Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы Техникалық және орта кәсіби білім беру факультеті Терапия бакалавриат кафедрасы «ЖҰҚпалы аурулар курсымен ішкі ауру»
жүктеу/скачать 1.28 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы
- 12. Жаңа тақырыпты бекіту.
- 13. Сабақты қорытындылау.
- 12 Сабақ 1. Сабақтың тақырыбы: Гломерулонефрит. Бүйрек тас ауруы 2. Сағат саны
- 8. Ұйымдастыру кезеңі
- 9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру
- № 13 Сабақ 1. Сабақтың тақырыбы: Қалқанша без аурулары. Қант диабеті 2. Сағат саны
- 5.Оқыту әдісі
Этилогоия Ішек таяқшасы (60-80% жағдайында), сирекірек болса да стрептококк, стафилококк, протен жетекші маңыз атқарады, жекелеген жағдайда ауруды аралас микрофлора туғызды. Несеп жолдарының қабынып ауруы көбінесе экссудаттық-қатаралдық диатезбен, гипотрофиямен, ас қорытуының бұзылуымен ауыратын балаларда байқалады. Ауру үш жолмен: гематогендік, лимфогендік, несеп жолының төменгі бөлімдерінен шығатын жолдармен тууы мүмкін. Бұған несеп жолдарының тарылуы мен бұзылуы, иілуі, қысылуы және несептің жүруін бұзатын басқа да себептер жәрдемші болады. Пиелонефритке тән синдромдар – лейкоцитурия, бактериурия және бүйрек өзекшелерінің функциионалдық қабілетінің нашарлауы. Бірініші және екінші пиелонефрит болып бөлінеді.Бірінші пиелонефрит – жалпылама ұғым. Бүйректің зақымдану себебі беймәлім.Екінші обструкциялық пиелонефритке және туа бітетін тубулопатия (бүйрек өзекшелерінң тұқым қуалайтын зақымдануы) себепші болатын пиелонефритке бөлінеді. Өту сипаты бойынша жедел, толқын тәрізді латентті пиелонефрит болып бөлінеді. Жедел пиелонефрит кенеттен басталуымен, қысылуымен, несеп шығуының бұзылуымен және несептің өзгерімен сипатталады. Несеп кейде макроскопияның өзімен-ақ қою көрінеді, ақуыз саны норма шеңберінде немесе аздап көбірек, несеп тұнбасында лейкоцидтер, бактериялар көп болады, бірлі-жарым эритроцидтер кездеседі. Несептің тәуліктік мөлшерін зерттеу неғұрлым көз жеткізеді. Қаннан лейкоцитоз анықталады, СОЭ көп болады. Толқын тәрізді, қайталанбалы ауру кезінде науқастың халі ұзақ уақыт бойы қанағаттандырарлық болып қалуы мүмкін. Тек асқыну кезінде ғана дене қызуы көтеріліп, халі нашарлайды, белі ауырады. Несеп тұнбасынан лейкоцидтер едәуір көбірек мөлшерде табылады. Қабыну процесінің үдей түсуі нефрондар функциясының бұзылуы мен бүйрек кемістігіне әкеп соғады. Латентті ауру жағдайында пиелонефриттің симптомы азырақ болып өтеді, көбінесе бірқатар жылдар бойы анықталмай қалады. Ол кейде қайсыбір жедел ауру жағдайында кездейсоқ анықталады. Анамнезінде әдетте шаршағандықты, тәбет болмауын, ара-кідік іштің ауруын, кейде субфебрилдік дене қызуын көрсететін белгілер болады. Несепті зерттегенде көмескі, тұрақсыз лейкоцитурия анықталады. Несебінің анализі өзгерген және ішінің ауруы этиоилгиясы беймәлім себеппен қайталана беретін балаларлдың бәрі стационар жағдайында рентгеноурологиялық және функционалдық-диагностикалық тексеруден өткізілуге тиіс. Несепті Каковский-Аддис (Ненстің тәуліктік мөлшеріндегі тұнбаны зерттеу) бойынша, сондай-ақ Нечипоренко (1мл3 несептегі тұнбаны зерттеу) бойынша зерттеу диагнозды дұрыс қоюға көмектеседі; лейкоцитурия мен бактериурия табылуының диагнозды растау үшін зор маңызы бар. Лейкоцитурияның қалай шыққанын анықтау қажет; оның көбінесе қыздардан байқалатын вульвовагинтке байланысты болуы мүмкін. Пиелонефриттің диагнозын қою үшін несеп лейкоцидтерінің морфологиялық құрамын анықтаудың маңызы бар. Пиелонефритке нейтрофилдік гранулоциттердің басым болуы тән. Лейкоцитурияның мұндай типінің қандағы сілті фосфатазасының жоғары белсенділігімен ұштасуы пиелонефриттің диагнозын ерте анықтайтын белгі болуы мүмкін. Бүйректің рентгенограммасында ұршық-түбекше жүйесінің асимметриялық өзгерістері анықталады. Көпшілік жағдайда уродинамиканың бұзылу белгілері