòû. Ò½ë¹àñû ãèïåðñòåíèÿëû íàóºàñòàðäû» iøiíi» ê¼ëåìi ¾ëêåíäåó áîëñà, àñòåíèÿëûëàðäiêi, ¸äåòòå, êiøiðåê. iø êåéäå æàëïû, ÿ¹íè áiðêåëêi øû¹û»ºû áîëûï êåëñå, åíäi áiðäå îíû» êåéáið æåðëåði ¹àíà òîìïàÿäû. Ñåìiðãåíäå, iøåêòåðäå ãàç ê¼áåéiï, iøòi ê¼ðíåãåíäå (ìåòåîðèçì) íåìåñå iø êóûñûíà ñ½éûºòûº æèíàë¹àíäà (àñöèò) iø áiðêåëêi øû¹û»ºû áîëàäû. Àë áàóûð, òàëຠ½ë¹àéñà, iø ºóûñûíäà iñiê íåìåñå àíàëûº áåçäå, ½éºû áåçiíäå êèñòà ïàéäà áîë¹àíäà iøòi» ¼çãåðiñ áàð æåðëåði ¹àíà òîìïàÿäû.

Ñåìiðãåíäå iø ½ë¹àéûï, ºàëûíäàñà, êiíäiê òåðå»äåéäi. Ìåòåîðèçìíåí äå iø ½ë¹àÿäû, áiðຠíàóºàñ æàòûï ºîç¹àë¹àíäà, îíû» iøiíi» áiòiìi ¼çãåðìåéäi, ¸ði êiíäiê òåãiñòåó íåìåñå åïòåï øû¹û»ºûëàó áîëóû ì¾ìêií.Àñöèò êåçiíäå øàëºàñûíàí æàòºàí íàóºàñòû» êiíäiãi øû¹ûï, åêi á¾éiði (ôëàíêàëàðû) ñûðòºà òåóiï, ºàðûíû æàëïàéûï, áàºàíû» ºàðûíûíà ½ºñàñòàíàäû.

Öèððîçäàí, iñiê íåìåñå ½ë¹àé¹àí ëèìôà ò¾éiíäåði ºûñûï ºàë¹àíäà, òà¹û áàñºà ñåáåïòåðäåí áàóûðäû» ºàºïà âåíàñû æ¾éåñiíäå ºàíàéíàëûìû á½çûëñà, iøòi» àëäû»¹û æà¹ûíäà¹û âåíà òàðìàºòàðû êå»åéiï, áiëåóëåíiï êåòåäi (ìåäóçà áàñû-caput medusae). Êå»åéãåí âåíàëàðäà¹û ºàí à¹ûñûíû» áà¹ûòûí àíûºòàó ¾øií åêi ñàóñàºïåí îëàðäû ºûñûï àëûï, ñàóñàºòû êåçåê ê¼òåði»êiðåï, ºàé æà¹û ºàí¹à òîëà áàñòàéòûíûí áàéºàó êåðåê. ²àí æî¹àðû ºàðàé àºñà, ºàíà¹ûñû æî¹àð¹û êóûñ âåíà æ¾éåñiíå, ò¼ìåí ºàðàé àºñà, ò¼ìåíãi êóûñ âåíà¹à áà¹ûòòàë¹àíû.

Iø òåðiñiíi» ò¾ñi æàëïû (äèôôóçäû) íåìåñå øåêòåëãåí (îøàºòû) ò¾ðäå ¼çãåðói ì¾ìêií. ²ûçäûð¹ûøòû æèi ºîëäàí¹àíäà ºûç¹ûëò-ºî»ûð äàºòàð ïàéäà áîëûï, òåði îøàºòû ò¾ðäå ¼çãåðñå, ê¼ïòåãåí íàóºàñòàðäà òåðiíi» áàðëûº æåði áiðäåé ¼çãåðiï, îë äèôôóçäû ò¾ðäå áîçàðóû ñàð¹àþû, ê¼ãåðói, ºîíûð ò¾ñêå áîÿëóû ì¾ìêií. Ñóñi»äiëåíãåí òåði òû¹ûçäàëûï, æûëòûðàï, îíû áàñºàíäà ñàóñàºòû» içi ºàëàäû.

Iøòi ºàðà¹àíäà êiíäiê, øàï íåìåñå iøòi» ຠæîëà¹û ò½ñûíàí æàðûº áàéºàëóû ì¾ìêií. Îë àéºûíäàó ê¼ðiíó ¾øií íàóºàñòû ò¾ð¹ûçûï, ê¾øåíäiðiï, ñ½º ñàóñàºïåí æàðûºòû» òåñiãií (ñàºèíàñûí) çåðòòåó êåðåê.