аңғарылады. Жедел пиелонефриттің диагнозын ертерек қоюдың зор маңызы бар, өйткені 90% жағдайда аурудан емдеп шығарудың және оның созылмалы формаға көшуінен сақтаудың сәті түседі. Емдеу. Пиелонефриттің жедел кезеңінде аурудың негізгі белгілері (дене қызуы жоғары, құсу, іштің ауруы) жойылғанға дейін төсектен мүлде тұрғызбау керек. Науқас баланы тамақтандырудың зор маңызы бар. Токсикоз бен лейкоцитуря айқын болған жағдайда жеңілдетілген қант- жеміс күнін өткізіп, суды көп ішкізеді, ал содан соң сүт-өсімдік диетасын көшіреді. Ремиссия болғаннан кейін ащы тағам қоспай, жас шамасына сәйкес толымды тамақ беріледі. Несептің тұрақты шығарылып тұруымен ішек қызметін қадағалап отыру керек. Аурудың жұқпалы табиғатына, пиелонефриттің ұзаққа созылатынына және қайталануға бейім болатынына байланысты баланың стационарда болған алғашқы күндерінен бастап-ақ анти-бактериялық және қабынуға қарсы терапия жүргізу қажет. Антибиотиктер мен химиялық препараттар оларды қалай көтеретіндігін, микрофлораның сипаты мен процестің белсенділігін ескере отырып, тағайындалады. Пенициллин қатарынның препараттары, ең жақсысы – жартылай синтетикалық препараттар (окцациллин, ампициллин, эритромицин), тетрациклин қатарының препараттары қолданылады. Аралас инфекция жағдайында екі антибиотик немесе оларды басқа да антимикробтық дәрі-дәрмектермен араластырып қолданады. Антибиотиктер алғашқы 10-14 ткүде енгізіледі, одан соң препараттарды ауыстырады. Сульфаниламидтік препараттарды 3-4 күннен үзіліс жасап, 7-10 күн циклымен пайдаланылады. Олардың ішінде нефротоксині ең азы – уросульфан, этазол, сульфадиметоксин, 10-14 кү циклымен антибиотиктерге қосып немесе қоспай-ақ нитрофуран өнімдері – фурагин, фурадонин, фурозолин тағайындалады, оладың бактериостатикалық әсері айқын болады. Нафтиридиннің өнімдері налидикс қышқылы (неграм, нефиграмон, налидиксин) пайдалы, олар 20-3 апта бойы қолданылады. Арасына 10 күн салып, екі апта циклымен нитроксолин (5 – НОК, оксихинолиннің өнімі) ойдағыдай пайдаланылып жүр. 1 – 1 1\2 ай бойы үздіксіз антибактериялық терапия жүргізеді.міндетті түрде витаминдер: ретинол, аскорбин қышқылы, В тобының витаминдері, пангам қышқылы (В15 витамині) тағайындалады. Оларды химиялық препараттрмен бір мезгілде тағайындауға болады. Антибактериялық терапия циклдары арасындағы үзілісте шөптермен (шай шөп, аюқұлақ, шалфей, итмұрын, қалақай және басқалар) емдеу мейлінше қажет. Үздіксіз антибактериялық терапия курсынан кейін антибактериялық дәрі-дәрмектердің қуат кемітпейтін мөлшерімен өңдеуге көшеді. Ол пиелонефриттің жедел жағдайында 3-4 айға, ал қайталанып өтетін жағдайында 6-12 айға созылады және үйде емдеуге болады. Емдеудің төмендегідей схемасы ұсынылады: стационарда емделгеннен кейінгі алғашқы 3 айда әр айдың 3 аптасы бойы антибактериялық дәрі-дәрмектер, қалған уақытында шөп тағайындалады. Келесі үш айында ай сайын екі апта бойы химиялық препараттар, қалған екі апта ішінде шөп тағайындалады. Ремиссияға жеткеннен кейін одан кейінгі үш айдың әрқайсысында химиялық препараттар қолдану 10 күнге дейін қысқартылып, шөптермен емдеу ай сайын 2-3 аптаға дейін ұзартылады. әр бір айда ремиссия тұрақты болған жағдайда соңғы үш айда шөп тұнбасын (шипалы жиынтық) ай сайын екі апта ғана беруді тағайындайды. Пиелонефритпен ауыратын балалар диспенсерлік есепте тұруға тиіс, емдеу лабораториялық зерттеу деректерін үнемі тексере отырып, дәрігердің бақылауымен жүргізіледі. Несеп жолының пиелонефриті туғызған ауытқуы жағдайында несептің жүруіне кедергіні жою үшін хирургиялық әдіс қолдану керек. Несеп жолдарындағы туа бітетін ауытқулардың ішіндегі ең елеулілері: түбек – несеп жолы сегменті учаскесіндегі кедергілер – несеп жолының тумысынан тарылуы, жабысып, иілуі, несеп жолының бүйрек түбегінен жоғары көтеріліп кетуі; несеп жолын бойлай пайда ьолатын кедергілер – несеп жолының қуық сағасының тумысынан тарылуы, везиктік – уретералдық (қуық – несеп жолы) рефлюкс және басқалар; несеп жолдарының төменгі бөлімдеріндегі туа біткен кедергілер – қуық мойынының гипертрофиясы, несеп шығаратын өзектің тарылуы немесе қақпақшалары. Несеп жолдарының суреттелеген ақаулары құрсақ ішінде жатқан кезеңнің өзінде-ақ гидронефоздың дамуына апарып соғады. Бала туғанан кейін гидронефроздың пиелонефритпен ұқсас симптомдары болады. Емді ертерек жеделдете қолдану қажет. Пиелонефритпен ауыратын балалардың комплексті терапиясына санаторий- курорт емін енгізу керек. Науқастарды Железноводскіге, Трускавецке, Қырымның Оңтүстік жағалауына жіберген жөн. Алдын алу. Бұл – балаларды ұтымды тамақтандыру;оңтайлы тұрмыс жағдайын жасау, жұқпалы аурулардан абай болу, сондай-ақ организмдегі инфекция ошақтарын дер кезінде жойып, несеп ждолдарының тумысынан ауытқуының диагнозын анықтау 11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 33,5 мин (35%) 1. Жедел жайылмалы гломерунефриттің ең жиі кездесетін қоздырушысын көрсетіңіз: а) пневмококктар б) стафилококктар в) А тобындағы гемолитикалық стрептококк г) вирустар д) микоплазмалық инфекция 2. Жедел гломерулонефрит дамуына маңызы төмен мысалды атаңыз: а)бактериальды инфекция б) вирустар в) салқын әсері г) ішімдік, интоксикациясы д) вакцинация 3. Жедел гломерулонефрит белгісін көрсетіңіз: а) қызу көтерілуі, лейкоцитурия, бактерийурия, дизурия б) гематурия, протеинурия, цилиндрурия, ісіктер, гипертония в) гипертония, гематурия, гипертермия г) жас адамдардағы қауіпті гипертония, зәр тұнбасында өзгеріс жоқ 4. Жедел гломерулофритке сәйкес келмейтін белгіні көрсетіңіз: а) гематурия, гипертония, ісіктер б) олигуриямен қатар зәр синдромы в) ауру синдромы және зәрдегі өзгерістер г) жеке дара зәрдегі өзгерістер д) селестивті протеинурия 5. Жедел гломерулофрит асқынуына жататыны: а) бүйректік эклампсия б) жедел сол қарыншалық жетіспеушілік в) жедел бүйрек жетіспешілігі г) барлық аталғандар д) дұрыс жауап берілмеген 6. Жедел гломерулофрит асқынуларының негізгі механизмі: а) гиперволемия б) жүректің айдау функциясының төмендеуі в) шүмақ фильтрациясы төмендеуі г) түтікшелер реабсорбциясы төмендеуі д) гипернатриемия 7. Жедел гломерулофрит асқынуы бола алмайтын мысалды табыңыз: а) бүйректік эклампсия б) жедел бүйрек жетіспеушілігі в) созылмалы гломерулонефрит г) бүйрек инфартісі д) ісіктер қосылуы 8. Нефриттерге тән емес белгіні көрсетіңіз: а) нефротикалық синдром б) бүйрек мөлшерлері қалыпты в) артериальды гипертония г) гиперпротеинемия д) ісіктік синдром 9. Бүйректік эклампсия белгілерін көрсетіңіз: а) артериальды гипертония, жүрек айну, құсу б) массивті протеиурия, ісіктер, олигурия в) ісіктер, гипертония,лейкоцитурия г) гипертензия, тахикардия пароксизмі, дененің құрыстауы, естен тану д) өкпе шемені, қан қақыру, тұншығу 10.Келтірілген белгілердің қайсысы гломерулонфритке тән емес? а) жастық шақ б) бүйрек мөлшерлерінің бірқалыпты азаюы в) бүйректер зақымдануының ассимитриялылығы д) гипертензия, жүрек жетіспеушілігі дамуы Есептер: 1. Науқас Т., 23жаста, бас ауыруына, температурасының субфебрилді цифрға жоғарылауына, қызыл, бұлыңғыр зәрдің бөлінуіне шағымданады. Зәр анализінде: гематурия, протеинурия 1,6 г/тәулігіне, дәнді және аздап балауыз тәрізді цилиндрлер анықталды. Зәр шығару жүйесінің қандай ауруларына тән симптомдар?
Ісіну қандай синдромға тән? 12. Жаңа тақырыпты бекіту. 9 мин (10%) - Пиелонефриттің этиопатогенезі. - Пиелонефриттің клиникалық-лабораторлы көрінісі.. - Пиелонефриттің клиникалық критериялары. - Пиелонефриттің емі
• Оқушылардың білім деңгейін бағалау. • Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау.