Êîïðîñòàçäàí, iøåê òàðûë¹àíäûºòàí iø êåóiï êåòêåíäå, êåéäå ïåðèñòàëüòèêà (iøåêòi» òîëºûíäû ºîç¹àëûñû) áàéºàëàäû. Îë iøåê ò¾éiëãåí (íåïðîõîäèìîñòü) æåðäåí æî¹àðûðàºòà àéºûíäàó áîëàäû. Àñºàçàí ºàëòºûñû òàðûë¹àíäà, º½ðñàºòû» ¾ñòi»ãi àéìà¹ûíäà iøåê òîìïàéûï, îíû» ïåðèñòàëüòèêàñû ê¼ðiíói ì¾ìêií.

Òóáåðêóëåç ìåíèíãiìåí íåìåñå æàéûëìà ïåðèòîíèòïåí ñûðºàòòàðäû» iøi ºàáûñûï ºàëàäû.

´òå æ¾äåï, iøiíi» ¼òi êåòêåí íàóºàñ ò¼ñåêòå æàòºàíäà îíû» º½ðñຠ¾ñòi àéìà¹ûíàí ºîëºàíû» ñî¹óûí ê¼ðóãå áîëàäû.

Ауыру – жедел гастроэнтерологияның ең жиі белгілерінің бірі. Абдоминалды ауыру, ауырсыну сезімінің жалпы заңдылық генезіне сай, клиникалық әркелкілікпен ерекшеленеді. Ауырудың 3 түрін ажыратады: висцералды, соматикалық, берілген (отраженный).

1. Висцералды: зақымдалған мүшенің өзінде және қуыс мүшелері мен өтпелі жолдарының (өңеш, асқазан, ішек, өт жолдары, ұйқы безінің жолдары) тегіс бұлшықеттерінің тарылуынан туындайтын ауырсынулар;

2. Соматикалық:

- перфорациялар, пенетрациялар (перитонеалды аурулар);

Ауру кенет, әртүрлі ұзақтықпен басталып, біртіндеп бәсеңдейді, нақты орналасу орны болады, механикалық факторлар әсерінен (жөтел, жүру, дене қалпын өзгерту) күшейеді және қорғаныс реакциясын тудырады: құрсақ қуысы бұлшықеттерінің қатаюы түрінде, ағзаның жалпы қабыну үдерісіне жауабы ретінде, брадикардия, экстрасистолия, коллапс байқалуы мүмкін.

3. Берілген: асқорыту жолы мүшелерінің және басқа да жүйелер мен мүшелердегі патологияларды ажыратып, анықтауда маңызды орын алады. Өт жолдарының аурулары мен патологиялық үдерістің көкетке өтуіндегі ауырсыну оң иыққа, ұлтабар және ұйқы безі патологияларында – арқаға, бүйрек және несеп шығару жолдарының ауруларында – шап аймағына, өңеш пен асқазанның кардиалды бөлігінің ауруларында – көкірек қуысына беріледі. Берілген ауырсынулар дененің жеке бөліктерінің терісінде байқалуы мүмкін (Захарьин-Гед аймақтары), олардың диагностилық маңызы зор.

Іштің перкуссиясы асқорыту жүйесінің аурулары туралы көп мәлімет бермейді. Ішектер іштің алдыңғы қабырғасында, орналасқандықтан, перкуссия әдісін қолданғанда әр түрлі тимпаникалық дыбыс шығады және ол әртүрлі дәрежеде болады, себебі ол ішекте түрлі газдар мен қатты заттардың болуына байланысты.

• іштің құрылдауы – іште газ немесе сұйықтықтың қозғалуынан туындайтын дыбыс;

• іштің кебуі – ішекте газдардың артық жиналуы, олардың жеткіліксіз сіңірілуі мен шығарылуы. Артық тамақ жегенде, мальабсорбция және мальдигестия синдромдарында болуы мүмкін;

• нәжістің бұзылуы – энтерит, колит, Крон ауруы, жіті жұқпалы аурулар, ұйқы безінің аурулары, эндогенді интоксикация, эндокринді аурулар, гипохлоргидрия кезіндегі іш өту (сұйық немесе қалыптандырылмаған нәжістің жиі бөлінуі); іш қату – қатты нәжістің шығуы және оның шығуының қиындауымен жүретін, сирек және жеткіліксіз ішектен бөлінуі.

Дұрыс тамақтану тәртібін ұстану керек: үздіксіз жүйелі, күнделікті бір мезгілде тамақтану.

Тағам рационын түрлендіру қажет.

Емдік қоректендіру үдерісі жеке адамға, яғни ауруды емес, науқас адамды емдеуге бағытталуы керек. Рационның теңгерілуі. Негізгі азық-түліктің калориясы мен химиялық құрамын ескеру керек.

Өнімдері дұрыс асханалық өңдеуден өткізу қажет.

Жеке диетаны түзу барысында міндетті түрде ілеспелі аурулар ескерілуі қажет.

Емдік қоректендіру үдерісі басқа да емдік факторлармен: өмір салтын өзгертумен, физикалық белсенділікті арттырумен, минералды су т.б. қабылдау шараларымен қатар жүрсе анағұрлым тиімді болады.

Созылмалы гастрит, ойық жара аруы кезінде №1 (негізгі) диета қолданылады.

Көрсетілімдер:
- асқазан мен он екі елі ішектің жарасы, күрт асқынудан немесе баяу асқынудан кейінгі сауығу кезеңі;
-секрециясы сақталған немесе ұлғайған созылмалы гастриттің баяу асқынуы;
- сауығу кезеңіндегі жіті гастрит.Ұзақтығы – 3-5 ай.

Сонымен қатар ойық жара ауруының рецидивке қарсы емінде қолданылады -ұзақтығы – 1-11/2 ай.

Ойық жара ауруы ас қорыту жүйесінің басқа ауруларымен қатар жүрген жағдайда №1 диетаның «ұсақталған» нұсқасы қолданылады.
механикалық аяушылығы жоқ «ұсақталмаған» №1 диета ойық жара ауруы емінің соңғы сатысында және аурудың симптомдары аз, енжар ағымында пайдаланылады. Химиялық құрамы мен тағамдық жиынтығы жағынан бұл диета №1 ұсақталған диетаға сай келеді.
Асқазан секрециясын қатты қоздыратын азық-түліктер шегеріледі. Асты пісіріп дайындайды, бірақ ұсақталмайды: ет пен балық үлкен тілімдермен, үгітілген ботқалар, көкөніс пен жемістерді де майдаламай қолданады.

Тағайындаудың мақсаты: толыққанды тамақтанған кезде асқазан-ішек жолдарына химиялық, механикалық және жылулық деңгейде аяушылық таныту, қабынуды азайту, жаралардың жасылуын жақсарту, асқазанның секреттік және қозғалыс қызметін қалпына келтіру.

1~ Ішектегі асқорытуды анықтауға ... тәсілі көмектесе алады.

1. 
   копрограмма
   
2. 
   ішек ирригоскопиясы
   
3. 
   ішек рентгеноскопиясы
   
4. 
   колонофиброскопия
   
5. 
   ішек микрофлорасын анықтау
   

1. 
   колонофиброскопия
   
2. 
   ішек ирригоскопиясы
   
3. 
   ирригоскопия
   
4. 
   ректороманоскопия
   
5. 
   ішек микрофлорасын анықтау
   

1. 
   фиброгастроскопия
   
2. 
   радиотелеметрия
   
3. 
   ішек рентгеноскопиясы
   
4. 
   ирригоскопия
   
5. 
   ректоскопия
   

1. 
   пункциялық биопсия
   
2. 
   лапароскопия
   
3. 
   бауырдың УДЗ - і
   
4. 
   радиоизотопты тексеру әдістері
   
5. 
   шолу рентгенограммасы
   

1. 
   лапароскопия
   
2. 
   пункциялық биопсия
   
3. 
   бауырдың УДЗ - і
   
4. 
   радиоизотопты тексеру әдістері
   
5. 
   шолу рентгенограммасы
   

6. 
   6~ Бауырдағы жайылмалы немесе ошақты өзгерістерді анықтау мүмкіндегі жоғары тексеру әдісі:
   

1. 
   радиоизотопты тексеру әдістері
   
2. 
   пункциялық биопсия
   
3. 
   бауырдың УДЗ - і
   
4. 
   лапароскопия
   
5. 
   шолу рентгенограммасы
   

1. 
   А бөлігі
   
2. 
   С бөлігі
   
3. 
   В бөлігі
   
4. 
   А және В бөліктері
   
5. 
   В және С бөлігі
   

1. 
   В бөлігі
   
2. 
   А бөлігі
   
3. 
   А және В бөліктері
   
4. 
   С бөлігі
   
5. 
   В және С бөлігі
   

1. 
   магний сульфат ертіндісі
   
2. 
   гистамин
   
3. 
   холосас
   
4. 
   күкірт қышқылды барий ертіндісі
   
5. 
   карловар тұзы
   

1. 
   өттің литогенділігін, меншікті салмағын, рН – ын, өт қышқылдарын анықтау +
   
2. 
   дуоденальдты зонтау
   
3. 
   өт жолдарын УДЗ
   
4. 
   холецистография
   
5. 
   өтті бактериологиялық зерттеу
   

А. Барлық анализдерде қалыптыдан ауытқулар бар ма?

Б. Мұндай анализ нәтижелері кезінде қандай ауру туралы ойлауға болады?

В. Этиологиялық диагнозды нақтылау үшін тағы қандай анализдер керек?

А. Алдын ала диагноз қойыңыз.

Б. Қан тобының бұл ауруға ұандай қатысы бар?

В. Соңғы уақыттарда бұл аурудың этиологиясында қандай өзгерістер пайда болды?

- Асқазанның қабыну ауруының патогенезі;

- Асқазанның қабыну ауруының диагностикасы;

13. Сабақты қорытындылау. 2 мин (2%)

• Оқушылардың білім деңгейін бағалау.

• Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау.
14. Үйге тапсырма беру. 2 мин (2%)

Н-1 бөлім 4;

Н-2 бөлім 5

№ 9 Сабақ

• оқыту: - студентерге асқазанның қатерлі ісігінің, өт қапшығының аурулары кезіндегі этиопатогенезі, симптомы және синдромдарын анықтауды үйрету.