Н-1 бөлім 1; Н-2 бөлім 8 № 12 Сабақ 1. Сабақтың тақырыбы: Гломерулонефрит. Бүйрек тас ауруы 2. Сағат саны: 2 сағат 90 мин (100%) 3. Сабақ түрі: Аралас 4. Сабақтың мақсаты: • оқыту: - студентерге пиелонефрит аурулары кезінде этиопатогенезі, симптомы және синдромдарын анықтауды үйрету. • тәрбиелік:- студентерге пиелонефрит аурулары бар науқастарды дұрыс күтім жасауды таныстыру. • дамыту: - пиелонефрит аурулары кезінде зерттеу әдістері мен емдеу қағидаларын жетілдіру 5. Оқыту әдісі: Кіші топпен жұмыс 6. Материалды-техникалық жабдықталуы: а) техникалық құралдар: компьютерлер. ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: Дидактикалық және көрнекті құралдар; Қағазбен басып шығарылған тесттер; Оқу фильмдері; Тақырыптық плакаттар, кестелер. б) оқыту орны: оқу бөлме. 7. Әдебиеттер: Негізгі (Н) Қазақ тілінде: 1. Ішкі аурулар. Б.С. Калимурзина. - 2005. Орыс тілінде: 1. Внутренние болезни: учебник: в 2-х т. + CD. Мухин Н.А., Моисеев B.C., Мартынов А.И. - М., ГЭОТАР-Медиа, 2009. Т. 1 - 672с; Т. 2 - 592 с. 2. Терапия с курсом ПМСП. Смолева Э.В - Ростов-на Дону «Феникс», 2008. 3.Внутренние болезни. В.И.Маколкин, С.И.Овчаренко. – М., Медицина, 2005г. Қосымша:
1. Акушерство и гинекология. Г.К. Степанковский, Б.М. Венцковский. - М., 2008. 2. Лекарственные средства. Машковский М.Д. - М., 2009. 3. Новые технологии в образовательном процессе. УчебнН-методическое пособие. Муминов Т.А., Даулетбакова М.И. - Алматы, 2003. 4. Синдромная патология дифференциальная диагностика и фармакотерапия. Г.Д. Тобулток. - М., 2006. 5. Скорая медицинская помощь. Руководство для фельдшеров А.Л. Верткий. - М., ГЭОТАР-Медиа, 2007. - 400 с. 6. Терапия с курсом ПМСП. Э.В. Смолева. - Ростов-на Дону, «Феникс», 2008. 7. Туберкулез легких и его дифференциальная диагностика (клиникН-рентгенологический атлас). В 2-х т. Муминов Т.А. -Алматы, 2003.- 808 с. 8. Фельдшер скорой помощи. Шелехов К.К. - «Феникс», 2007. 9. Болезни оргонов дыхания. Палеев Н.П. - М. - Медицина. - 2000. - 728 с. 10. Фельдшер общей практики. Э.В. Смолева, Степанова Л.А. - «Феникс» 2003. 8. Ұйымдастыру кезеңі: 4,5 мин (5%) • Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. • Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. • Сабақтың мақсаты мен міндеті. 9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру.12,5 мин (15%) Білімді тест арқылы бағалау 10. Жаңа сабақты түсіндіру : 30 мин (30%) Бүйрек тас ауруы салыстырмалы көп тараған ауру, оның болуы бүйрек ұлпасында және түбекше — несеп жолында тастар жасалуынан. Бүйрек тас ауруы бүйрек шаншуымен сипатталады, ол несептің кенет тоқталуынан, механикалық бітелуден және түбекше мен несеп жолдарында болатын спазм салдарынан дамиды, бұл ауруда қызба, лейкоцитоз дамиды. Аурудың асқынуы инфекцияның қосылуы осыған байланысты калькулезді пиоленефрит, бүйрек абцессі, инфекциялы гидронефроз т.б. аурулар дамуы мүмкін. Бұндай асқынуда міндетті түрде пиурия болады. Бүйрек тасының құрамына қымыздық және фосфор қышқылының тұздары, несептік қышқыл, натрии және аммонии ураттары, кейбірде цистин, ксантин кіреді. Тас құрамы көбіне күрделі аралас болып келеді. Этиологиясы. Бүйрек тас дамуында негізінен экзогенді факторлар маңызды орын алады. Соның ішінде судың және астың сапалық құрамы, суды және тамақты ішу тәртібі басты роль атқарады. Осы айтылған факторлардан несептің РН, диурез көлемі, несепте тас жасалатын тұздар концентрациясы және де ерігіштігін және тұрақтылық жайын сақтайтын заттардың мөлшеріне тәуелді болады. Минералданған тұзы көп ішу, тас жасалатын тұздары бар тамақ ішу, А,В топты витаминдер жетіспеуі нефро және уролитиза жасалуына ықпал туғызады. Несеп жолдарында болатын инфекциялық аурулар несеп реакциясын өзгертіп, сілтілік жағына ығыстырады: несеп пен кілегей қабық арасында беттік көріну төмендейді, жарақатқа ұшыраған жерде фибрин жасалады, қан ұйымасы тұрады, олар кристалдар жасалу орталығы болады. Ыссы және құрғақ климат, ыссы цехтарда жұмыс істеу ағзаның сұйық жоғалтуына әкеледі, несеп қойылады, осының бәрі бүйрек