• тәрбиелік:- студентерге асқазанның қатерлі ісігінің, өт қапшығының аурулары бар науқастарды дұрыс күтім жасауды таныстыру.

• дамыту: - асқазанның қатерлі ісігінің, өт қапшығының аурулары кезінде зерттеу әдістері мен емдеу қағидаларын жетілдіру

Қосымша:

• Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

• Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

• Сабақтың мақсаты мен міндеті.

Білімді тест арқылы бағалау

Обырдың клиникалық көріністері оның орналасқан жеріне және өсу ерекшеліктеріне байланысты. Асқазанның жоғарғы бөлігінің обырында тағамның өтуінің тоқырауы (дисфагия), құсу байқалып, жаңа ішілген тамақпен құсу белгілері болады.

1. 
   жіті холецистит
   
2. 
   вирусты гепатит
   
3. 
   холангит
   
4. 
   өттас ауруы
   
5. 
   өт жолдары дискинезиясы
   

1. 
   бауырдың ұлғаюы
   
2. 
   бауырдың, көкбауырдың ұлғаюы
   
3. 
   іштің асцитке байланысты ұлғаюы
   
4. 
   барлығы
   

1. 
   порция А: лейкоциттер 10 – 20 к.а, шырыш
   
2. 
   порция С: лейкоциттер 10 – 20 к.а, шырыш
   
3. 
   холестерин тұздарының кристлдары
   
4. 
   порция В: лейкоциттер 30 – 40 к.а, шырыш
   
5. 
   порция А: лейкоциттер 50 – 60 к.а, шырыш
   

1. 
   порция В: лейкоциттер 10 – 20 к.а, шырыш
   
2. 
   порция А: лейкоциттер 10 – 20 к.а, шырыш
   
3. 
   холестерин тұздарының кристлдары
   
4. 
   порция В: лейкоциттер 30 – 40 к.а, шырыш
   
5. 
   порция А: лейкоциттер 50 – 60 к.а, шырыш
   

1. 
   порция В: лейкоциттер 10 – 20 к.а, шырыш
   
2. 
   порция А: лейкоциттер 10 – 20 к.а, шырыш
   
3. 
   холестерин тұздарының кристлдары
   
4. 
   порция В: лейкоциттер 30 – 40 к.а, шырыш
   
5. 
   порция А: лейкоциттер 50 – 60 к.а, шырыш
   

а) мандарин, апельсиндерді көп қабылдағаннан

б) қанда билирубин жиналғаннан

в) өттің ішекке өтуіне кедергі болғаннан

г) лак, бояулар әсерінен

д) эритроциттер ыдырауынан

7. Гемолитикалық анемияға байланысты сарғаю:

а) мандарин, апельсиндерді көп қабылдағаннан

б) қанда билирубин жиналғаннан

в) өттің ішекке өтуіне кедергі болғаннан

г) лак, бояулар әсерінен

д) эритроциттер ыдырауынан

8. Бауырдан тыс сарғаю сбебін көрсетіңіз:

а) қанда билирубин жиналғаннан

б) өт жолдарына тас біткеннен

в) эритроциттер ыдырауынан

г) апельсин, мандарин, сәбізді шамадан тыс көп жегеннен

д) аталғандардың бәрі

9. Механикалық сарғаюда қанда деңгейі өсетіні:

а) тікелей билирубин

б) тікелей емес билирубин

в) билирбиннің екі түрі де бірдей өскеннен

г) аталғандар қосарлануы мүмкін

д) билирубин деңгейіне байланысты емес

10. Паренхиматозды сарғаюда қандай деңгейі өсетіні:

а) тікелей билирубин

б) тікелей емес билирубин

в) билирбиннің екі түрі де бірдей өскеннен

г) аталғандар қосарлануы мүмкін

д) билирубин деңгейіне байланысты емес

1. Науқас ас содасын немесе аздаған тамақ ішкенде басылатын «аштық сезімі» тәрізді, түнгі кеш ауырсынуларға, қыжылға, құсуға, іш қатуға шағымданады. 5 жылдан бері ауырады, асқыну кеш күзде пайда болады. Асқынулар арасында жағдайы жақсарады.

Объективті: іші сәл қатыңқы және оң жақ эпигастралды аймақта ауырсынады. Мендель симптомы оң жақта ортаңғы сызықта кіндіктен жоғары оң мәнді.

Бұл симптом қандай ауруға тән?

2. Бауыр ауруы бар деп күдіктенген науқастың анализінде: жалпы белок 66 г/л. альбуминдер 36%, у-глобулиндер 28%; билирубин 28 мкмоль/л. тікелей 18 мкмоль/л. Тікелей емес 10 мкмоль/л: тимолды сынама 12 сд.: АЛТ 80 ед.. ACT - 66 ед., ЩФ - 186 МЕ/л.

1. барлық анализдер қалыптыдан ауытқығанба?

2. осы тексеру нәтижелері кездескенде қандай ауру туралы ойлауға болады?