тас ауруы дамуына әкеледі. Бүйрек тас ауруының эндогендік дамуы кейбір эндокриндік ауруларда зат алмасу ауруларында және тубулярлық синдромдарда дамиды. Олардың біразы тұқым қуалаумен байланысты. Патогенез. Тас құрамы екі бөліктен — органикалық емес және органикалық тұратын болғандықтан сәйкес екі теориядан тұрады. Бірінші — тастың жасалуы кристализация процессіне байланысты, ал органикалық тегі екіншілік делінеді. Ал екіншілік коллоидты теорияны жақтаушылар тас жасалу негізгі оргамикалық текті, олардағы кристалдану екіншілік деп біледі. Патогенезінде тұздардың ерігіштігінің төмендеуі доминантты роль атқарады, оларға жататындар: 1) мочевина, креатинин, ксантин, циттраттар т.б. тұздарды еріткен күйде сақтайтын қабілеттің төмендеуі: 2) несепте кристалдануды ингибиция жасаушы заттар азаяды: 3) несепте натрии және цитраттармен жиынтық жасалу төмендейді: 4) несепте мукопротеидтер, пирожүзім қышқылдары, сульфаниламидтер, коллаген ыдырауының заттары пайда болуы. Бүйрекке Тас Байлану (urolіthіasіs), уролитиаз — жиі кездесетін несеп тас ауруының бірі. Бұл ауруды кейде қазақтар тынжытас деп те атайды. Бүйрекке тас байлануадам организмінде минералды тұздар мен су алмасуының және ішкі секреция бездерінің (қалқанша без, гипофиз, бүйрек үсті безі) қызметінің бұзылуы, бүйрек түтікшелерінің қабынуы, бүйрек пен қуық арасындағы түтіктің тарылуы салдарынан болады. Көбіне 20 — 50 жас арасында кездеседі. Аурудың алғашқы белгісінде науқас адамның бүйрек тұсынан шаншу қадалып, сыздап ауырады. Кейін шаншу күшейіп, науқас мазасызданады. Шаншу кіндікке, бүйрек пен қуық арасындағы түтікше бойымен шапқа да берілуі мүмкін. Бұл кезде науқас адам лоқсып құсады, іші кебеді (парез). Несепке қан араласады (гематурия), егер несепте ауру тудыратынмикробтар болса, дененің қызуы көтеріліп, зәрде ірің болады (пиурия). Науқас адамның кіші дәретке отыруы жиілеп, қуық ашиды. Кейде несепағар түтікшесіне кішкентай түйіршік тастардың тұрып қалуынан зәр жүрмей қалады (анурия). Бұл — науқас адамның өміріне тікелей қауіпті. Бүйрекке тас байлануды рентген сәулесін қолдану, несепті лабораторияда тексеру арқылы анықтайды. Ауруды емдеу үшін бүйректегі тастың мөлшері мен оның қай жерде орналасқанын біліп алады. Бүйректегі ұсақ түйіршік тасты арнайы дәрі-дәрмектермен (но-шпа, папаверин, баралгин), физиотерапиялық әдістермен және көп мөлшерде су ішкізу арқылы түсіреді. Егер қуықтан тасты арнайы мед. ілмекпен алып тастауға келмесе, онда хирургиялық операция жасайды. Соңғы кезде бүйрек тасын толқынды сәулемен уату (литотрипсия) жолымен түсіру кеңінен қолданылуда. Сондай-ақ, арнайы курорттар мен санаторийлерде емделудің де пайдасы бар. 11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы: 33,5 мин (35%) 1. Жедел жайылмалы гломерунефриттің ең жиі кездесетін қоздырушысын көрсетіңіз: а) пневмококктар б) стафилококктар в) А тобындағы гемолитикалық стрептококк г) вирустар д) микоплазмалық инфекция 2. Жедел гломерулонефрит дамуына маңызы төмен мысалды атаңыз: а)бактериальды инфекция б) вирустар в) салқын әсері г) ішімдік, интоксикациясы д) вакцинация 3. Жедел гломерулонефрит белгісін көрсетіңіз: а) қызу көтерілуі, лейкоцитурия, бактерийурия, дизурия б) гематурия, протеинурия, цилиндрурия, ісіктер, гипертония в) гипертония, гематурия, гипертермия г) жас адамдардағы қауіпті гипертония, зәр тұнбасында өзгеріс жоқ 4. Жедел гломерулофритке сәйкес келмейтін белгіні көрсетіңіз: а) гематурия, гипертония, ісіктер б) олигуриямен қатар зәр синдромы в) ауру синдромы және зәрдегі өзгерістер г) жеке дара зәрдегі өзгерістер д) селестивті протеинурия 5. Жедел гломерулофрит асқынуына жататыны: а) бүйректік эклампсия б) жедел сол қарыншалық жетіспеушілік в) жедел бүйрек жетіспешілігі г) барлық аталғандар д) дұрыс жауап берілмеген 6. Жедел гломерулофрит асқынуларының негізгі механизмі: а) гиперволемия