3. этиологиялық факторларын табу үшін тағы қандай тексерулер жүргізілуі керек.

- Холециститтің классификациясы.

- Холециститтің клиникалық-лабораторлы көрінісі..

- БДҰ (1988 г.) бойынша клиникалық критериялар.

- Асқазанның қатерлі ісігінің диагностикалық маңызы

13. Сабақты қорытындылау. 2 мин (2%)

• Оқушылардың білім деңгейін бағалау.

• Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау.
14. Үйге тапсырма беру. 2 мин (2%)

Н-1 бөлім 1;

Н-2 бөлім 8

№ 10 Сабақ

• оқыту: - студентерге созылмалы гепатиттер, бауыр циррозы, панкреатит аурулары кезінде этиопатогенезі, симптомы және синдромдарын анықтауды үйрету.

• тәрбиелік:- студентерге созылмалы гепатиттер, бауыр циррозы, панкреатит аурулары бар науқастарды дұрыс күтім жасауды таныстыру.

• дамыту: - созылмалы гепатиттер, бауыр циррозы, панкреатит аурулары кезінде зерттеу әдістері мен емдеу қағидаларын жетілдіру

• Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

• Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

• Сабақтың мақсаты мен міндеті.

Білімді тест арқылы бағалау

1. Вирус. СГ вирусты гепатиттің А түрімен ауырғаннан соң 1-2% жағдайда, ал вирусты гепатиттің В түрінен соң 20% жағдайда туындайды. Кейде дельта-вирус, вирус С, Е түрлерімен ауырады, яғни олардан кейін бауыр ауруларымен белсенді ауырғаннан кейін 80% кем емес жағдайда туындайды.

2. Алкоголь, ол бауырдың майлы дистрофиясымен қатар созылмалы алкогольды және жіті гепатитті тудырады.

3. Созылмалы өндірістік интоксикациялар (хлорланған көмірсутегілер, бензол және оның гомологтары, қорғасын, фосфор, сынап, марганец және т.б.)

4. Бауырдың гепатотоксикалық әсері бар дәрілермен зақымдалулары (туберкулезге қарсы препараттар, антибиотиктер, сульфаниламидтер, аспирин, аминазин, анаболикалық стероидтар, метатрексат және т.б.). негізінде кез-келген дәріні ұзақ уақыт немесе оны үлкен дозада қолданса, бауырдың қызметіне және құрылымына қолайсыз әсер етеді.

5. Аутоиммунды (люпоидты) СГ – ағзаның иммунды реакциясының өзгеруі нәтижесінде дамиды.

6. Метаболикалық СГ - альфа 1-трипсин жеткіліксіз өндіруінен, Вильсона-Коновалова нәтиджесінде дамиды.

7. Бейспецификалық реактивті гепатит – АІТ аурулары вирусты гепатиттің ағымына қолайсыз әсер етуінде.

8. Холестатикалық гепатит – бауырдың экскреторлы функциясының бұзылуында дамиды.

Патогенезі: СГ кезінде ағзаның иммундық жүйесінің қалыптаспауында, әсіресе генетикалық бейімділігі бар адамдарда дамиды. Нәтижесінде вирусқа қарсы антиденелер жеткіліксіз бөлінеді, гепатоциттер Т-жасушалармен және антиденелермен бұзылады, содан гепатоцит элементтеріне аутоантиденелер түзіледі. Содан соң жасушалық лимфоцитарлы инфильтрация, порталды жолдардың фиброзы дамиды. Созылмалы А гепатитінде гепатоциттер сатылы түрде некрозданады.

Клиникасы: әртүрлі, негізінен:

1. Оң жақ қабырға астының тұрақты түрде, сыздап ауыруы. Физикалық жүктеме және салқындағанда күшейеді. Сирек иррадиация береді, егер берсе, онда оң жақ жауырынға.

2. Диспепсиялық синдром жүрек айну, тәбеттің жоғалуы, эпигастрийдегі ауырлық сезімі, кекіру, ас дәмінің бұрмаланып сезілуі, ауыздағы ащы дәм, іштің ұлғаюы, іш қату. Жүрек айну тағам және дәрілер қабылдаған соң күшейеді.

3. Астеновегетативті синдром - әлсіздік, шаршағыштық, еңбекке қабілеттіліктің төмендеуі, жиі «бауырлық жалқаулық» - күндіз сағат 5-6-ға дейін төсектен тұрмай жатуы, невроздылық, ипохондрия, дене салмағының төмендеуі, ұмытшақтық.

4. Кіші бауырлық жеткіліксіздік түріндегі симптомдар: қызыл иектің қанталауы, мұрыннан қан кету, терінің қышуы, несептің қараюы, нәжістің ақшылдануы, меноррагия, сарғаю, тамырлық жұлдызшалар, тырнақтардың бұзылуы.

5. Бауырдан тыс симптомдар – кезеңді түрде немесе ұзақ қызба, буындардың ауырсынуы, деформациясыз және қозғалысының шектелуімен, спленомегалия, бұлшықеттердің ауырсынуы.