б) жүректің айдау функциясының төмендеуі в) шүмақ фильтрациясы төмендеуі г) түтікшелер реабсорбциясы төмендеуі д) гипернатриемия 7. Жедел гломерулофрит асқынуы бола алмайтын мысалды табыңыз: а) бүйректік эклампсия б) жедел бүйрек жетіспеушілігі в) созылмалы гломерулонефрит г) бүйрек инфартісі д) ісіктер қосылуы 8. Нефриттерге тән емес белгіні көрсетіңіз: а) нефротикалық синдром б) бүйрек мөлшерлері қалыпты в) артериальды гипертония г) гиперпротеинемия д) ісіктік синдром 9. Бүйректік эклампсия белгілерін көрсетіңіз: а) артериальды гипертония, жүрек айну, құсу б) массивті протеиурия, ісіктер, олигурия в) ісіктер, гипертония,лейкоцитурия г) гипертензия, тахикардия пароксизмі, дененің құрыстауы, естен тану д) өкпе шемені, қан қақыру, тұншығу 10.Келтірілген белгілердің қайсысы гломерулонфритке тән емес? а) жастық шақ б) бүйрек мөлшерлерінің бірқалыпты азаюы в) бүйректер зақымдануының ассимитриялылығы г) жеке дара зәр синдромы д) гипертензия, жүрек жетіспеушілігі дамуы Есептер: 1. Науқас Т.,35 жаста, бас ауыруына, температурасының субфебрилді цифрға жоғарылауына, қызыл, бұлыңғыр зәрдің бөлінуіне шағымданады. Зәр анализінде: гематурия, протеинурия 1,6 г/тәулігіне, дәнді және аздап балауыз тәрізді цилиндрлер анықталды. Зәр шығару жүйесінің қандай ауруларына тән симптомдар?
Ісіну қандай синдромға тән? 12. Жаңа тақырыпты бекіту. 9 мин (10%) - Гломерулонефриттің этиопатогенезі. - Гломерулонефриттің клиникалық-лабораторлы көрінісі.. - Гломерулонефриттің клиникалық критериялары. - Емі - Бүйрек тас ауруының этиопатогенезі. - Бүйрек тас ауруының клиникалық-лабораторлы көрінісі.. - Бүйрек тас ауруының клиникалық критериялары. - Емі
• Оқушылардың білім деңгейін бағалау. • Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау.
Н-1 бөлім 1; Н-2 бөлім 8 № 13 Сабақ 1. Сабақтың тақырыбы: Қалқанша без аурулары. Қант диабеті 2. Сағат саны: 2 сағат 90 мин (100%) 3. Сабақ түрі: Аралас 4. Сабақтың мақсаты: • оқыту: - студентерге қалқанша безі және қант диабеті аурулары кезінде этиопатогенезі, симптомы және синдромдарын анықтауды үйрету. • тәрбиелік:- студентер қалқанша безі және қант диабеті аурулары бар науқастарды дұрыс күтім жасауды таныстыру. • дамыту: - қалқанша безі және қант диабеті аурулары кезінде зерттеу әдістері мен емдеу қағидаларын жетілдіру 5.Оқыту әдісі: Кіші топпен жұмыс 6. Материалды-техникалық жабдықталуы: а) техникалық құралдар: компьютерлер. ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: Дидактикалық және көрнекті құралдар; Қағазбен басып шығарылған тесттер; Оқу фильмдері; Тақырыптық плакаттар, кестелер. б) оқыту орны: оқу бөлме. 7. Әдебиеттер: Негізгі (Н) Қазақ тілінде: 1. Ішкі аурулар. Б.С. Калимурзина. - 2005. Орыс тілінде: 1. Внутренние болезни: учебник: в 2-х т. + CD. Мухин Н.А., Моисеев B.C., Мартынов А.И. - М., ГЭОТАР-Медиа, 2009. Т. 1 - 672с; Т. 2 - 592 с. 2. Терапия с курсом ПМСП. Смолева Э.В - Ростов-на Дону «Феникс», 2008. 3.Внутренние болезни. В.И.Маколкин, С.И.Овчаренко. – М., Медицина, 2005г. Қосымша:
1. Акушерство и гинекология. Г.К. Степанковский, Б.М. Венцковский. - М., 2008. 2. Лекарственные средства. Машковский М.Д. - М., 2009. 3. Новые технологии в образовательном процессе. УчебнН-методическое пособие. Муминов Т.А., Даулетбакова М.И. - Алматы, 2003. 4. Синдромная патология дифференциальная диагностика и фармакотерапия. Г.Д. Тобулток. - М., 2006. 5. Скорая медицинская помощь. Руководство для фельдшеров А.Л. Верткий. - М., ГЭОТАР-Медиа, 2007. - 400 с. 6. Терапия с курсом ПМСП. Э.В. Смолева. - Ростов-на Дону, «Феникс», 2008. 7. Туберкулез легких и его дифференциальная диагностика (клиникН-рентгенологический атлас). В 2-х т. Муминов Т.А. -Алматы, 2003.- 808 с. 8. Фельдшер скорой помощи. Шелехов К.К. - «Феникс», 2007. 9. Болезни оргонов дыхания. Палеев Н.П. - М. - Медицина. - 2000. - 728 с. 10. Фельдшер общей практики. Э.