Бауырдың 2см-ден жоғары ұлғаюы және оның тығыздалуы – гепатомегалия деп аталады. СГ кезіндегі спленомегалия көбіне порталды гипертензияға байланысты болады. Сарғаю, эпизодты басталады, өршумен байланысты және бауырдың экскреторлы қызметінің бұзылуы туралы мәлімет береді.

Лимфоаденопатия – үдерістің белсенділігінің белгісі және ретикулоплазмоцитарлы жүйе реакциясымен байланысты. Қызба – бауырлық жасушалардың ыдырауы және иммунды жүйенің бұзылуы нәтижесінде туындайды, ал буындық синдром бауырдағы патологиялық үдерістің белсенділігін дәлелдейді.
Диагностикасы:

1) зертханалық белгілер:

a) қан сарысуында билирубиннің (байланысқан), трансаминаза ферменттерінің (ACT, АЛТ), лактатдегидрогеназының ЛДГ5 – фракцияларының, сілтілі фосфатазаның жоғарылауы - бауырлық-жасушалық жеткіліксіздігін айқындайды.

b) қан сарысуындағы альбуминдер, протромбин, холестерин, холинэстераза деңгейінің төмендеуі холестатикалық синдромда, яғни бауырдың дезинтоксикациялық қызметінің бұзылуында кездеседі.

с) ЭТЖ жоғарылауы, альфа-глобулиндер деңгейінің жоғарылауы, тұнбалық сынамалардың өзгеруі, иммуноглобулинов деңгейінің өзгеруі (тимол, С-реактивті ақуыз, гексоза, тетракомпоненттің төмендеуі) – мезенхималды - қабыну синдромына тән, ол үдерістің белсенділігін дәлелдейді.

d) тікелей емес билирубиннің, холестериннің, бетта-липопротеидтің, сілтілі фосфатазаның, альфа - глютаматтранспептидазаның, өт қышқылдарының, фосфолипидтердің жоғарылауы және несептегі уробилиногеннің төмендеуі - бауырдың экскреторлы қызметінің нашарлауын (холестатикалық синдром) айқындайды.

e) гиперспленизмде анемия, тромбоцитопения, лейкопения байқалады.

2) УДЗ – бауырдың құрылысы мен өлшемдерін анықтайды.

3) Бауырды сканирлеу – радиоизотопты зерттеу.

4) Магнитті томография.

5) Бауырдың тері арқылы пункциялық биопсиясы.

Бауыр циррозы (БЦ) – бауыр жасушасының дистрофиясымен, оның құрылымының өзгеріп, тыртықтанып бүрісуімен бауыр қызметінің жеткіліксіздігінің ұдайы өршуімен сипатталады.

Бауыр циррозы созылмалы гепатиттің 60% жағдайында кездеседі. Этиологиясына қарай цирроздың түрлері:

1. бауырдың вирусты зақымдалуы нәтижесінде

2. созылмалы алкоголизм нәтижесінде

3. холестатикалық (холестаз)

4. конституциональды-жанұялық (тағам рационында ақуыздың, витаминдердің жеткіліксіздігі)

5. токсико-аллергиялық фактор

6. созылмалы инфекция фонында дамитын (туберкулез, мерез, бруцеллез) және т.б. факторлар.

Көріп қарап тексергенде БЦ мынандай белгілерді байқауға болады: жүдеу – бауырдың қақпалық циррозымен ауыратын науқастарға тән, ауырудың қатты ұлғайған кезінде, науқастардың тері асты май қабатының жоғалуы ғана емес, бұлшықеттердің де семуі болады, әсіресе иық бұлшықеттерінің семуін бірден байқауға борлады. Мұндай науқастарға тән көрініс: бет әлпеті азыңқы, терісі бозарған, сарғыш, тілі мен ерні ашық қызыл түсті, теріде эритемалар, аяқтары жіңішкеріп, іші ұлғайған, аяқтары ісінген, құрсақ қабырғаларында, тері асты көктамырларының үлкейіп көрінуі байқалады.

Сарғаю билиарлы цирроз ауруынан басқа жағдайларда да кездеседі, ол бауырлық тіндердің некрозына байланысты, гепатоцеллюлярлы жеткіліксіздігімен көрінеді. Сарғаюға тән белгі нәжістің түссізденуі, ұлтабардың ішіндегі сұйықтықтың құрамында оттегінің болуымен сипатталады, кейде теріде қышыну белгілері болады. Цирроздың «кіші» белгілері:

1. қан тамырлық «жұлдызшалар», олардың көбеюі аурудың өршуін көрсетеді

2. алақандағы эритемалар («бауырлық алақан»)

3. қызыл, жалтыраған ерін, ауыз қуысы шырышты қабаты қызарған, тілі жылтыр, тегістелген, қызыл

4. ерлерде гинекомастия, әйелдерде аменорея

5. ксантоматозды терідегі дақ

6. саусақ басы барабан таяқшалары тәрізді, терісі қызарған.

Шемен – қақпалық циррозға тән белгі. Сарысу біртіндеп жиналып, ол үлкен мөлшерге жетеді, сол кезде науқастарда ентігу байқалады.

Пальпацияда – бауыр ұлғайған, тығыз, беткейі тегіс емес. Төменгі қыры өткір.

Көкбауыры ұлғайған - спленомегалия. Аускультацияда – систолалық шу, тахикардия.

Несепте – уробилиноген және нәжісте - стеркобилиноген.

Бауырда қабыну үдерісінің белсенділігі артса, альфа2-глобулиндер, ал сарғаюда - бетта-глобулиндер деңгейі артады.

Бауыр функциясы зақымдануының сезімталдық көрсеткіші болып сарысудағыхолинэстераза белсенделігінің төмендеуі табылады. Цирроз өршігенде трансаминаза белсенділігі артады.

1. Радиоизотопты сканирлеу, мұнда изотоптардың шашыраңқы таралуын көреміз.

2. УДЗ – қақпа көктамырының жағдайын, диаметрін анықтайды. диаметрінің 1,4мм-ден артуы циррозға тән.

3. Асқорыту жолының рентгеноскопиясында өңеш көктамырларының варикозды кеңеюін анықтайды.

4. Фиброгастроскопия.

5. Компьютерлік томография.

Аурудың ағымы әдетте өршімелі. Ұзақтығы орташа 3-5 жыл.

БЦ асқынулары:

1. Гепатолиеналды синдром, ол гиперспленизммен, яғни бауыр мен көкбауырдың ұлғаюымен сипатталады.

2. Ісінулік-шемендік синдром.

3. Энцефалопатия.

4. Кеңейген өңеш көктамырларынан қан кету.

5. Гепатореналды синдром - ерте азотемия, мочевина белгілерімен, тәуліктік диурездің төмендеуі, шөлдеу және т.б.

1. Бауыр қызметін анықтау үшін белок синтезінде қолданылады:

1. 
   Сулема сынамасы, Вельтман лентасы
   
2. 
   негізгі фосфотаза
   
3. 
   Холестерин,беталипопротеид
   
4. 
   Трасаминаза, альдолаза, лактотдегидрогеназа
   
5. 
   Квык-Пытель сынамасы
   

1. 
   Трасаминаза, альдолаза, лактотдегидрогеназа
   
2. 
   негізгі фосфотаза
   
3. 
   Сулема сынамасы, Вельтман лентасы
   
4. 
   Холестерин, беталипопротеид
   
5. 
   Квыка-Пытель сынамасы
   

1. 
   Квыка-Пытель сынамасы
   
2. 
   Трасаминаза, альдолаза, лактотдегидрогеназа
   
3. 
   негізгі фосфотаза
   
4. 
   Сулема сынамасы, Вельтман лентасы
   
5. 
   Холестерин, беталипопротеид
   

1. 
   жіті холецистит
   
2. 
   вирусты гепатит
   
3. 
   холангит
   
4. 
   өттас ауруы
   
5. 
   өт жолдары дискинезиясы
   

1. 
   бауырдың ұлғаюы
   
2. 
   бауырдың, көкбауырдың ұлғаюы
   
3. 
   іштің асцитке байланысты ұлғаюы
   
4. 
   барлығы
   

1. 
   Негіздік фосфатаза
   
2. 
   Сулема сынамасы, Вельтман лентасы
   
3. 
   Холестерин, беталипопротеидтер
   
4. 
   Трансаминаза, альдолаза, лактатдегидрогеназалар
   
5. 
   Бензойлы қышқылды натрий /Квыка - Пытель/ сынамасы
   

1. 
   Трансаминаза, альдолаза, лактатдегидрогеназалар
   
2. 
   Негіздік фосфатаза
   
3. 
   Холестерин, беталипопротеидтер
   
4. 
   Сулема сынамасы, Вельтман лентасы
   
5. 
   Бензойлы қышқылды натрий /Квыка - Пытель/ сынамасы
   

1. 
   Бензойлы қышқылды натрий /Квыка - Пытель/ сынамасы
   
2. 
   Негіздік фосфатаза
   
3. 
   Холестерин, беталипопротеидтер
   
4. 
   Трансаминаза, альдолаза, лактатдегидрогеназалар
   
5. 
   Сулема сынамасы, Вельтман лентасы
   

1. 
   тәбеттің төмендеуі, толу, ауырлықты сезіну, эпигастралді аймақта іш кебу сезімі, тұрақсыз дәрет
   
2. 
   тәбеттің төмендеуі, қыжыл, қышқылмен кекіру, жеңілдік әкелетін құсу
   
3. 
   тәбеттің төмендеуі, ауызда ащы дәм, кекіру, жүрек айну, кейде жеңілдік әкелмейтін құсу
   
4. 
   ауырсыну сол жақ қабырғаастына таралады
   
5. 
   іш кебу, ішінің шұрылдауы, сүт тағамдарын қабылдағаннан кейін жиі іш өту
   

10. Бауырдың қандай патологияларында мұрыннан,қызыл иектен қанкетулер және теріасты қанқұйылулар кездеседі:

6. 
   жіті холецистит
   
7. 
   вирусты гепатит
   
8. 
   холангит
   
9. 
   өттас ауруы
   
10. 
    өт жолдары дискинезиясы
    

5. 
   бауырдың ұлғаюы
   
6. 
   бауырдың, көкбауырдың ұлғаюы
   
7. 
   іштің асцитке байланысты ұлғаюы
   
8. 
   барлығы
   

6. 
   порция А: лейкоциттер 10 – 20 к.а, шырыш
   
7. 
   порция С: лейкоциттер 10 – 20 к.а, шырыш
   
8. 
   холестерин тұздарының кристлдары
   
9. 
   порция В: лейкоциттер 30 – 40 к.а, шырыш
   
10. 
    порция А: лейкоциттер 50 – 60 к.а, шырыш
    

6. 
   порция В: лейкоциттер 10 – 20 к.а, шырыш
   
7. 
   порция А: лейкоциттер 10 – 20 к.а, шырыш
   
8. 
   холестерин тұздарының кристлдары
   
9. 
   порция В: лейкоциттер 30 – 40 к.а, шырыш
   
10. 
    порция А: лейкоциттер 50 – 60 к.а, шырыш
    

6. 
   порция В: лейкоциттер 10 – 20 к.а, шырыш
   
7. 
   порция А: лейкоциттер 10 – 20 к.а, шырыш
   
8. 
   холестерин тұздарының кристлдары
   
9. 
   порция В: лейкоциттер 30 – 40 к.а, шырыш
   
10. 
    порция А: лейкоциттер 50 – 60 к.а, шырыш
    

а) мандарин, апельсиндерді көп қабылдағаннан

б) қанда билирубин жиналғаннан

в) өттің ішекке өтуіне кедергі болғаннан

г) лак, бояулар әсерінен

д) эритроциттер ыдырауынан

1. 
   Анализ нәтижелерінің көрсеткіштерінің барлығы қалыптыдан ауытқуы бар ма?
   
2. 
   Қандай ауру туралы болады?
   
3. 
   Этиологиялық диагнозды анықтау үшін тағы қандай анализдер қажет?
   

1. Қандай ауру туралы ойлауға болады?

2. Науқаста қандай асқыну бар?

3. Қандағы трансаминазаның жоғарылауы нені көрсетеді?

4. ЖҚА қандай өзгерістер болуы мүмкін?

3. Науқас ас содасын немесе аздаған тамақ ішкенде басылатын «аштық сезімі» тәрізді, түнгі кеш ауырсынуларға, қыжылға, құсуға, іш қатуға шағымданады. 5 жылдан бері ауырады, асқыну кеш күзде пайда болады. Асқынулар арасында жағдайы жақсарады.

Объективті: іші сәл қатыңқы және оң жақ эпигастралды аймақта ауырсынады. Мендель симптомы оң жақта ортаңғы сызықта кіндіктен жоғары оң мәнді.

Бұл симптом қандай ауруға тән?

4. Бауыр ауруы бар деп күдіктенген науқастың анализінде: жалпы белок 66 г/л. альбуминдер 36%, у-глобулиндер 28%; билирубин 28 мкмоль/л. тікелей 18 мкмоль/л. Тікелей емес 10 мкмоль/л: тимолды сынама 12 сд.: АЛТ 80 ед.. ACT - 66 ед., ЩФ - 186 МЕ/л.

1. барлық анализдер қалыптыдан ауытқығанба?

2. осы тексеру нәтижелері кездескенде қандай ауру туралы ойлауға болады?

3. этиологиялық факторларын табу үшін тағы қандай тексерулер жүргізілуі керек.

- Гепатиттердің этиопатогенезі.

- Гепатиттердің клиникалық-лабораторлы көрінісі..

- Цирроздың клиникалық критериялары.

- Панкреатиттің емі
13. Сабақты қорытындылау. 2 мин (2%)

• Оқушылардың білім деңгейін бағалау.

• Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау.
14. Үйге тапсырма беру. 2 мин (2%)

Н-1 бөлім 1;

Н-2 бөлім 8

№ 11 Сабақ

• оқыту: - студентерге пиелонефрит аурулары кезінде этиопатогенезі, симптомы және синдромдарын анықтауды үйрету.

• тәрбиелік:- студентерге пиелонефрит аурулары бар науқастарды дұрыс күтім жасауды таныстыру.

• дамыту: - пиелонефрит аурулары кезінде зерттеу әдістері мен емдеу қағидаларын жетілдіру

• Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

• Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

• Сабақтың мақсаты мен міндеті.

Білімді тест арқылы бағалау

Зәр шығару жүйесі — адамның ағзасында, дәлірек, қанда, болатын зат алмасу процесі кезінде бөліп шыққан сұйық күйдегі соңғы қалдық заттарды сыртқа бөліп шығарып, ағзадағы су мен тұздың балансын (қалыпты жағдайда болуын) қадағалайтын жүйе.