В. Смолева, Степанова Л.А. - «Феникс» 2003. 8. Ұйымдастыру кезеңі: 4,5 мин (5%) • Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. • Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. • Сабақтың мақсаты мен міндеті. 9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру.12,5 мин (15%) Білімді тест арқылы бағалау 10. Жаңа сабақты түсіндіру : 30 мин (30%) Æàéûë¹àí óûòòû çîá (Áàçåäîâ àóðóû, morbis Bazedovi) ºàëºàíøà áåçiíi» ºûçìåòiíi» ê¾øåþiìåí (ãèïåðòèðåîç) ñèïàòòàëàäû. Á½ë êåçäå òèðåîèäòû ãîðìîíäàð àðòûº ì¼ëøåðäå á¼ëiíåäi. Àóðóäû» íåãiçãi ê¼ðiíiñòåðiíå ºàëºàíøà áåçiíi» äèôôóçäû ¾ë¹àþû (çîá), áàäûðຠê¼çäiê æ¸íå òàõèêàðäèÿ æàòàäû. Á½ë àóðóìåí ê¼áiíåñå ¸éåëäåð àóûðàäû, á½ë íàóºàñòà ò½ºûì êóàëàóøûëûººà áåéiìäiëiê áàéºàëàäû. Æàéûë¹àí óûòòû çîáòû» ñåáåïòåði ñû æûëäàðû ºàéòà ºàðàëûï, á½ë àóðó ê¼áiíå èììóíäûº ¼çãåðiñòåðãå áàéëàíûñòû äåãåí ½é¹àðûì îðûí àëûï îòûð.Êëèíèêàëûº ê¼ðiíiñi ãèïåðòèðåîç àóðóûíû» ê¼ðiíiñòåðiíå ñ¸éêåñ êåëåäi. Íàóºàñ àäàìäà òåðøåíäiê, æ¾ðåêòi» æèi ñî¹óû, òåç àøóëàíó ñèÿºòû áåëãiëåð ïàéäà áîëàäû. Çîáòû» äàìó ¸ñåðiíåí ìîéûííû» ê¼ëåìi ½ë¹àÿäû. ÄÄÌ (ÂÎÇ) æiêòåëói áîéûíøà ºàëºàíøà áåçiíi» ¾ëêåþiíi» êåëåñi ä¸ðåæåëåði àæûðàòûëàäû: 0-ºàëºàíøà áåçi àíûºòàëìàéäû; Ià-ºàëºàíøà áåçi ïàëüïàöèÿìåí àíûºòàëàäû, áiðຠê¼çãå ê¼ðiíáåéäi; Iá-ºàëºàíøà áåçi ïàëüïàöèÿ ¸äiñiìåí àíûºòàëàäû æ¸íå áàñòû àðòºà ºàðàé øàëºàéòó êåçiíäå ê¼ðiíåäi; II-áàñòû» ¸äåòòåãi ºàëïûíäà áåçäi» ¾ëêåéãåíi ê¼çãå áàéºàëàäû; III- çîá àëûñ æåðäåí ê¼ðiíåäi; IV- ¼òå ¾ëêåí çîá.Íàóºàñòàðäà ê¼áiíåñå îñû àóðó¹à ò¸í ê¼çäi» áåëãiëåði àéºûí ê¼ðiíåäi: ê¼ç øåêòåí òûñ æàëòûðàéäû, ò¼ìåí ºàðà¹àí êåçäå æî¹àð¹û ºàáຠïåí øàòûðàø ºàáû¹û àðàëû¹ûíäà ñêëåðà à¹àðûï ê¼ðiíiï ò½ðàäû (Ãðåôå ñèìïòîìû), ê¼ç ñèðåê æûïûëûºòàéäû (Øòåëüâàã ñèìïòîìû), êîíâåðãåíöèÿ ¸ëñiç (Ìåáèóñ ñèìïòîìû).Ñèìïàòèêàëûº íåðâ æ¾éåñiíi» ºûçìåòi á½çûëó ñåáåáiíåí ê¼çäi ºîç¹àëòàòûí á½ëøûº åòòåðäi» êóàòûíû» ¼çãåðói îñû æî¹àðûäà¹û áåëãiëåðäi» áiðäåí-áið ñåáåái áîëûï òàáûëàäû. Æàéûë¹àí çîá àóðóëàðûíäà ê¼çäi» ºàòòû çàºûìäàíóûíà îôòàëüìîïàòèÿ æàòàäû, ÿ¹íè àóòîèììóíäûº ¾äåðiñòåðäi» í¸òèæåñiíäå ýêçîôòàëüì, ºàáàºòû» iñiíói, ê¼çäåí æàñ à¹ó ñèÿºòû áåëãiëåð ïàéäà áîëàäû. Ñîíûìåí ºàòàð, êåðàòèòêå, ì¾éiçãåê ºàáû¹ûíû» îéûº æàðàñû»à, ò.á. ê¼ç ê¼ðóäi» ê¾ðò íàøàðëàóûíà àëûï êåëói ì¾ìêií. ²àí òàìûðûíû» ñî¹óû æèiëåï, ¸äåòòå ìèíóòûíà 100-120-¹à äåéií áàðñà, ºîáàëæû¹àíäà íå ºûçìåò àòºàð¹àíäà 140-160 æ¸íå îäàí äà ê¼ïêå äåéií æèiëåéäi. Æàéûë¹àí óûòòû çîá êåçiíäå òàõèêàðäèÿíû æ¾ðåêòií ãëèêîçèäòåðìåí åìäåó ê¼áiíå í¸òèæå áåðìåéäi. Ñèñòîëàëûº àðòåðèÿ ºûñûìû æî¹àðûëàï, äèàñòîëàëûº ºûñûì ò¼ìåíäåéäi. Òèðåîèäòû ãîðìîíäàðäû» ìèîêàðäòû çàºûìäàóûíà áàéëàíûñòû òèðåîòîêñèêàëûº êàðäèîìèîïàòèÿ äàìèäû, æ¾ðåê æ½ìûñûíû» ûð¹à¹û á½çûëûï, æûïûëûºòû àðèòìèÿ îºòûí-îºòûí ºàéòàëàéäû, æ¾ðåê ºûçìåòiíi» æåòiñïåóøiëiãi äàìèäû. Æàéûë¹àí óûòòû çîáïåí àóûðàòûí íàóºàñòàð àñºàçàí-iøåê æîëäàðûíû» áåëãiëåðiíå øà¹ûìäàíàäû (º½ñó, iøòi» ò¾éiëiï àóðóû, iøòi» ¼òói). Áàñºà äà ýíäîêðèíäiê ¼çãåðiñòåð (æûíûñ áåçäåði ºûçìåòiíi» á½çûëóû, áåäåóëiê), ãèïîêîðòèöèçìíi», ñîë ñèÿºòû, ê¼ìiðòåãiíi» çàò àëìàñóûíû» á½çûëó áåëãiëåði àíûºòàëàäû. Àóðóäû» ºàòà» àñºûíóû-òèðåîòîêñèêàëûº êðèç. Íåðâ æ¾éåñií çåðòòåó êåçiíäå á¾êië äåíåíi», òiëäi», ºàáàºòàðäû» äiðiëi áàéºàëàäû. ²àíäà õîëåñòåðèííi», êàëüöèéäi» ì¼ëøåði ½ë¹àÿäû. Äèàãíîç ºîþ æîëûíäà Ò3, Ò4 ãîðìîíäàðûíû» ºàíäà¹û ì¼ëøåðií àíûºòàéäû. Óëüòðàäûáûñòûº æ¸íå ðàäèîàêòèâòiê çåðòòåóëåð ºàëºàíøà áåçiíi» ½ë¹àé¹àíûí, çàºûìäàíóûíû» æàëïû ñèïàòûí áåðåäi. ²àíòòû äèàáåò.²àíòòû äèàáåò (ÊÄ-diabetes mellitus ) îðãàíèçìäå èíñóëèííi» àáñîëþòòi, íå ñàëûñòûðìàëû æåòêiëiêñiçäiãiíåí òóûíäàéäû æ¸íå ê¼ìið ñóòåãi, ìàéëàð, áåëîêòàð àëìàñóëàðûíû» ºàòòû ¼çãåðóiìåí ñèïàòòàëàòûí àóðó. Ñûðºàòòû» åêi íåãiçãi ò¾ðií àæûðàòàäû: I òèïi-èíñóëèíãå áà¹ûíûøòû (ÈÁÊÄ), II òèïi-èíñóëèíãå áà¹ûíûøòû åìåñ ºàíòòû äèàáåò (ÈÁÅÊÄ). Ýòèîëîãèÿëûº ôàêòîðëàðäû» ñàíû ê¼ï. ²àíòòû äèàáåòòi» I-òèïiíi» ïàéäà áîëûï, äàìóûíà âèðóñòûº èíôåêöèÿëàð (Êîêñàêè, ºûçûëøà, ýïèäåìèÿëûº ïàðîòèò âèðóñòàðû) ¸ñåð åòåäi. ÈÁÊÄ-áåéiìäiëiê HLA æ¾éåñiíi» áåëãiëåðiìåí áàéëàíûñòû, çåðòòåó àóòîèììóíäûº äèàáåòiíi» I òèïiíäå Ëàíãåðãàíñ àðàëøûºòàðûíû»àíòèãåíäåðiíå àíòèäåíåëåð ò¾çiëóiìåí ä¸ëåëäåíåäi. ÈÁÅÊÄ êåçiíäå àëèìåíòàðëûº ñåìiçäiê áiðäåí-áið ñåáåï åêåíi ä¸ëåëäåíãåí æ¸éò.Èíñóëèííi» àáñîëþòòiê, íå ñàëûñòûðìàëû æåòêiëiêñiçäiãi çàò àëìàñó ¾äåðiñòåðiíi» áàðëûº ò¾ðií á¾çàäû:ê¼ìið ñóòåãi àëìàñóûí (ãèïåðãëèêåìèÿ, ãëþêîçóðèÿ, áàóûðäà ãëèêîãåí ñèíòåçiíi» íàøàðëàóû), áåëîê àëìàñóûí (ãëþêîçà ò¾çó ¾øií îðãàíèçì ¼ç òiíiíi» áåëîãûí ûäûðàòàäû, á½ë êåçäå òåðiñ àçîòòû áàëàíñ äàìèäû), ìàé àëìàñóûí (èíñóëèí òàïøûëû¹û ëèïîçèääû ê¾øåéòiï, ºàíäà¹û åðêií ìàé ºûøºûëäàðûíû» ì¼ëøåði àðòàäû, îëàðäàí êåòîí äåíåëåði ò¾çiëiï, êåòîàöèäîç¹à ½øûðàòàäû), ñó-ò½ç àëìàñóûí (ãëþêîçóðèÿäàí á¾éðåê ¼çåêøåëåðiíäåãi îñìîñòûº ºûñûì ê¼òåðiëiï, ïîëèóðèÿ äàìèäû, îë äåãèäðàòàöèÿ¹à æ¸íå êàëèé, íàòðèé èîíäàðûí æî¹àëòó¹à ñîºòûðàäû). Êëèíèêàëûº ê¼ðiíiñ. I òèïòi ºàíòòûäèàáåò æàñ àäàìäàðäà æèi êåçäåñåäi æ¸íå òåç äàìèäû, ì½íäàé àóðóëàðäû» àóðóõàíà¹à êîìà íåìåñå ïðåêîìà æà¹äàéûíäà ò¾ñói ¸áäåí ì¾ìêií. ²àíòòû äèàáåòiíi» II òèïi áàÿó äàìèäû, êåéäå êåçäåéñîº àíûºòàëàäû, ê¼áiíå îðòà æ¸íå åãäå æàñòà¹û àäàìäàðäà êåçäåñåäi. Íàóºàñòàð àóûçäû» º½ð¹àóûíà, ø¼ëãå (ïîëèäèïñèÿ), ç¸ðäi» ê¼ï ì¼ëøåðäå á¼ëiíóiíå (ïîëèóðèÿ), ºàòòû àøû¹ó¹à (áóëèìèÿ – «ºàñºûðëûº àøòûê «), òåðiíi» êûøóûíà, ñàëìà¹ûíû» àçàþûíà øà¹ûìäàíàäû. ²àðàï òåêñåðó êåçiíäå òåði ºàáàòòàðûíû», áåò æ¸íå ìàíäàé ò½ñûíû» ºûçàð¹àíûí, êåé æåðëåðäå ºàáûðøàºòàí¹àíûí áiëóãå áîëàäû. ²àíòòû äèàáåòïåí àóûðàòûí íàóºàñòàð øèºàíìåí æ¸íå ñà»ûðàóº½ëàºòû àóðóëàðìåí, òóáåðêóëåçáåí ñûðºàòòàíó¹à áåéiì êåëåäi. ²àíòòû äèàáåò àóðóûíäà æ¾ðåê-òàìûðëàð æ¾éåñiíå çàºûìäàíàäû, îë å» àëäûìåí àòåðîñêëåðîçäû» ñèïàòòû ê¼ðiíiñi áîëûï òàáûëàäû. ²àíòòû äèàáåòïåí àóûðàòûí àäàìäàðäà ìèîêàðä èíôàðêòiñi åêi åñå æèi êåçäåñåäi. Àòåðîñêëåðîç àÿºòû» ½ñຠòàìûðëàðûí çàºûìäàéäû (äèàáåòòiê ìèêðîàíãèîïàòèÿ), áiðòiíäåï îéûº æàðà¹à, êåéií ãàíãðåíà¹à àéíàëàäû. Êiøêåíå ºàí òàìûðëàðûíû»äà ºàìòèäû. Äèàáåòòiê íåôðîïàòèÿ ïðîòåèíóðèÿ æ¸íå àðòåðèàëûº ºàí ºûñûìûíû» ê¼òåðiëó áåëãiëåðiìåí ê¼ðiíiï, ñû êåçå»äåðiíäå äèàáåòòiê ãëîìåðóëîñêëåðîç¹à (Êèììåëüñòèë-Óèëñîí ñèíäðîìû), îë á¾éðåê ºûçìåòiíi» ñîçûëìàëû æåòêiëiêñiçäiãiíå ¸êåëiï ñî¹àäû. Á½ë ºàíòòû äèàáåò àóðóëàðûíû» ºàçà¹à ½øûðàóûíû» áiðäåí-áið ñåáåái áîëûï òàáûëàäû.Íàóºàñòàðäû» 60-80% -äå äèàáåòòiê ðåòèíîïàòèÿ êåçäåñåäi, îë ê¼çäi» ê¼ðóiíi» íàøàðëàóûíà, êåéií êàòàðàêòà¹à ½ëàñàäû. Íåðâ æ¾éåñiíi» çàºûìäàíóû äèàáåòòiê íåéðîïàòèÿìåí (ñåçãiøòiêòi», ðåôëåêñòåðäi» ò¼ìåíäåói, ïàðåñòåçèÿëàð) ñèïàòòàëàäû. Ñîíäàéຠäèàáåòòiê ýíöåôàëîïàòèÿ äàìèäû, îë åñòå ñàºòàó ºàáiëåòiíi» ò¼ìåíäåóiìåí æ¸íå ò.á. á½çûëûñòàðìåí àíûºòàëàäû. ²àíäà¹û ºàíòòû» ì¼ëøåðiíi» ê¼áåþi (ãèïåðãëèêåìèÿ) - ºàíòòû äèàáåò àóðóûíû» íåãiçãi áåëãiñi. ²àëûïòû æà¹äàéäà ãëþêîçàíû» ºàíäà¹û ì¼ëøåði 3,8-6,7 ììîëü/ë. Á¾éðåêòåðäi» ¼çåêøåëåðiíäå ºàíòòû» òîëûº ºàéòà ñi»iðiëìåói í¸òèæåñiíäå, ºàíäà¹û ãëþêîçà ì¼ëøåði 8,88 ììîëü/ë-äåí àñºàí øàºòà, ç¸ðäå äå ºàíò àíûºòàëà áàñòàéäû (ãëþêîçóðèÿ). ²àíòòû äèàáåò àóðóûí àíûºòàó ¾øií àðíàéû ñûíຠæ¾ðãiçiëåäi (ºàíòòû æ¾êòåìå) íàóºàñºà 75ã.ãëþêîçà iøêiçiï, 2 ñà¹àòòàí êåéií ºàéòà ¼ëøåéäi, îë ñîë êåçäå á½ðûí¹û äå»ãåéiíå êåëói òèiñ. Åãåð á½ë ê¼ðñåòêiø êàïèëëÿðëûº ºàíäà 7,8-11,1 ììîëü/ë áîëñà, ãëþêîçà¹à ò¸í òîëåðàíòòûº á½çûëóûí ê¼ðñåòåäi.²àíòòû äèàáåòòi» àóûð ò¾ðäåãi àñºûíóëàðûíäà äèàáåòòiê (êåòîàöèäîçäûº), ãèïåðîñìîëÿðëûº, ãèïîãëèêåìèÿëûº êîìàëàð æàòàäû). ÈÁÅÊÄ-òi» äàìó áàðûñû ê¼áiíå æå»ië íå îðòàøà áîëàäû, àë ÈÁÊÄ-òiíi-àóûð, îðòàøà àóûð áîëûï êåëåäi. ²àíòòû äèàáåòòi òå»åëòó ¾øií 200 ÅÄ æî¹àðû èíñóëèí ºàæåò áîë¹àí óàºûòòà èíñóëèíðåçèñòåíòòi ºàíòòû äèàáåò äåéìiç. Á½ë êåçäå èíñóëèíãå ºàðñû àíòèäåíåëåð ïàéäà áîëàäû. жүктеу/скачать 1.28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|